Katalog

8 r 16 MAYIS 2010/ SAYI 1260 DÜNYALIYAZILAR ZÜLALKALKANDELEN Britanya’ nın.. .. . .. ... • . ‘.• . • : ••• : •: . • . . sorunu r.) ritanyadakiseçim tahmin edilensonucu verdi.İktidarıtek başına D elindetutan işçiPartisinin (İP)13 yıllık sona erdi. MuhafazakarParti(MP),seçimden birincipartiolarak çıksa da, tek başına hükümet kurmak içinyeterlisandalyeyesahip olamadığıiçin, tek partilihükümet dönemi de bitmişoldu. Ortayaçıkan bu yenitablo üzerineçeşitliyorumlaryapılıyor.Şu bir gerçek ki, ekonomik krizve İraksavaşıyüzüııdeııçok yıprandı. Ayrıcapartibaşkanı Gordon Brownınyaptığıgatlar da seçim sürecindekiyıpranmayakatkıda bulundu. Ancak bütün bunlardoğru olsa da, asılsorun çok daha derin: Britanya’dauzun süredir şiddetlibirsınıfmücadelesi yaşanıyor. Seçimdeıı 15 gün önce, bu gerçeği çarpıcışekliyleortayakoyan bir kitapyayımlandı.Prof.DannyDorlingiııyazdığıkitabınadı “lnjustice: WhySociallnequalityPersists’. SheffıeldÜniversitesindebeşeri coğralyadalında yaptığıçalışmalarla Dorling.Hayatıboyunca İP’neoyvermiş.Ama bu kitabıyla, partininnerede hata yaptığınıtüm açıklığıylaanlatıyor. Dorlinginyaptığıaraştırmalar,“NewLabour”döneminde gelir dağılımıuçurumunun inanılmazboyutlaraulaştığınıgösteriyor.1996da TonyBlair,sosyalistpolitikalarıizlemekyerine,küreselleşmebaskısıyla merkeze kayarak partininrotasınıdeğiştirmişti.Üçüncüyolya da yeni sol denen bu anlayış,eşitsizliğiazaltacakyerde daha da büyüttü. 1990-2000arasındatoplumun en varlıklı% lOluk kesiminin paylaştığıservetinoranı,% 47’den %54’e çıktı.Enzengin % 1‘lik kesiminaldığıpay ise, % 18den % 23e yükseldi.Aynıkriteregöre Londra,dünyada eşitsizliğinen fazlaolduğu kent. Eıızengin % lOluk kesim,en yoksuldurumdaki% 1O’lukkesimin273 katıservete sahip... Dorling, Britanya’dagelirve servet dağılımındakieşitsizliğinbu derece arttığıdönem1en son 1 Charles Dickens’inZor Zamanlar’ıyazdığıVictonadönemiydi”diyor... Bu durumda şıı soruyusoruyor Dorling:Eşitsizlikneden ısrarla devam ediyor? İP,zenginindaha da zenginleşmesiniöııleyeceğini söylemişti.Nerede hata yaptıkibu gidişatıdurduramadı? Görünen o ki İP,sadece dümeni birazkırmaklabu sorunu giderebileceğinisandı. Üstelikdümeni sola kıracağınasağa kırdı... DannyDorling,1942’de İngilizekonomistWilliamBevendgo başkanlığında hazırlananraporda sayılanbeş toplumsaldüşmanın da değiştiğinisöylüyor.Eşitsizliklemücadele edip sosyal güvenliği geliştirmeyiöneren o raporda sayılanbu düşnıanlar şunlardı: Yoksullukhastalık,cehalet, tembellikve bakımsızlık-sefalet. Oysa NewLabourdöneminde bunlarınyerini,seçkincilik,dışlama, önyargı,aşırılıırsve umutsuzlukaldı. zlenen yanlışpolitikalar sonucunda da, zenginlikbelliellerdegiderek artan ölçülerde yoğunlaşmaya başladı. Peki bundan sonra ne olacak? Rupert Murdoch’uıısağ eğilimli gazetesi TheSun, seçim günü kapaktaki ‘Tek manşetiııin altınaMPBaşkanıDavidCameron’unresminibasmıştı.İşinilginci, resim,Shepard Fairey’inObama içinyaptığıünlü posterinaynısıydı. Ben,sosyalistpolitikalarainanmışbiriolarak,Cameron’unumut olabileceğinidüşünmüyorumelbette. Bana göre, Britanya’dakiasıl mesele, önceliklebu aşırıeşitsizliğikaçınılmazgören aıılayışı Şunu da belirtmeklazımki,yeni hükümetinişizor.