Katalog

2010 şubatmda gök olayları HBSSn H. Es8noğlUt Istanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü, esenoglu@istanbul.edu.tr ŞUBATTA GÖK OLAYLARIGÜNLÜĞÜ gün saat 3 04 6 02 7 21 (örtülme) 12 08 13 04 14 05 15 01 vuşumda 16 21 18 08 22 03 26 07 27 24 28 13 28 19 Satürn Ay'ın 8 derece kuzeyinde SON DÖRDÜN Antares Ay'ın 1.1 derece güneyinde Merkür Ay'ın 2 derece güneyinde Ay Yer'e en uzak YENİAY Yer-Güneş-Neptün dizilişi ile ka- [MVM» •Satürn Lû 27«4:0ö Rvgukıf *O Uranüs Ay'ın 6 derece güneyinde Vesta—Yer—Güneş dizilişi ile karşı konumda İLK DÖRDÜN p — Mars Ay ın 5 derece kuzeyinde ,-% _ • , Ay Yer e en yakın Yer-Güneş-Jüpiter dizilişi ile kavuşumda DOLUNAY Güneş rüzgân (hızı: 350.3 km/saniye ve yoğunluğu: 2.6 proton/cm 1 ), Güneş'in (veya bir yıldızm) üst at- mosferinden salman yüklü parçacıklar (aynca plazma) akı- mtdır. Çoğunlukla, yıldızın yüksek ısı düzeyi ve kendi de- vinim hızları sayesinde, yerçekiminden kurtulabilen yüksek enerjili elektronlardan ve protonlardan oluşur. Güneş rüzgarına doğrudan bağlı olaylar arasında, Yer'deki elektriksel güç merkezlerini etkisizleştirebilen yermık- natıssal fırtına, kutup ışıkları ve kuyrukluyıldızlarm kuyruğunun Güneş'den ters yönde olması sayılabilir. Son yıllarda Güneş rüzgarının incelenmesinde Güneş at- mosferinin mıknatıssal alanının etkisine ağırlık veril- mektedir. Günlük Güneş olayları http://spaceweather.com adresinden izlenebilir. Istanbul Üniversitesi'ndeki Güneş teleskopu ve Gözlemevi ikinci kez büyük bakıma ahndığmdan Güneş gözlemelerine geçici olarak ara verilmiştir. Teleskopun bir son hali resmi bu sayfada verildi. Gezegen ve Parlak Yıldızların Ay Tarafından Ortülmesi: (http://lunar-occultations.com/iota) 7 Şubat saat 21 'de Antares Ay tarafından örtülecek. Görüleceği yerler: Aleutian Adaları, Alaska'nın güneybatısı, Bering Denizi. AY EVRELERİ llkDördün Dolunay Son Dördün YeniAy Gün Saat Gün Saat Gün Saat Gün Saat 22 02:42 28 18:38 6 01:48 14 04:51 Ay-Yer Uzaklığı Ay Yer'e En Yakın Gün Saat Uzaklıkf km) 27 24 357800 Ay Yer'e En Uzak Gün SaatUzaklık(km) 13 04 406500 YER MEZKEZLI OLAYLAR Yer'den Bakıldığında Dı§ Gezegenler: Kavuşum con- juntion), gökbilitndc bir gözlem noktasından bakıldığında iki ya da daha çok sayıda gök cisminin gökyüzünde bir- birlerine yakın konuma gelmesidir. Yaygm uygulamada bu sözcük, Yer'den bakıldığında, Güneş'in uydusu olan bir gök cisiminin (örneğin bir gezegen, asteroid vb.) ve- ya Ay'ın Güneş'e en yakın konumuna geldiği anı ta- nımlamada kullanılır. Jüpiter'in 'kavuşum'undan söz edildiğinde, Yer— Güneş-Jüpiter şeklinde bir dizilme ile Güneş'in Yer ile Jüpiter arasına girdiği ya da başka bir deyişle Jüpiter'in Güneş'in arkasmdan geçtiği an kast edilmiş olur. Şubat ayında gerçekleşecek Jüpiter ve Neptün'ün kavuşum bil- gileri çizclgede verildi. tarihi çizelgede verildi. 