Katalog

Dikenelli’deneni bir roman Çagan y Akefe,kara efe Çağan Dikenelli kaleme aldığı KaraEfe, Türkiye’de spagetti western ilk türünde roman olma özelliğitaşıyor. Kitap.Ege m Dağları’nı esken tutmuş zeybeklerinsert dünyasında soluk soluğa bir intikam öyküsünü anlatıyor. Sabri GÜRSES ağan Dikenelli, şaşırtıcı bir yazar. Elbette, yazarların şaşırtması, heyecanlandırması nereden, olağan, fakat nas bir şaşırtmaca geleceğini gendllilde bilirsiniz. Dikenelli’de bundan emin olmak zor. Okur, hem şaşırtmacanın geldiği yöne, hem kendisine şaşırıyor. Bu kez bir efe, bir zeybek romanıyla geliyor Dikenelli. Kara Efe, aynı yıl içinde yayımlanan üçüncü romanı. Once Kuru Göldeki Ordek, ardından da cervo veBiz geldi ve şimdi, Kara Ernest, Efe bir bakıma bir şaşırtma üçlemesini tamamlıyor. Bir absürd komedi ve bir deneysel mizah kitabmm ardından, Kara uzun bir gülüşü başka bir havaya Efe, taşıyor. Kara Ek’nin kanımca en şaşırtıcı yani, bu fikrin, yani bir efe kitabı yazmanm uzun bir zamandır kimsenin aklına olması. Halikarnas gelmemiş Balıkçısı’ndanKemal’e, Kemal Yaşar Hüseyin Bayaz ve Umit Bilbaşar’dan dek çok Kaftancıoğlu’na önemli yazarların kalıcı eserler bıraktığı; efe, eşkiya ve zeybek toplumsal kahrarnanların gibi anlatan bir tür oluşmuştu. 1980’lere kadar birçok eserle bu tür, zenginleşenağır ağır görünmez oldu Ardından canlanmaya edebiyatımızda. tarihsel roman, fantasrik tarihsel başlayan roman türleri de çok yer vermedi bu kahramanlara. Tuhaf bir şekilde. Osmanlı hanedanının iç çekişmeleri, nizamı imparatorluk, hayalleri, saray ya da konak çevresindeki yabancı gezginler, elçilerden oluşan bir kahraman kadrosu plana çıktı. Oysa türün ön Walter kurucularından Scott’tan beri bilindiği tarihsel romanın asıl kahramanının gibi Ivanhoe, Robin Hood gibi bir halk kahramam olmasında yarar var. En azından toplumun daha kolay özdeşlik kahramaıilar olmasında. kurabileceği Kara Efe’nin bir halk kahramanı tarihsel açıdan gerçekçi bir olduğunu, zemine oturduğunu söylemek yanıltıcı olur. Çağan Dikenelli, daha özel bir karakter kurmuş. Olumlu ya da olumsuz denebilecek özellilder belirginleştirilmiyor karakterde, örgüsü de (arka planda olay bir intikam hikayesi olmasına rağmen) özellikle olumluya doğru ilerlemiyor. Kara Efe, insan olan bir efe. Türün, romanları türünün daha önceki efeeşkıya örneklermdeki gibi gerçek bir olay ya da kişiden de yola çıkmıyor roman; büyük ölçüde, türün kendi örnelderinden yola• çıkıyor ve folldor yönü ağır basan örneklerin dışında, türün, herhalde geçmiş ilk edebiyattan beslenen örnelderinden biri oluyor. Bu açıdan kitabın yazarı tarafından “spagetti western” örneği olarak adlandırılmasmda iyi bir ipucu var. Kovboy filmi türünü canlandıran “iyi, Kötü ve Çirkin” gibi bir film sayesinde Clint Eastwood’la özdeşleşen kovboy imgesini düşünürsek gözde canlandırmanın kolavlığından yararlanarak, Kara Efe’nin de “İyi” bir “Qint Eastwood” gibi görülebileceğini öne sürebiliriz. Dikenelli’nin yaratıcı anlatım gücünün değişmez karakteristik özellilderi kitaptan kitaba izlenebilse de değişik ve üslupları anlatım tarzlarmı farklı edebi çözüm arayışları için kullanması ilginç. Dikendili her kitabı farklı yazıyor. Kuru Göldeki Ordek’te metafor yüldü kısa vurucu ifadeler bir cümleler, cervo ve triyalog yapısıyla kurulan Biz’de rahat bir söyleşi dili vardı. Kara Efe’de hafif, esnek bir dille eylem ve betimleme ağırlıklı bir anlatım benzetmeden kaçınmazsak dağlarda dolanan bir efe çevikliğivle sahneden sahneye ilerliyor. Kara Ek’nirı ilginç bir yanı da, kahramamnın özelliklerini, herhangi kişisel bir toplumsal hareketlenme zemininde tanımlanıaması. Krallığın gerçek sahibinin tehlikeye düştüğü bir dönemde taraf tutan Robin Hood’dan, Kızılderililerle Amerikan askerleri arasında bir konuma yerleşen kovboylara dek, genelde toplumsal planın karakteri tanımlayıcı arka bir özellilde şekillendiği anlatılarm Kara tersine, Ek’nin tarihsel zamanı arasındaki çatışmanın doğrudan karakterler tanımlayıcısı olmuyor, tersine, onlar arasmdaki çatışma o tarihsel zamana ve toplumsal duruma katılımla ilgili kararları şekillendiriyor. Ara sıra haberleri gelen isyan hareketine katılacak mı Kara Efe? Buna okur karar veriyor. Dikenelli’nin birbirine yakın görünen popüler türleri kendi tarzıyla zenginleştirmesi yararlı mı, yoksa enerjisini dağıtıyor mu? Buna kolayca yanıt vermek mümkün fakat okura mutluluk değil, verdiği kesin. Kara Efe’yleyeni bir okuma mutluluğu getirmenin dışında, sessizce unutulan bir türü yeniden canlandırmak gibi önemli bir hamle yapıyor. Bu hamle edebi satranca yeni bir oyun getiriyor. Kara Efe! Çağan Dikenelli/ Gürer Yayınlarıİ336 s. CUMHURİYET ÖzelSezinOkulu’ndan 4xSeklzEğiticiOyunKartlartSerisi 4xsekizeğiticikart oyunları sensinde farklıkonular,ilginçbilgiler var. Arkadaşlarınız ailenizle ve oynarkeneğlenereköğrenmenin zevldnikeşfedin. Anadolu’nun gizemlidönemiAntik her yaş içineğlencelibir Çağ’a T yolculuk. arihöncesinden ilkinsanlardan Mezopotamya’ya, Talesve Plsagor’a,Hititler’den Fngler’e,Sard ülkesindenNinova’ya, FibuladanKralYoluna, KralMidas’tan Hattuşiliyeuzanan birserüven sizi bekliyor. bir Türkiye’de ilk! 4 OyunKardan arma edin Yeni yılda g1 Dil,‘ mera.rı t . • Satış Noktaları:RemziKitabevi AlkımKitabevi Gergedan • . istiklalKitabevi Nokta Kitabevi. Penguen Kitabevi Kırtasiye• Leonardini yuncak. IstanbulOyuncakMüzesi• IstanbulArkeoloji O M Müzesi• AnadoluMedeniyetleri üzesi ( ‘.. j ı 2010 ÖzelSezinOkuıuEğitim Yayınlan www.sezln.k12.tr B Dağıtım: TRReklamPazarlamaLtd.ŞtI. Tel:2122224780 ı” bt ‘ KİTAP SAYI 1088 SAYFA 21 t!