Çünkü Doıling’in de işaretettiğigibi,ülkede bugün ortayaçıkanöfke, Marksistbirişçi sınıfınınöfkesideğil;tam yolunortasında duranlarınöfkesi...İlerlemek isteyenlerinönce o yoluaçması gerek...• www.zulalkalkandelen.com/ kzulal©yahoo.com ESRAAÇIKGÖZ arih,3 Kasım1996. Susurluk.Bir araba ilekamyonçarpışırve... t Türkiye’dedevletinyasal olmayanfaaliyetlerininen ayyukaçıktığı olaydıSusurluk.Adlive polisiyeyanıyla, devlet-mafyailişkisiyleçok konuşuldu, yazıldı.AyşegülSabuktay, Metis’ten çıkan kitabı“DevletinYasalOlmayan Faahiyetleri”yleSusurluku yenibir çerçeveden, hukuk-siyasetkuramlan üzerinden irdeliyor.Bu birtez çalışması. Devletnedir? Gücünü neye dayandırır? Yasalolmayanfaaliyetlerininasılaklar? Sabuktay’ınpeşinde olduğu pek çok soru var.Şimdio yanıtlıyor. -Tez içinneden bu konuyuseçtiniz? -Susurluk’takiolayınkısasürede trafikkazasından fazlaanlamı olduğunu farkettik.Kazaolmadan birsüre önce ‘devletçete olmaktançıksın,hukuka otursun”dediğiiçinÇetinAltan’adava açıldı. Aklagelen suçlamalar,kazadan sonra açıkça tartışılabilirhale geldi.Kaza,devlethakkında konuşmamızıkolaylaştırdı.Buolanağındevlete kuramsalbakışta da birzenginliksağlayacağını düşündüm. Devletingenelliklehukukisınırlarıiçinde, daha çok pozitifhukuktarafındantanımlanmış halindenbalısediyoruz.Ama karşıkarşıyakaldığımız devletbu bakış açısıylakapsanamayan, süreklionun dışınaçıkanbiryapı.Bu nedenle, birazda, devletin kuramda gözden kaçan noktalarıüzerindeçalıştım. İlişkilerolarakişleyendevleti,devlet-hukukilişkisi • üzerineüretilı’nişkuramsalalanda, somut durumdan yolaçıkaraksorgulamayıamaçladım.Yanikaza, somut devlettensoyutdevlete nasılgidileceği, kavramsallaştırmadüzeyindekidevlettensomut durumun nasılgöründüğü meselesine bakmaya kaynaklık etti. baktığınızdagördüğünüz en ilginç nokta neydi? -Kitaplaamaçlanan, kuramla yaşantı arasındakigeçişleriortaya çıkarmaktı.Buserüvende ilginç olan,Susurlukve benzeri olaylara farklıkabullerleyaklaşan insanlara bakış açılarınınkuramdaki kaynaklarını,izlerinibulabilecekleri ve düşünüş biçimlerinisınamalarınımümkün kılacak birzemininhazırlanması.Bu kitabıntek noktaya odaklanmadan farklıdüşünüş biçimlerininbirgalerisi halinegelmesinide sağlıyor... -SusurlukOlayı’naWeber, Habermas, Hans Kehsen,CarlSchmlttgibi pek çok kuramcıüzeılnden bakmışsınız.Ençok karşınızaçıkan kuram ne oldu? -Kelsen’inpozitifhukuk kuramıve raisondetat doktrini,yanihikrnet-ihükümet düşüncesi. Doğrudan birbirini ikigörüş, ilginçbiçimde birliktekullanıldı.Birtaraftahukuk devletikavramına yaslanılarakpozitifhukuka dayalıkavramsallaştırma benimseniyor,diğertaraftandevletinbekası içinher şeyin meşrulaştırılabileceği,hukukunönemsiz olabileceğigörüşü dilegetiriliyordu. Türkiye’deözelliklesiyasetçiler ve sorumlulukalması gerekenler devletinne ölçüde hukuklabağlı olduğunun sorgulandığıbirolayla karşılaşıldığında,çabucak devletin normlardanibaret olduğunu, onlarauymayanbireylemidevletle özdeşleştiremeyeceğimizi,ancak kişiselsuçlardan söz