Katalog

SAYFA CUMHURİYET 22 HAZİRAN 1996 CUMARTESİ 12 DIZIYAZI BAŞKALDIRI LENEGI M. AKİF S01MAZ Y.SAMİSOLMAZ Belfast, IRA'nın ingiliz askerlerine yönelik saldırılarıyla harebeye dönüşmüş. Yıkılan binalar, korkuyla kaçışan insanlar, kan ve barut kokusu yaşamın her alanına sinmiş. Sömürgeciliğe karşı savaşıjltHHŞ /rlanda; ııvgarlığtn besiği(') Avnıpa'nın kıızevhaiısmda. Aılantik Okvanıısıt'nun çevreledigi bir ada. 11. vityılın sonlarından itibaren ingiliz ve Iskoç işgaline ıığramıs. sönıiiıiiden öıiiriisanayileşememiş bir turım ülkesi olan trlunda. IRB'den {İrlanda Cıımhuriyetçi Kardesliği) Fenian Derneği ne. IRA 'dan Sinn Fein 'e kadar tiim legal ve illegal güçleriyle İngiliz sıiım'iriisiine karşı ıılıısul bağımsızlık miicadelesi vermisıir. Paiirik kofiılları nedenivle hızla değişen diinvu düzeni içinde (Fransız Devrimi, Röııesans. % rlanda insanı ılımlı. yersiz / gurur ve sınıf ayrımından uzak, servet sahibi olmaktan çok insan mutluluğuna önem veren özelliklere sahipti. Teknolojik bakımdan her zaman geri kalmış. politik bakımdan bağimsızlıklarına düşkün Irlandalılar. bin yılı aşkın bir süre yabancı ışgallerine karşı koyamamış ve 1170'ten sonra ülke. İngiliz ve iskoç işgaline uğramıştı. Ilk bakışta İngiliz sömürüsü kapsamlı olmamakla birlikte. özünde sadece İrlanda'nın rahat ve mistik yaşam biçimine duyulan özlem vardı. Ingilizler. istila süresince ganimet elde etmek yerine eğlenceye önem vermiş. Ingilizlerin deyimiyle "İrlandalılardan çok İrlandalı" oltnuşlardı. Fakat bir süre sonra istilanın şekli değişmiş ve İngilizler daha kapsamlı •sömürü politikalarını uygulamaya koymuşlardı. tlk dlarak zorla göç ettirmeler başladı. Nüfus olarak katolik nıezhebine bağlı insanların yoğun olduâu Ulster. 17. yüzyılın başlarında. Irlandalıların sürülüp yerine Protestan mezhebine baglı Ingilizlerin yerleştirildiği. Protestan inancına dayanan bir yerleşim merkezi olmuştu. Aynı dönemde İrlanda"nın çeşitli bölgelerine yerleştirilen yabancılar ise kısa bir süre sonra birbirlerine sürekli düşmanlık besleyen. sınıf tarkına önem veren topluluklara bölünmüşlerdi. Ulster'in dışında İrlanda. birbirlerine benzeyen insanların yaşadığı bir ülkeden çok. istila edilmiş bir bölge özelliği taşıyordu. Irlandalılar ulus bilincini hiçbir zaman yitirmiyorlardı. ama istilacılarla istilaya maruz kalanlar arasındaki sınır aitaide yok oluyordu. 1800 yılında kabufedilen "Birlik Yasası" ile İrlanda'nın kendi parlamentosu feshedildiğinden ülke. İngiliz asıllı Protestan sınıfından çok. Londra'dan yönetilir olmuştu. içyönetim tasarıları Bu dönemde Liberal Parti lideri W. E. Gladstone, Irlandalılara içişlerinde kısmi bağımsızlık tanınması için İngiliz Avanı Kamarası'na (1881) içyönetim tasarısını sundu. Tasarıya göre: 1- Sadece içişlerinden sorumlu bir İrlanda parlamentosu oluşturulacak. 2- Kara ve demz kuvvetleriyle dışişlerini yönetme yetkisi. İngiliz parlamentosunun olacak. 3- İngiliz Kralı. İrlanda Kralı olarak kalaeak. Içyönetimi destekleyen 86 İrlandalı milletvekilinin -o dönemde İngiliz parlamentosunda 103 milletvekili vardı- önderi Charles Ste>vart Parnell, Gladstoneun liberallerini destekliyordu. Ancak oylanıa sonucunda tasarı aleyhinde oy kullanarak hükümetin düşmesine neden oldıı. 1893"teAvam Kamarasfnda kabul edilen ikinci içyönetim tasarısı ise o dönemde mali yasaiann dışında her türlü yasa tasarısını reddeden Lordlar KJMLİKKARTI Yüzölçümii: 14 bin 139 km'- Nüfus: 1 milyon 610 bin Dil: İngilizce, Irlandaca Din: Yüzde 63 Katolik, yüzde 3 7 Protestan Başkent: Belfast Kamarasf nda bir kenara atıldı. 