Katalog

+ 16 MAYIS2010/ SAYI1260 PAZAR 5 Çalışlar,HalideEdibiçinlise mezunu kadın profesör oldu’ eleştirilerinede karşı çıkıyor.“Kadınaslında iki senelik birüniversitemezununa denk birdurumda, bir .de yurtdışındabirsürü üniversitededers vermiş.Zaten böylebirtartışma hiçbirerkek içinyapılmıyorbirtek Halideiçinyapılıyor.Oysa erkekler de aynıdurumda, yok kio zaman öylemükemmel eğitimler.Ondan iyi kimkuracaktıfilolojiyi,çok da güzel kurmuş,en iyi hocalarıngelmesine ön ayak olmuş, paralamış kendisini.Çok güzel birhuyu da kendisikürsüde oturmazmış,hep öğrencilerleaynısırada olurmuş.Ama aksiliğivarmış,yakışıklıöğrencileride çok severmiş. Yakışıklıbiröğrenci soruya tam cevap veremese bile ‘Eedüşünüyorherhalde çocuk’ dermiş.’• debiyatve siyasetlegeçmiş bir F—hayat.Uzlaşmazbirmuhalif. Biyografisinesığmayankadın” alt başlığınıkoyarkengerçekten de romanlarakonu olacak biryaşamın gizlikalmışyönleriniaçığa çıkartıyor İpekÇalışlar.Latifeden sonra yakın tarihinbirbaşka kahramanıHalide Edibi anlatıyor.Sancılıyıllardasancılı biryaşam. Kimizaman intihann eşiğinegelse de yılmayanbirkadın. Atatürk’ünyakınında,yerigeldiğinde ona kafatutan, güçlü birkadın.Üstelikçok da güzel. Erkeklerinçok eşliolduğu dönemde, kadınlarınboşanma hakkıbileolmadığıyıllardakadın haklarıiçinçalışan birisim. Üstelikçok sevdiğikocasıtarafındanaldatılanve belkide bunun içinevlilikkarşıtıolan birdüşünce insanı.İpekÇalışlar anlatıyor: Galibayakınıda olan genç birkızevlenmeküzere sanırımonunla sohbet ederken diyorki Birerkeklebirömür geçmez. Evlenecekseniyidüşün’.Muhtemeleno ilk evliliğininkötü izlerikalmış.Çünkü evlendiğiSalihZeki’ye çok aşık,tapıyor.Ben onun fikrininesirioldum,diyor.Salih Zekiikilibirruh haliiçinde.Birtaraftan Halide’yikadınolarak eziyor,başka kadınlarlaaldatıyorama öbür taraftanda onun yazıyazmasınıteşvikediyor,mesela İngiltere’dengelen davet üzerine Muhakkakgit,ben çocuklara bakarım,gözün arkada kalmasın’diyor.KüçümsediğitarafıarıvarHalide’nin, onun gençliğiylehayata karşıcehaletiyleeğleniyorbir taraftan,ama öbürtaraftanda bellikien taktirettiğitalebesi.” Büyükbiraşkla bağlanmıştıSalihZeki’yeöylekibirlikte ölüp,birliktegömülmekiçinyeminetmişlerdiama kısabir süre sonra SalihZeki,Halide’yialdatmaklakalmayıp aralarındakiyaş farkınıvurgulayanacı sözlersöylüyordu.Sık sıktartışmayabaşlamışlardı. küçük kız’,‘akılsızküçük kız’...Pekibu yaş farkınarağmen evliliklerinekarşı çıkan olmamışmıydı? “Halide’ninbabası MehmetEdibBeykarşıçıkmıştı”diyor İpekÇalışlar. kiSalihZekiBeybabanın arkadaşı, onun yaşıtı,onun kuşağından birisi,onu matematikhocası olarak getirmesindenbelli.Kızınaçok uygunolmadığıkonusunda birendişesi var.Zaten şunu da kestiremiyoruz;mesela Halide Mısır’asürgüne giderken uğurlayanlardanbirisiSalihZeki miydideğilmiydi?Orasıbelirsiz...Halide’yene kadarşefkat gösterdibellideğil.” Evet,pek de