13 Şubat'ta Küçük Gezegenlerin Parlaklıklan (Kadir) Ceres Pallas Juno Vesta 8.9 9.2 9.6 6.2 Kavuşum (conjunction) Yer-Güneş-Neptün (15 Şubat 2010 saat: 7:50) Yer-Güneş-Jüpiter 2 0 "** JUpiter Gün 15 28 Saat 01 13 GÜNEŞ MEZKEZLI OLAYLAR Yörünge düğümleri: Bir yörüngenin, eğikliğini be- lirlemek için referans olarak alınan düzlemi kestiği iki nok- taya yörünge düğümleri (yabancı dilde 'descending no- de') adı verilir. Bu iki düğüm içinden, yörüngeyi izleyen cismin re- ferans düzlemini güneyden kuzeye doğru aştığı nok- ta 'çıkış düğümü'; kuzeyden güneye doğru geçtiği nokta ise 'iniş düğümü' olarak adlandırılır. Eğikliği sıfıra eşit olan bir yörüngenin düğümleri yoktur. Merkür'ün Şubat ayında yörünge düğümleri ta- rihi çizelgede şekil ile birlikte verildi. Şubat Ayı Boyunca Gökcisimlerin Doğuş—Yükseliş- Batış Saatleri (saat:dakika) 1 ttm D*** fKVMfMtt» At/ 40 00 01 4/ HarUMr oooo « tr Vmt* 07 17 « M n i » l | Of 40 41 40 Hmr* 40 4> oo 44 HtpHer 00 47 4» 49 faofm 14 M o» M Unmt* M « M oo HQ0tUH 07 M fi 10 00 44 40 40 47 44 47 11 01 V 40 00 00 40 30 40 40 M 07 40 00 41 07 JO 00 00 M40 07 00 1017 00 41 07 02 1» 4100 44 0) 12 01 41 40 a 40 41 07 OSt 41 «4 M 41 47 40 M 40 •» 40 47 47 * 00 14 40 3f M 47 40 00 47 11 47 00 00 J» 07 40 00 « 44 44 « 4 7 40 41 07 a m n 2$ ı»ro* o«Ma 24 O 44 M 41 04 41 47 14 4> 41 40 04 m 4> 40 44 10 -t*oo M M 40 40 40 40 47 04 00 40 47 M 07 04 40 40 40 4* 'Yörünge düğümü Gezegen Yörünge Gezegen Güneş'ten Düğümleri en uzak Gün Merkür 3 (aphelion) Merkür 13 Gezegen Mars Venüs En Büyük enlemde Gün 21 Kuzey 25 Güney 2010'UN OLAYLARI Parlak Gezegenlerin Güneş'ten Açısal Uzaklıklan ve Parlaklıkları (gece saat 02 için) (D: Doğu taraftan, B: Batı taraftan, Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par.: ka- dir) Tarih (Şubat) 3 13 23 Merkür Uzaklık Par. B B B 24 -0.2 20 -0.2 15 -0.4 Venüs Uzaklık Par. D 5-3.9 D 8-3.9 D 10-3.9 Mars Jüpiter Uzaklık Par. Uzaklık Par. E D D 173-1.2 D 20-2.0 Satürn Uzaklık Par. B130 160-1.0 D 1 2 - 2.0 B 140 147-0.8 D 4 -2.0 B 151 +0.7 +0.7 +0.6 Küçük Gezegenler: Karşı konum (yabancı dilde opposition), üst gezegenlerin Yer'e en yakın (Güneş'e de en uzak) oldukları andır. Bu konumda Yer, gezegenle Güneş'i birbirine bağlayan doğru üzerindedir. Vesta'nın Şubat ayında karşı konum Küçük Gezegen Vesta Vesta-Yer- Güneş Dizilişi Karşı konum Gün 18 GÖKATLASI: 15 Şubat 2010 akşam saat 21:00 için verildi. Baskıya en uygun sadelikte ve kolay görülebile- ceği 2.5 kadire kadar parlak yıldızı olan ve geze- genlerin içinde bulunduğu takım yıldızlar belirtil- miştir. Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmekye- terli. Ay boyunca takım yıldızlar—burçtar buradan izlenebilir... Gezegenlerin Görünümleri Şubat ayı boyunca Güneş'in en tepeye çıktığı anlar (teknik söylemi 'meridyen geçişi') ile 5 gczegenin belir- lenen iki göksel koordinata göre iki grafik bu sayfada ve- rildi. İki grafiğin bir- likte kullanımından herhangi bir tarih ve saat için şunlar belif- lenebilir: (1) Gezegen ve yıldızların Güneş'e olan yakınlıklan (2) sabah veya akşamları gezegen ve yıldızların görünümle- ri (3) tan sırasında gezegen ve yıldızların yerleri (4) ge- zegen ve yıldızların birbirlerine göre yakınlıklan. Bir gök cismi gece yarısı en tepeye yükseldiğinde (meridyen geçişinde iken) gök cismi-Yer-Güneş dizili- şinde olur (yabancı dildeki karşılığı opposition), yani Güneş'e en uzak konumdadır, bu durumda rüm gece gök- Yazının devamı 15. sayfada O s o