1911 yılında kabul edilen "Pariamento Vasası" ile yetküeri kısıtlanan Lordlar Kamarası. içyönetim tasansını iki yıl geciktirdi. Ancak 1. Dünya Savaşfnın patlamasiyla Asquith'in liberal hükümeti, kralın da onayladığı yasanın savaş sonuna kadar yürürlüğe girmemesi için karar aldı. Bu tür politik baskı ve kısıtlamalar. özgürlüğüne düşkün İrlanda insanını. illegal mücadeleye itti. Anayasal ve devrimci mücadele Modern çağda İrlanda milliyetçiliği. her zaman anayasal ve devrimci olmak üzere iki kanada avrılma eğilimi göstermış. bazen bin, bazen de her ikisi birden varlıklarını ortaya koymuşlardı. İçyönetim tasanlarının reddedilmesi. o dönemde devrimci mücadele veren Birleşik Irlandalılar Örgütü'nün 1798 ayaklanması sonucunda ağır darbeler yemesiyle - bu ayaklanma Fransızlann. İngilizlere askeri yardımda bulunmasi üzerine çıktı- İrlanda. ulusal bağımsızlık mücadelesinin daha sistemli bir şekilde yürütûlmesini ortaya koydu. Yine anayasal ve devrimci olmak üzere iki koldan yürütiilen mücadelede \Volfe Tone ve Emmet gibi devrimciler. bir süre. dağılan Birleşik İrlandalılar Örgütü'nün başına geçerek. devrimci mücadelenin hızlanması için çaba Refonn vs.) vönetim. ekonvmi ve din unlamında, kendi biçinıini hiçbir zaman bulaınavun Irlanda, sınır olarak aynlmış olsa da İngiliz baskısını üzerinde hissetmeye devam etmektedir Baskaldınnın artık gelenekleşerek. bahadan oğııla geç/igi bir iilkenin kendi sınırlan içinde - kendi inanç biçimirle- ekonomik bağınısızlığııu kazanınası için ne gibi koşııllar gerektiğini. mücadelenin diiniinü, bııgüniinü ve İngiliz sömürüsüniin anatotnisini incelemek gerekivor Bııgün hir İrlanda var. ama nasıl hir /rlanda'' ,.1858'de kurulan IRB{trlanÜa Cumhuriyetçi Kardeşliği). İrlanda bağımsızlık mücadelesini bir süre için yavaşlatan İngiliz baskılarına karşı mücadeleyi hızlandırmıştı. Örgüt. İrlanda oyunlarını tanıtan KeTt Atletizm Birliği ile İrlanda dilinin korunması için çalışan Kelt Birliği dahil birçok politik olmayan kurum ve derneklere sızmış ve birçok hareketi yönetimine almıştı. Aynı yıllarda Genç İrlanda Harek'eti'nin devamı olarak kabul edilen Fenian. IRB öncülüğünde - I867'den itibaren- şiddet eylemleri ve ayaklanma girişimlerine başlamıştı. Bu şiddet eylemleri. yeni bir dönemin. yani 19] 6"da elde edilecek bağımsızlığın başlangıcını oluşiurdu. Toprak Yasası Yine aynı dönemlerde Issac Butt'un oluşturduğu İngiliz parlamentosuna daha az bağımlı olmak isteyen Katolik ve Protestanların politikasının çekirdeğini oluşturan İçyönetim Birliği kuruldu. 1871- 1878 yıllarını cezaevinde geçirmiş bir Feniancı olan Michael Davitt serbest bırakılır bırakılmaz "Toprak Birliği" adını verdiği örgütü kurdu. I877'de Parnell 31 "yaşındayken İrlanda Partisi'nin başkanı olmuş. halkının tanmsal ve politik çıkarlannı anayasa tenıinatı altına almak ıçm mücadeleye başlamıştı. Gladstone'un 1881 "de kabul edilen Toprak Yasası. kiracı çiftçilerin durumunu biraz düzeltmiş ve l903"te çıkarılan ikinci Toprak Yasası ile kiracı çiftçilere işledikleri toprağı satın alabilmeleri için devletin uygun koşullarla. uzun vadeli kredi vermesi sağlanmıştır. Ancak ölümü ve I893"te ikinci İçyönetim Tasarısf nın reddedilmesiyle İrlanda Özgürlük Hareketi. anayasa kanadının koruduğu İrlanda Birliği'nin oluşumu da yavaşlamıştır. Fenianizm geleneği yeniden canlanıyor ParnelTin ölümü ve İçyönetim Tasarısfmn reddedilmesi birdönem İrlanda bağımsızlık mücadelesini yavaşlatm\ştı. IRB gücünü kaybederken, Fenian'cılar mücadeleden uzaklaşmıştı. Ancak. 