şefkatlidavranmadığıaçıkaslında.Halide’nin Mısır’dave Londra’daparası bittiğindekiruh halide ortada. Londra’daBertrandRussell’lerinevinde misafirolarak kaldığındao kadar zor duruma düşüyor ki kendi kendine diyorki“Bugünde Istanbul’danparam gelmezse intihar edeceğim”.Neysekio gün parası geliyorIstanbul’dan. Bu da yetmemişHalide’ninbeş altıay İstanbul’dan uzaklaşmasındanyararlananSalihZekibaşka birilişkiye girmiş.Bu ilişkiyide çok acı birşekildeöğreniyorHalide. O sıralardaGalatasarayLisesi’ninmüdürüolanSalih Zeki’ninyanınaokulagidiyor.Başındaçarşafıvarama yüzü açık. Kapıcıya“SalihZekiBey’egeldim”deyince“Hanım,sen az önce gelmedin mi?”yanıtınıalıyor.Anlıyorkiiçerde başka birkadınvar.İşteHalide’yiSalihZeki’denboşanmaya götüren bu olaydaha sonra onu yenidenintihareşiğine getiriyor.Kadınınboşanma hakkıolmadığıbirdönemde önce SalihZeki’yiboşanmaya iknaediyorama sonra etrafında süreklieski kocasınınilişkilerindenbahseden insanlarve iki çocuğu ileyaşam mücadelesionuyenibirbuhranıneşiğine getiriyor.‘0 sırada daha sonra milletvekiliolacak öğretmen kadınNakiyeHanım’ınevinde”diyorÇalışlar,“gidipgeliyor ötekidünya ilebu dünyaarasında. Oturupbütün gün pencereden bakıyor.Sonrabirgün birden bireyaşamaya kararveriyorvetoparlıyorkendisini.İşlerinegeri dönüyor.” Pekisonra SalihZeki’ylebirdaha karşılaşmıyormu? “Karşılaşmadığıanlaşılıyor”diyorÇalışlarama kimizaman yoldangeçen birisiniona benzettiğide oluyor.0 çoksevdiği ve onun yüzündençok acı çektiğiadama küs ve kırgın yaşıyorHalideEdib.Onun ölümünüde cephede gazeteden öğreniyor.LaPaix’deakılhastanesinde ölüyorSalihZeki. Siyasiyönünüedebiyatyönünden ağırbulduğunu anlatıyor IpekÇalışlar,HalideEdibise özellikleyurtdışındakendisini konuşturmakisteyenlerehep “Benbirromancıyım,benim işimpolitikadeğil”cevabınıvermiş.“Türkiye’niniç meselelerineoralardankarışmakistemiyor,birazdaha çekinikduruyor”diyorÇalışlar,“AmaTürkiye’ye1939yılında döndüğünde gazeteleronu anlatmakiçin“Büyükmütefekkir aramızda”başlığınıatıyorlar.Yanionun birdüşünür olduğunu toplum biliyor.Vebirşekilde itibarıiadeedilmişbirkonumda, güzel haberlerçıkıyorhakkında.”• raştırmasını yaparken çok şaşırdığı şeyler olmuş Ipek Çalışlar’ınpeki hiç öfkelenmedi mi Halide Edib’e. ‘Çok da olmadı”diyor ama Halide’ninde kendisinin de canını sıkan bir olaydan söz ediyor. “1919 yılında karambol içinde bir seçim yapılıyor,Halide’nin adını da listelere yazıyorlaraday olarak ve çok oy alıyor. Diyorki eğer gidip Ayan Meclisi’nden bir yorum isteseydim ben de milletvekilialacaktım ama istemedim buııu. Keşke isteseymiş. Birhata yapmış. Çünkü o zaman Ankara’ya Halide bir romancı değil aynı zamanda mebus olarak gidecekti bu da çok şey fark ettirecekti. 