Katalog

www.iku.edu.tr TC İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESf BİLİM KÜLTÜR VEEĞİTİM Uydu görüntüleri harita olarak kullanılabilir mi? Pmf. Dr. TurgutUzel, Praf. Dr. KamilEren Istanbul Kültür Üniversitesi Haritalann Duyarlığı Haritalann duyarlığı, ölçekleriyle orantılıdır; ölçeklcri kiiçüldük^ duyarlıklan azalır, büyüdükçe artar. Bir haritanm duyarlığı, kahaca, gö:ümü:ün ayırabildiği uzunluk değeriylc açtklanabilir. Gozürnü:, milimetrenin beşte birini ayırt edcbilir. Örneğin 1/1000 ölçekli bir harita üzerindeki 1/5 milimetrelik uzunluğun arazidcki karşılığı (1/5*1000 mm) 20cm'dir. Başkabir deyişle, 1/1000 ölçekli bir haritanın duyarhğı 20 cın'dir, dencbilir. Aynı şekildc 1/5000 ölçekli bir haritanm duyarlığı ise 1 ınetre olarak verilebilir. yeryüzündeki objelerin tanımlanabilmesi (çözünürlüğü) için bir ölçüt olarak alınır. Şekil 1 'de örneklendiği gibi aynı ycrin altı farklı duyarlıktaki alıcı ile kaydedilen görüntülerinden anlaşılacağı gibi piksel boyutu küçüldükçc yani birim alandaki piksel sayısı arttıkça cisinı* fcr Şekil 3. ÛuickBird uydusu ile alınan Sultanahmet Meydanı ve Ayasofya'görüntüsü bilmesi için çözünürlüğü, ölçüt olarak alınabilir. Buna görc 50 cm duyarlığı olan bir uydu görüntüsü, haritalann duyarlığı için yapılan hesaba göre 1/2500 ölçekli bir harita olarak; lm çözünürlüklü bir uydu görüntüsü ise 1/5000 ölçekli bir harita olarak kullanılabilir. Şekil 4'te çeşitli uydu görüntüleri ile yapılabilecek harita ölçekleri verilmiştir. Ancak burada çok önemli iki gcrçeği gözden kaçırmamak gerekir. Haritalar, yataydır. Oysa uydu görüntüleri, cğiktir. Bunların harita özelliğine kavuşturulması için öncelikle yataya çevrilmesi gerekir. Uydu Görüntülerinin Ayrıca projeksiyon hatalarının da giderilDuyarlığı mesi icap eder. Uünümüzdc uzayda, çeşitli amaçlar İkinci önemli husus ise maliyettir. için fırlatılan binlercc yapay uydu vardır. Şekil 4'te görülcbileceği gibi harita ölçeği Bunlar, algılayıcıları (sensor) yardımıybüyüdükçe maliyct artmaktadır. Daha küla kaydettikleri görüntüleri, yeryüzündcki çük piksel boyutlu görüntü, daha pahalıdır. antenler aracılığiylc hilgisayarlara aktaBirim alanın haritalama maliyeti daha Şekil 2. Çeşitli çözünürlükteki uydu görüntüleri ve seçilebilen ayrıntılar rırlar. Bir algılayıcının görüntü duyarlıyüksektir. ğı piksel (pixel) büyüklüğü ile ölçülür. Not: Şekiller, Prof.Dr.K.Jacobsen'in Klasik fbtoğraf filmlerindeki danc (gren) büyüklüğü gi ler daha net görülür. Çözünürlük (resolution) olarak tanımlanan bir İKÜ' de verdiği konferansm sunumundm alınmıştır. bi algılayıcının piksel boyutlan ne kadar küçük olursa o kadar duyarlı görüntü alınabilir. Yani piksel boyutu, pikselin arazideki karşılığı, uydu görüntüsünün duyarHarita yapım maliyetleri lığı olarak tanımlanır. Aşağıdaki sekiz şekil, aynı yerin 5 knı ile 60 cm çözünürlüğü olan uydu görüntülerini vermektedir. Günümüzde ticari olarak kullanılabilen cn duyarlı uydu görüntüsünün çözünürlüğü 50 cm dir (GeoEyc1). İkinci sırada duyarlı uydu görüntüsünün (QuickBird) çözünürlüğü ise 60 cm dir. Şekil 3'te QuickBird uydusu ile alınan Sultanahmet Meydanı ve Ayasofya Camii görülmektedir. Uydu görüntülerinin en büyük avantajı, uzaktan algılanabilmesi ve fiziksel olmasıdır. Yani bir ölçüye bağlı değildir. Algılayıcı nelcri algılayabiliyorsa eksibiz olarak onları kaydcder. Bir rcsim özelliğinde olduğu için anlaşılması ve kullanımı çok kolaydır. Oysa haritalar, arazi ölçümüne dayalı olarak yapılır. Sadece ölçülen objcler, harita üzerinde göstcrilir. Öte yandan haritalar, arazinin, göreceli olarak daha uzun zaman önceki durumunu gösterirken uydu görüntüleri, uydunun dünya etrafındaki dönme peryoduna bağlı olarak daha kısa sürc (birkaçgün) önceki durumunu yansıtabilmektedir. Şekil 4. Uydu görüntüleri ve bunların kullanılabileceği Bir uydu görüntüsünün harita olarak kullanıla harita ölçekleri Şekil 1. Çözünürlükleri farklı uydu görüntüleri ve çözünürlükleri KULTUR İSTANBUL KOLTOR EörrlM KURUM1ARI «Oırtıı »ıtıt