Katalog

HUKUK BILIMI Bilirkişi sorunu ve çözümü Bir sorunun, karmaşık ve çözümünün güç olması doğaldır, Tersi durumda so- run söz konusu olmazdı. Çağımızda hangi alanda olursa olsun sorunlann kalı- cı olması düşünülemez. Yeter ki, bilimin ve usun aydınlık ışığında tartışılsın ve yilmadan ÇÖZÜm aranSIIl. Çetin AşÇIOğlU, Yargıtay Onursal Üyesi. [email protected] Bilirkişi kendisine sorularla sınırlı olaıak "yalnızözel Yargının başat üç dört sorunu belirlense; bilirki- v e t e k n i k b i l g i s i n i ^ ^ «y a d a b u bilgikrden yola şi uygulaması da bunlar içinde yer alır. Bu ne- ç , k a r a k «saptamalar" v e ya "yorumlar" yaparak yargıca denle "yozlaşan", "çürüyen", "kanayan yata" , y a r d ı m c ı o ıu r . Yinelemeliyim ki bilirkişi kendisine ne "köklerinden kopanlmış" bilirkişi kurumundan söz edil- somlmuj v e n e ist enmiş ise ona yanıt vermekle yü- mektedir. Çağdaş coplumlar sorunları bulunmayan de- kümlüdür. ğil onları çözebilen toplumlar olduğuna göre, bilirkişi o ^ u y g u lama da açıkladığım çalışmalar yapılma- sorunu da çözümsü: değildir: d a n ö zellikle soru sonılmadan genel nitelikte görev- Oncelikle sonın tanımlanmadan doğru çözüm ta- lendinneyle dosya bilirkişi veriliyor. BÜİrkişi de tüm dos- sarlanamayacağı bilinmelidir. Sorunlar çıplak gözle gö- y a y l jnceleyerek, kanıtlan degerlendirerek, hukuku ko- rülmez; göriinen sorunun kendisi değil belirtisidir. nularda yorumlar yaparak uyuşmazlıgın tüm sorunları Bilirkişinin eleştirilen görünümü de sorun degil soru- ^KCtk b i v i m d e y a r g ı c m yet kilerini kullanarak yaza- nun belirtisidir. Bu bağlamda çözümler aradıgından ba- n a k ( r a p o r ) d ü z e n li y o r . B u nitelikteki görevlendirmeyle şansız olunmuştur. bilirkişinin yargıçlaşması da doğaldır. Omeğin 2005'de yarg1Ç lann bilirkişi seçimindeki Y anhş olan, "sorunun bilirkişi boyutunda düşü- özgürlüğü kısıtlanarak "adli yargı bilirkişi çizelgeleri" n ü lm e s i d i r ». N i t e k i m politik güç"gece kondu" örne- oluşturuldu. Amaç "uzman kişilerin bilirkişi olmasmı g i t e m e ı s i z d ü z e n lemelerle sorunu çözmeye çalışmak- sağlama" ve "bilirkişilerin sıkı düzene alınarak izlenmesi" ^ y ü k s e k y a r g l d a ^ ^ b i h r k i ş j d ü z e y i n d e g ö r d ü . olsa da, sorun çözülmcdi. ğünden uygulaınaya yön verme yerine asıl sorumlu yar- Oysa hukuk öğretisi ve az sayıda hukukçu, sorunun g ı ç l a n ^\gen d u n ı m a ge t ir e r ek bilirkişi kurumunun bilirkişilerden degil, yargının kurallan uygulamama- yojlaşmasına neden olarak "doğru ve güvenli yargıla- sından kaynaklandığını savunsalar da, ilgililere anla- m avı" riske sokuvor. J 1 tamaduar. Sorunun çözümü "bilgi, etik değerler ile yargı ba- Yargıç, hukuk ve olgu sorunları çözerek yargılamayı gl m s ı z ıl g l v e yansızlık bilincinin" oluşturduğu yargıçkim- sonuçlandırmakla yükümlüdür. Ne var ki, ne dcnli hu- ıi g i n i n güçfenerek yaygınlaşmasına bağlıdır. Aslında bu kuk, genel yaşam bilgisi ve ekinle (kültür) donatılmış y a r g ı n m t m e ı s o r u nudur. Yargılamada etkinliği kay- olursa olsun maddi gerçek sorununu çözmede özel ve- bed e n bilirkişiye bağımh bilgi yobunu yargıçlarla so- ya teknik ve bilimsel bilgilere ve yorumlara gereksinim m m n çözümü olanaksızdır, duyabilecektir. Bu nedenle hukuk, olgu sorununun çö- B u ne denle; bilirkişi sorunun çözümü, öncelikle zümünde "yargıca yardım edecek" ve "onun deneti- k o k l u v e b j ı i n ç l i b i r e g i t l m i n d e n g e ç e r . Ne var ki, yar- minde çalışacak" bilirkişi kurumuna yer vermiştir. g ı ç l a n n e