0 zaman Ayan Meclisi’ndenyorum çıkmış olsaydı bizim { ____ siyasetle kavgamız o vakitten ciddi olarak bir çözüm bulmuş olacaktı.” O dönem milletvekiliolmasa da aktifsiyasetiniçinde aslında HalideEdib.TerakkiperverFırka’yaöncülükediyor, akılveriyor.Onun üzerineeleştiribombardımanınatutuluyor. RaufOrbay’ınanılarındananlatıyorÇalışlar:“RaufOrbayki bu partininönde gelen isimlerindenbiri,açıktandiyorki‘Bu partininisimannesi HalideEdip’tir.Partininprogramınada çok önem vermiştir,bizimiçinbütün Avrupapartilerinin programlarınıbirarayagetiriptüzükve programıhazırlamada çok yardımcıolmuştur,’Eeşimdidiyorsunkibu ne perhiz, bu ne lahanaturşusu. Çünkü kadınlarınsiyasethakkıyok, HalideEdipbununla niyeuğraşmış?AmaHalideEdip, Türkiye’debirikincibirpartikurulmasınaçok sıcak bakmış ve bununlaçok içten uğraşmış.Programlarabaktığında değişik maddelerdeondan izlergörebiliyorsun.Fakat kadınlariçinözelhiç birşey yok programda.Muhtemelen örnek aldığıprogramlardakadınlarlailgilihiçbirşey olmadığı içinonun da aklınagelmedi.Yada başkalanndan bekledi kadınlarlailgilibirşey konmasını.Belkide küstüyaniona böylebirteklifyapılmadığıiçin,programıhazırladıbıraktı onlara.Yoksaiçlerindeen politikolan en çok siyasetyapmak isteyenHalideEdipama TerakkiperverFırka’nınresmi yönetimindemaalesefo yok.”• Splenda sukraloz içeren bir tatlandırıcıdır. Aspartam ve Sakarin içermez. SPLENDAGÜVENLİMİ? Splenda’nın içerdiği sukralozun büyük çoğunluğumetabolizmayakarışmadan vücuttan atılır. Tatlıihtiyacınızıkarşılarkenvücudakanşmaz.Bu farkgüvenirliliğininen önemliözciliklerindendir. KİLOKONTROLÜ Tüm tatlı çeşitleri ve içecekicrini daha düşük kalorili olarak hazırlayabilirsiniz. DİYABETLİLEREUYGUN! Yıllardır diyabetliler tarafından kullanılan Splenda pişirilebilir olma özelliği sayesinde diyabetlilerirımatırumkaldığı lezzetli kek ve tüm tatlı çeşitlerinc kavuşmalarını sağlıyor. ISIYADAYANIKLIMIDIR? Evet. Tıpkı şeker kullanımında olduğu gibi; sonradan eklenmesine gerek kaimadan pişirilebilirve fırınlamadatadıdeğişmedenkullanılabilir. Roman ları aratmayan yaşamYakıntarihin kadın kahmmanlanndan biriHalideEdib.Bugüne dek hep tartışıldı,hakkında birsürü şey söylendi. İpekÇalışlar,“Biyografisine 1. bir çocukian Ah Ayet ve Hasan Zeki ile birlikte. (1924, Münih) ‘4 1 11 .—‘—-‘- Sığmayan Kadın-HalideEdib” kitabında bambaşka bir kadınıortaya çıkarıyor.Sadece yaşadığı dönem, siyasi mücadelelen, romanları, düşünceleriyle değil;bir kadın olarak yaşadıklanylada yüzleştiriyorokuru. Seven, acı çeken, intiharıneşiğine gelen ama yılmayanHalide’yide anlatıyorbize. t. AYŞE YILDIRIM Ipek Çalışlar Aspartam 81 Sakarin içermeyen Tatlandırıcıyı1 12(yabetlllerirtve Tü Tatlgrnı4ırıcı l2ikkatirte! b ‘0 .0 Pişiriıebiıir ve Fırinlanabilir TatlandırıcI İr n r’ ‘ 1 www.splendaTR.com- . .‘—,, . . ı ((a. 1>:jegıdu 1, ABD’diin tercih edilen Tatlandırıcı” )T;I1Ij,,d,, VS OrünlerhakkındabilgiiçinFannatekİçve Dışhc. LtcJ.Şti.iheirtibatageçebilirsiniz.Tel:02122635783 VAI,F! KANSLILE SAVAŞVAIIfl . c —k 1 ! • v • •• P1 1+