Katalog

2010 yılını yarıladık: Temmuzda gökyüzü Hasan H. Esenoğlu, Istanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü; esenoglu@istanbul.edu.tr . 11 TEMMUZDA TAM GÜNEŞ TUTULMASI 20:09:36 Tutulma başlangıcı . 21:15:54 Gölge konisinin kuzey kenarından tutul • tna başlangıcı 21:16:48 Merkezi tutulma başlangıcı 21:17:48 Gölge konisinin güney kenarından tutul ma başlangıcı 22:50:54 Tutulma ortası 23:49:00 Gölge konisinin güney kenarından tutul ma sonu 23:50:00 Merkezi tutulma sonu 23:51:00 Gölge konisinin kuzey kenarından tutul ma sonu 24:57:12 Tutulma bitişi Görüleceği yerlen Güney Pasifikteki Cook Adaları, Fransız Polinezyası ve Amcrika'nın güney ucu. Ülkemizden izlene' meyeceğinden ilgili intemet siteleri ve görsel basın kanalları arannıalı. TamCüneş Tutulması, Ay'ın, Güneş'in Dünya'dan disk ha- linde görünen ışıkyuvarını tümüyle örtmesi ile oluşur. Güneş'in çok parlak olan ışıkyuvarı Ay'ın karanlık gölgesi ile örtülür ve Güneş'in ışıkyuvanndan çok daha soluk olan Güneş tacı çıplak gözle görülebilir hale gelir. Tutulmaya an- cak tam tutulma zamanında güvenli olarak çıplak gözle bakı- labilir. Bu sırada bava, parlak yıldızlar ve gezegenler gözle gö- rülebilecek kadar kararır. Tam tutulma, Dünya yüzeyindeki dar bir koridorda gözlenebilir. Bu yüzden herhangi bir bölge T" için güneş. tutulması çok ender bir olaydır. Türkiye'den göz- lemlenebilen en son Güneş tutulması, 29 Mart 2006 tarihin- de gerçekleşti. :• AYEVRELERİ gözlem koşullannın oluştuğu en yüksek uzanım anında geze- gen bir yarımdaire şeklinde görülür. Güneş ile Yer arasında kaldığı dönemlerde ise karanlık yüzünü göstererek bir 'hilal' şekli alır. Hilalin en ince olduğu dönemler gezegenin dünya- ya en yakın olduğu ve görünür çapının en büyük olduğu dö- nemlerdir, ancak bu esnada güneş ışınlan gezegenin görülme- sini engeller. 2010'UNOLAYLARI Parlak Gezegenlerin GOneştenAçısal Uzaklıklan va Pariaklıklan (gace saatO3için) (D: doğu, B: batı; Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par: kadir) en uzakta 9 07 Juno-Güneş yanyana 10 07 Venüs Regulus'un 1.1 derece kuzeyinde 11 23 YENİAYve tam Günej tutulması 13 04 Merkür Ay'ın 4 derece kuzeyinde • 13 14 Ay Yer'e en yakın o 15 04 Venüs Ay'ın 6 derece kuzeyinde 16 08 Mars Ay'ın 6 derece kuzeyinde 16 22 Satürn Ay'ın 8 derece kuzeyinde 18 13 JOptor Tarih Merkür (Temmuz) Uzaklık Par. VenOs Uzaklık Par. 3 13 23 D 6 -1.7 D 16 -0.7 D 23 -0.2 D 41 D42 D44 -4.1 -4.1 -4.2 Mars Uzaklık Par. D63 +1.4 D59 +1.4 D56 +1.5 Jüpiter Uzaklık Par. B98 -2.5 B 107 -2.6 B117 -2.6 Satöm Uzaklık Par. D78 +1.1 D69 +1.1 D60 +1.1 24 07 rünümde 26 05 28 02 İLKDÖRDÜN Jüpiter sabit gö- Gökcisimlerin Doğuş-Yükseliş-Baüş Saafori (saatdakika) Isim Merkür Venüs Güneş Mars Jüpiter Satürn Uranüs Neptün 1 Temmuz Doğuş EnYOksekte Batş 22:54 04:32 10:18 05:46 13:24 21:02 08:54 15:58 23:01 05:35 13:08 20:40 10:57 17:26 23:54 00:38 06:39 12:41 12:13 18:25 00:36 00:31 06:31 12:31 23:13 04:31 09:49 15 Temmuz Doğuş 10:04 07:10 09:22 05:45 10:43 23:45 11:23 23:36 22:18 EnYüksekte 16:28 14:26 16:03 13:10 17:00 05:47 17:33 05:36 03:35 BatB 22:40 21:39 22:43 20:35 23:17 11:49 23:43 11:36 08:53 Doğuş 22:05 08:16 09:49 05:59 10:29 22:42 10:26 22:32 21:14 31 Temmuz EnYüksekte BaOş 04:30 11:05 14:53 21:29 16:03 22:15 13:11 20:22 16:32 22:35 04:44 10:46 16:34 22:42 04:32 10:32 02:31 07:48 DOLUNAY Merkür Regulus'un 0.3 derece gü- neyinde 28 10 Neptün Ay'ın 5 derece güneyinde 29 03 Ay Yer'e