ğitimiyle sorumlu Türkiye Adalet Yargıç, maddi sorunla ilgili uyuşmazhğı çözerken Akademisi'nde (TAA), bu sorun çok yüzeysel ele alın- disiplinli, hukukun öngördüğü yöntem ve ilkelcrlc makta. uyumlu çalışma yapmak zorundadır. Bu bağlamda ilk Qç senc önce TAA'ne, hiçbir karşılık beklemeden adım hukuk ve olgu sorunlarmm ayrımı olmalıdır, bilgilerimi yargıçlarla paylaşmak istemime olumsuz ya- Ardından maddi sorununun belirlenmesinde ön- m t v e r i ı d i . Oysa bilirkişi sonınunu tüm yönleriyle teo- celikle ilgililerin (savcı/ avukat, davacı ve davalı) açık- r i k v e p r a t i k o t a r a k i n c c l c y e n birkaç hukukçudan bi- lama ve sunuları değerlendirilmeli. Buna karşın sorun r j b c n d i m . çözülememiş ise: yargıç, gözlem yolunu, genel yaşam il- B u b a ğ l a m d a gcçen Mayıs ayında 30 yıllık bilgi bi- kelerini (karine). dil bilgisini, mantık, düşünme yasa- r i k i m i m i n ü r ü n ü olan "Maddi Gerçeğin Belirlenmesi larını kullanarak akıl yürüterek sorunu çözmeye çalış- Ve Kanayan Yara Biliıki$ilik" adlı yapıtım yayınlandı. rnalı. Bu aşamada sorunun büyük ölçüde çözülmesi de Duyarsız, ilgisiz vc bilgisiz ilgililer ile okuma alışkan- güçlü bir olasıhktır. ltgmı yitirmiş hukukçulann direnci kmlabilirse; bilir- Bu yöntem ve çalışmalarla da sonuca ulaşılamamış k i ş i somnunun çöz ümüne büyük ölçüde katkıda bulu- ise, özel veya teknik bilgi eksikliğini gidermek için bi- n a c a g ı n a inarU yorum. Gün ola harman ola... lirkişi görüşü gündeme gelecektir. Görülüyor ki, mad- (1 ) Ma jdi Gerçeğin Belirlenmesi Ve Kanayan di olgu sorununun çözümünde, bilirkişi en son bilgisi- ya r a Bilirkişilik adlı yapıtımıza bakılabilir. ne başvurulacak kişidir. Kültür ve Sosyal İşler Daire Kemerburgaz'da göçmen kuşlar Başkanlığı, İstanbul Su ve • göriintülenmiştir de. Gezinin Kanalizasyon İşleri (İSKİ) Daire |^_ ffa j ^ ^ kelki e n £" z e ' manzaralı yeri Başkanlığı, İSKİVakıfSularŞube H ^ ^ & H k J ^ U f l H olan Alibeyköy Baraj Havzası Müdürlüğü, İBB Turizm ^ ^ H ^ ^ T ^ ^ t f l l ^ ^ ^ ^ ^ B (Moğlova Kemeri)'nda da göç- Müdürlüğü,HamidiyeSuA.Ş.ve ^ ^ ^ B | ^ H | a [ j ^ H mcnkuşlarıngeçişiolabilirki tstanbul Üniversitesi İstanbul ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ H p D P F ^ ^ ^ H a r a z i dürbünüyle yerleşik yaşa- Araştırmalan Anabilim Dalı ile ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ E ^ ^ " ^ ^ ^ H ^ a n ' c a r t a ^ a r görülmüştür. Istanbul'umuzun SU yüzünde gö- H H H H H H H L ._flHH İstanbul'umuzun yaşayan su me- rünenleri yerinde aynntılı öğrenme göstermiştir ki, deniyetı yolları alternatif turizminde Sanyer'e yakın altımızdan akanın damarlarımız gibi Aysberg'in gö- su yolu bölgelerinde göçmen kuşlann Mart-Nisan- rünmeyen büyüklüğündedir tarihi Vakıf Su Mayıs-Haziran bahar aylannda izlenebileceği olası- Medeniyeti yollanmız... dır. Sonbaharda da Çamlica bölgesinden benzeri iz- Edimckapı'daki İSKİ'ye ait su samacında gökyüzüne lenim düşünülebilir. İstanbul kültüninün göçmen açılan yuvarlak pencereler "kuyu gözlemleri" yapmak kuş içerikli yönünün, İstanbul Tarihi Su Yollannın için de adeta birer astronomi gözlemevi duyarlılığın- Turizme Kazandınlması Projesine esinlik edebilece- da görülüyor. Gezinin önemli yerlerinden olan ğini seslendirebiliriz. 