edebileceğimizisöyleyip,pozitifhukukun hukuki düzlemineçekildiler.Böylece,devlet biranda görünmez oldu,sadece bireyselfaillerortada kaldı. Devletdiye birsoyutlamadansöz ediyorsako devletinsadece hukuk normiarındanibaret algılanmasıkanımca sorunlubiryaklaşım. - Yahikmet-Ihükümet yani“devletaklı”düşüncesi nasılkarşımızaçıkıyorSusurluk’ta? -Hikmet-ihükümetinalttanalta,önemliköşe yazarlarınınyazılarında,zaman zaman siyasetçilerin demeçlerinde,Tansu Çiller’inÇatlı’yasahip çıkması gibibeyanlardabaşvurulanbirdüşünme biçimi olduğuııugörüyoruz.Hatırlarsanız,Başbakanlık TeftişKuruluRaporu’ndada devletikorumakiçin hukuk dışınaçıkılabileceği,ancak buna belirliotoritelertarafındanizin verilmesigerektiğivurgulanmıştı. - Modemdevletinyasaltemelde çalıştığıkabulünügeniş bir toplumsal çevreninkafasındayıkan olaydıSusurluk Ergenekon soruşturmasıylailkkez devletiçinde işleyenyasal olmayanbir yapılanmanınmevcudiyetiiktidar eliylede kabuledildi.Ancakdava ilginçbirhalaldı.Budurumu nasıl değerlendirmek gerekiyorsizce? -Eğer iddialardoğruysaya da doğru olduğunu varsayarak düşünmek istersek, iktidarınbu olayıntakipçisiolmasınıdoğrudan hukuk devletiileilgiliolumlubir gelişme olarak görmemizzor.Zira süreç fazlasıylasiyasalmücadelenin ön plana çıkmasıylailerledi.Uzun tutukluluksürelerininbirtür cezalandırma gibiişlediği,geniş kapsamlıdinlemelerle kişiselmahremiyetinhiçe sayıldığıaçık. Hukukisüreçlerinkendisi iktidar mücadelesinde biraraç niteliğindeneredeyse. - Tansu Çiller,“Devletiçinkurşun atan da yiyende şereflidir”diyorduSusurlukOlayı’ndansonra. Bu lafıntekrarlanışınaneden olacak olaylandaha sonra da yaşadık Yınede toplumun devletinmeşruluğuna dairsorgulamalareskisikadar yapılmıyor.Bu durumu, hukuk-siyasetkuramıaçısından değerlendirdiğinizdenelerçıkıyorkarşımıza? -70’lerdeTürkiye’deiyi-kötümuhalefetinmümkün olduğu birdönemi yaşadık. 12 Eylüldarbesi meşruluğusorgulamanınçok da kolayolmayacağını öğrettiinsanlara. 12 Eylül’lebaşlayan neoliberal program,düşünüş biçimimizive yaşarıtımızı değiştirmeyihedeflemişti.Bu politikprogram,piyasa mekanizmalarınınişleyişive uluslararası mekanizmalarınmüdahaleleriaçısından sıksık hukuk devletikavramınabaşvursa da, siyasalhaklar ve özgürlüklersöz konusu olduğunda fazlasıyla otoriterolabilönbirdevletmodelinedayanıyor.Bu program büyükölçüde başarılıolmuş görünüyor. - Pekihukuk devleti,devletlerinyasal olmayan faaliyetleriniortadan kaldırabilirmi?Yada bu faaliyetleribulunmayanbirdevlethayalden miibaret? -Hukukdevletidüşüncesinin, kavramsallaştırmasının,bütün dünyada fazlasıyla aşındığını;terörle mücadele kavramıve yaklaşımıyla haklarınve özgürlüklerinortadan kaldırıldığıistisnai durumlarınsıradan hale geldiğinibiliyoruz. Uluslararaşıhukukun,ABD’ninistediğindeistisnai durum yaratabildiğibirhiyerarşikyapı içinde tasarlandığını,bunun da ulus devletlerinegemenlik alanlarınıdaralttığını,hukukdevletidüşüncesinin bu açıdan da aşındığınısöylemekmümkün. Bu nedenle hukuk devletisürekli ilebirlikte, uygulanmamadurumuylada gündemde. Ancak bu, hukuk devletikavramındanelimizieteğimizi çekmemiz,bunun uygulanmasınınmümkün olmadığınıdüşünmemizsonucunu doğurmamalı. Çünkü kullanılangücün meşruiyetini sorgulayabileceğimizbaşka biryerleşikçerçeve oluşmadı.Ancak hukukdevletinigündemden çıkaracakdaha üst birdemokrasive meşruluk talebiylebu mümkün olabilir.