ikinci kez en uzak 31 06 Uranüs Ay'ın 6 derece güneyinde 31 12 Jüpiter Ay'ın 7 derece güneyinde Kaynakça: The Astronomical Almanac 2010 (http://asi.usao.TavY.nul ve http://asa.hmnao.com). SON DÖRDUN Ay'ın Dünya'dan sol yarısının ay- dınlık gözüktüğü evre. Gün Saat 4 17:35 YENİ AY Ay'ın aydınlık olmayan tarafı Dünya'yı kapla- mıştır. Ay Dünya'dan açıkça görülemez. Fakat Güneş tutulması süre- since görülebilir. Gün Saat 11 22:40 İLK DÖRDUN Ay'ın yeniay evresinden bir hafta sonra yarım dai- re biçiminde göründüğü evre; Güneş'e göre açısa uzaklığı 90 derece olduğu andaki görünüşü. Gün Saat 18 13:11 DOLUNAY Ay'ın tam bir daire olarak dolgun, parlak görülduğü ev- re. Gün Saat 26 04:37 23 Temmuz'da Küçük Gezegenlerin Parlaklıklan (Kadir) Ceres Pallas Juno Vesta 7.9 9.7 9.8 8.0 GEZEGENLER NEREDE? Temmuz ayı boyunca gezegenlerin nerede oldukları bu sayfadaki çizelgeden izlenebi- lir. Merkür'ün sadece Güneş doğmadan önce doğuda veya battıktan sonra batıda ufka yakın görülebildiğini hatırlatalım. Akşam Gece Sabah Merkür (7-31) Jüpiter Jüpiter Venüs Uranüs Uranüs Mars Neptün Neptün Satürn Ay Yer'e En Yakın Gün Saat Uzaklık (km) 13 14 361115 Ay Yer'e En Uzak Gün Saat Uzaklık (km) 1 13 405030 Ay'ın görünen yüzü (T) Ay'ın diğer yüzü (J-) Uranüs U dönüşünde (stationary) Gün 6 Saat 04 Unndt JOpMtr* Yerten Bakıldığmda Gezegenler TEMMUZ'DA (3ÖK l t . OLAYLARIGUNLÜĞU gün saat 1 04 Neptün Ay'ın 5 derece güneyinde 1 13 Ay Yer'e en uzak Pallas sabit görü- GÜNCEL GÖKBİLÎM HABERLERİ 1- Genç bilimciler, İstanbul Üniversitesi'nin başlattığı Çocuk Üniversitesi "Astronomi ve Uzay Yaz Okulu" gençlik bilim programında buluşuyor. 28 Haziran 2010 tarihinden itibarcn üç hafta sürecek programın ayrıntılı bilgilendirmele- rine www.iuyazokulu.com sitesinden ulaşılabilir. Söz konusu program ayrıca, İstanbul Üniversitesi Bilim Kültür Sanat Dergisi'nin son sayısmda kapak oldu, adresi: www.istanbul.edu.tr/genel/idari/basinhalk/iudergi/s3. 2- İstanbul için alternatif turizm güzergahı: "Şehrin Merkezinden Suyun Mcrkezine Yolculuk" isimli keşif gezisi çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafmdan geçtiğimiz haftalarda gerçekleştirildi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) 00 o GÜNEŞ MERKEZLİOLAYLAR: Merkür'ün 5 ve 19 Temmuz 2010 tarihindeki yöriin- ge durumları çizelgede bir evre görünümü ile birlikte bu sayfada verildi. Bir teleskopla izlendiğuv de Merkür'ün Ay ve Venüs gibi evreleri olduğu görülür. Gezegenin yeryüzüne en uzak ve Güneş'in arkasında bulunduğu üst kavuşum anında görünen yü- zeyinin tümü aydınlandığından ışıklı bir daire şeklinde 'dolun' evresi söz konusudur. Bu aynı zamanda uzaklık nedeniyle Merkür'ün görünür çapının en az olduğu dönemdir. En iyi 3 14 nümde 3 23 Uranüs Ay'ın 7 derece güneyinde 4 04 Jüpiter Ay'ın 7 derece güneyinde (resimde verildi) 4 18 SON DÖRDUN 6 04 Uranüs sabit görünümde 6 14 Yer Güneş'e 152 milyon km ile GÖKATLASI 15 Temmuz 2010 akşam saat 22:00 için verildi. Baskıya en uygun sadelikte ve kolay görülebileceği 2.5 kadire kadar parlak yıldızı olan ve gezegenlerin içinde bulunduğu takım yıldızlar özetlenerek belirtildi. Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukanya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Ay boyunca takım yıldızlar—burçlar buradan izlenebilir... Maalesef büyük şehirle- rimizdeki ışık kirliliği altında görülen gökyüzü sanal flretilenden epey farklı olduğunu da belirtelim. Küçük l Ayı , i_/Büyük Ayı