000F OFF LINE Tanol Türkoğlu ([email protected]) 707/ yıllann hızlı mHitanlannın bir yanılsama içinde ol- duklarını idrak etmeleri için 20 sene bekledi (kaybetti) Türkiye! Bireylerini doğru eğitmediği ve karınlarını do- yurmadığı sürece bu döngü sürüp edecek! Ben idrak edenedek herkes beklesin! Youtubeyûzkarası;birkara delikgibiTürkiye'nin dijital kültürgün- demini içine doğru çekiyor. Son haftalarda Google'a doğrusıçrayan, sıçratılmaya çalışılan yasak önce bir geri adım attı. Daha sonra ge- len ikincidalga ile yeniden bulaştı. Youtube gibibu da kalıcı olmaya çalışıyor. Kabaca bazı Google hizmetlerinden yararlanamama duru- mu ile karşı karşıyayız. Meclis'te söz alan Ulaştirma Bakanı konu hakkında alınan yü- rütmesel ve yargısal kararların doğruluğunu savundu. Buna göre "Youtube'un TOrkiye ile olan ilişkisi başka ülkelerle olan ilişkistan- dardında değil." Örneğin Youtube "başka ülkelerde güvenlik belge- sialıp, vergidairelerine kayıtyaptınrken" Türkiye'de bunlan yapmaktan kaçınıyormuş. Keza Youtube'un Türkiye'den erişilmesine engelteş- kil eden Atatürk'e hakaretiçeren videolardan bir tanesini kaldırma- makta ısrar ediyormuş. Ayrıca başka ülkelerde "ülkeye özel" filtre- leme (lokal versiyon} getirirken Türkiye'de bunu uygulamıyormuş. Öte yandan BilgiÛnh/ershasi'nden Doç. Dr. YamanAkdeniz'e gö- re ise "Youtube Fransa, Almanya, Ingiltere gibi ülkelerde girişte lo- kal versiyon mu global versiyon mu istiyorsun diye kullanıcıya soru- yor" ve kullanıcmın seçimine göre yönlendiriyor. Ayrıca Youtube of- isleri bu ülkelerde "sadece lokal versiyonda yer alan videolarla ilgi- li olarak" sorumluluk taşıyor, global versiyondaki videolarla ilgili de- ğil. Ancak bizde şark kurnazlığı var ya mahkemelerin aldığı kararın sadece lokal versiyonda değil, tüm dünyada uygulanmasmı istiyoruz. Bu sorun dünyaya, yaşama bakış açısı belli olan bu yürütme or- ganı dikkate alındığında evladiyelik birsorundur. Çiinkü temel birmen- talite uyuşmazhğı söz konusudur. Çatsşma noktası, elinde yetki ola- nıneleştrikabuleünezbiryapıyasahipolmasıdır. Yakınzamana dek eleştiri kabul etmezlik sadece politik temellere dayandırılarak açık- lanırdı. (Despotluk, faşizan model, vb.) Bugün iktidarda bu açıdan eleş- tiriliyor. Ancak konuya birbaşka açıdan da yaklaşmak mümkün. Bugün pek çok muhafazakâr kişi, kendilerine "din böyle emrediyor" diye balle- tildiğinden, başka birdinden olan kişiye ya da hayatını fo belletilen) dinin esaslanna göre yaşamayan dindaşlarına "acıyarak" bakıyor. Hatta ensamimiduygularla onlan bu acınacak hallerinden kurtarmak istiyor. Çünkü (diye düşünüyor) bu insanlar öldükleri zaman (bu şe- kilde yaşadıklanndan dolayı) öte dünyada cehenneme gidecekler. Oysa ben bu insanlan seviyorum; onlara iyilik yapmak istiyorum. 0 nedenle de gerekirse onlara rağmen onlann yaşam biçimini değiştirmeliyim. Böyle düşünen birzihin iş dinle ilgili olamayan konulara geldiğinde farklı birmodelde mi çalışıyor? Hayır I Karşısına (dinle ilgisi dahi ol- mayanf bir sorun geldiğinde (de) kendiparadigmasına göre doğru olan çözümü üretü'kten sonra ötekiherkesin, tüm dünyanın bu çözümü be- nimsemesinitalep ediyor. lolerans"nedirbilmiyor, "müzakere'yikar- şı tarafın kabul etmesiiçin tek yönlü bir imkSn olarakgörüyor. Gerekirse öteki herkes değişmeli; onun bakış açısına, hizasına gel- melidir. Çünkü (ona göre) doğru olan budur. Nokta! 0 halde bamteli şu: Ya tek ve mutlaktır diye insanlara anlatılan, belletilen bakış açısı aslında tek bakış açısı değilse? Ya alternatifba- kış açılan da varsa? Ya bu alternatif bakış açılarının dini inançlarla ilgisi yoksa ve onlarla tezat oluşturmuyorsa? 70'li yıllann hızlı mHitanlannın bir yanılsama içinde olduklannı id- rak etmeleri için 20 sene bekledi (kaybetti) Türkiye! Bireylerini doğ- ru eğitmediği ve kannlannı doyurmadığı sürece bu döngü sürüp ede- cek! O