• AMERiKA Londra 99 LosAngeles 319 Lyon 125 Madrit 91 Manchester 93 Melbourne 350 Odessa 139 Paris 79 Prag 130 Roma 90 S.Francisco 383 Stokholm 100 Stuttgart 72 Seattle 347 Seoul 269 Mozharbey 3466206 Pendik 3750224 SabihaGökçen 5885252 Sahrayıcedlt 3690552 Selamlçeşme 5501086 Suadiye 4168228 Sultanbeyli 4989392 Şaşkınbakkal 4785978 timraniye 3169008 Usküdar 4927128 SMSile J5 IZMİR Alsancak 4640776 Bornova 374 1000 Çankaya 4453269 Karşıyaka 3648100 HavaLlm 2745100 Hatay 2613323 Şirinyer 448 5880 ANKARA Ayrancı 4422656 B.Evler 2125567 Esenboğa 3982124 G.0.Paşa 4373350 Kızılay 4257141 Eritaksit Toronto 385 Vancouver 473 Varşova 79 Venedik 91 Viyana 114 Washington 345 Zürih 74 Meşrutlyet 4179091 Tunalıhilmi 4660641 ANTALYA_________________ CumhuriyetMeydanı 248 12 11 lşıkhar 24862 00 BURSA KükürtlüMerkez 2340026 - Çarşamba 25425 25 Altıparmak 221 9433 KOCAELi Izmit 3214666 Gebze 6436644 ADANA AtatürkCad 4599989 Esrardolukazada cephanelikaraba b -- it.,. gabi,. ğ,rndi, AdIIyi.yt Sıkı ____ geçen V...:.on. - Peki hukuk-siyaset kuramındanSusurluk’a SUBEDEN r . Adelaide 520 Bangkok 200 Almaata 222 Barcelona 71 Amman 127 Berlin 135 Amsterdam 119 Bishkek 290 Ashgabad 199 Beyrut 197 Astana 258 Boston 209 Atina 119 Budapeşte 69 Atlanta 275 Brüksel 77 Bahreyn 285 Bükreş 50 [Cenevre 54 Chicago 249 Delhi 150 Detroit 348 Dubai 199 Dusseldort 135 Frankfurt 99 Hamburg 135 Helsinki 69 HongKong 315 Houston 348 Kahire 122 Kıbrıs 50 Kiev 100 Kopenhag 79 Köln 135 Kualalumpur 299 Kuveyt 230 Tum uçak World 8(1000 TLüzeri10). •1 Cltlbank8, Card Finans8, AsyaCard 6, Axess6.. . bi1etierıniz Maxlmum6, VakıtBanlc6, Bonus/ Shop8t MIles 4, vade farkslz;0] Miami 275 Milano 99 Münih 99 Montreal 349 Moskova 149 Newyork 229 MyotlarımızGIttş-Dönüş(Peşin)EUROdur.Fiyallanmızaaıan ____________________ ____________________ vergııerldahildeğildir.Isteditinıztarıhteyukarıdakifiyatıardan ___ _ —. —ı / • yerbuiunamayabiilr. UPAYAKASI HavahmaflI4654585 TürLıue’dekitümkonsolostukiarda AksarayMEYDAN 517 96 80 Levent 3258782 7 Avcılar 5915353 4 Levent 2795680 vizeışlemlennızınçözumunde Bakırköy 57083 10 Mecldlyekoy 2749508 uzmankadromuzyanınızda... BakırköyMEYDAN 543 1154 Merter 554 0806 AUAfl<itI 11 flIIIIOAID BakırköyINCİRLI 543 6898 Osmanbey 234 67 06 IflI,MIİMU’Ji.UiIL . it, n, 5 t k’ . , Beşlktaş 2270601 Sirkeci 5141054 EXPRESSiçhatblletleıisatılır. EtIler 287 27 37 Sultanahmet 528 5804 1ekobilet.c Fındıkzade 6323642 ŞIşlI 231 1333 Güngören 5072145 Takslm 2565556 Halaskargazi 2464151 Yenikapl 4581693 N/SHANGHAI Singapur 270 TelAviv 200 Sydney 308 Tiflis 219 Tahran 239 Tokyo 329 Altıyol 3466465 Bostancı 3723245 BostancıMEYDAN 4162235 Fikirtepe 3450022 Göztepe 3688547 Kadıköy 5504660 KadıköyRIHTIM 5503537 Kanal 4880332 Kavacık 4137277 Kazasker 3723324 Kızıltoprak 3466711 Kozyatağı 3697651 Maltepe 3524100 ,• , .•. - . . ± ?