20. yüzyılın ilk yıllanna gelindiğinde gerilimin arttığı Ulster ve Güney'den çok fazla genç IRB'ye katılmış ve Fenianizm geleneği tekrar canlanmıştı. Daha sonra, I9I0 yılında Sean McDermott ve Bulmer Habson'un kurduğu İrlanda Özgürlüğü adlı örgüt bilinçli öğretmenleri ve mücadele tarihine imzasını atmış IRB üyelerini bünyesine alarak bağımsızlık mücadelesine yeni bir boyut kazandırdı. Yarın: Sinn Fein'in doğuşu Yıllardır İngiliz egemenliğine karşı koyan IRA'nın bitmeyen saldırılarına küçük militanlar da katılıyor. 25 yılda binlerce kişinin ölümüne, on binlerce kişinin yaralanmasına ve milyarlarça dolar maddi zarara neden olan kanlı savaş, IRA'nın ateşkes kararıyla kısa bir süre durduktan sonra Manchester'da patlayan bombalarla yeniden gündemde... gösterirken. Daniel O'Connel, anayasal yollardan mücadele ederek. I829"da Katoliklere sivil haklar tanıyan Katolik Özgürlük Yasası'nı kabul ettirmeyi başarmıştı. Fakat bu gelişmelere rağmen Birlik Yasası'nı yürürlükten kaldıracak yasa tasarısmın Avam ICamarasf nın onayından geçmemesi. İrlanda için hem sömürünün resmileşmesi hem de devrimci mücadelenin bir adım öne geçmesi anlamıııa geliyordu. Dönemin koşulları ve devrimci mücadelenin bir adım önde olması. yeni örgütlerin ortaya çıkmasını beraberinde getirdi. Avrupayı baştan başa saran liberal- devrimci hareketin bir uzantısı olarak nitelendirilen Genç İrlanda Hareketi. I848"de kuruldu. Bunun vanı sıra POLITIKA VE OTESI MEHMED KEMAL • ••Biitün Kuşaklar Acılı Yetkin Aröz, "Görülmeyen Fotoğraflar" adlı kita- bını gönderirken üstüne şunları yazmış: "...L/sfa, artık bir 'acılı kuşak' yok, bütün kuşaklar acılı! Sevgi ve saygılarımla..." "Artık bir acılı kuşakyok, bütün kuşaklar acılı!" söz- leri bana çok dokundu. Biz genç şairlere "acılı kuşak" derken yıl 1940'lardı. Tek partinin ağırlığı üstümüze çökmüştü. Askeri darbeler, hayaları elektriğe tutma- lar, türlü işkence yöntemleri falan yoktu. Falaka ve ta- butluklar vardı. Onu da eşit uyguluyorlardı. Solcusu, sağcısı, "Sansaryan Han"da birdi. Bugün öyle mi? Alanlarda toplanmış olanlara toptan işkence edi- yorlar, toptan dövüyorlar. gözler önünde öldürüyor- lar. Öldüreni bulunmuyor. Kim vurduya gidiyor. Bizim acılı kuşak dediklerimiz tarihe karıştı. "Bütün kuşak- lar acılı" demekte Yetkin Aröz yerden göğe kadar hakh. Şükran Kurdakul'un "Şairler ve Yazarlar Sözlü- ğü"ne baktım, Yetkin Aröz yok. Oysa "Bu üçüncü ki- tabım, diyor. "Birincisi, 'Mehmet Mehmet' adını ta- şıyordu. 12 Mart'ta çıktı ve çıkmadı. Yayımcısı kitap- ları ortadan kaldırdı. Kendisi de yoklara kanştı." di- yor. "Ikincisi, çoksonraları 'Hüznündür/Gün Işığından Korkan Şiirler' diye çıktı. O da dağıtım engellerini aşamadı. Üçüncüsünün ne olacağını bilmiyorum." Her genç şair için ilk çıkan şiir kitabı bir umuttur. Yetkin Aröz de bunu hiç yitirmemelidir. Şiirleri okur- ken yeryer bildik, tanıdık dizelere selam veriliyor. Her güzel dize her umutlu şairin ortak malıdır; bundan kimse sakınmamalı, çekinmemeli. "Şimdi sonbahar Yalnızltklarla buluşmanın zamanı." Her genç şaire ölüm uzaktır, onun için genç şairle- rin birkaç ölüm şiiri vardır; ne olsa ölüm uzak ve eri- şilmez sanılır. Işte şu dizeler: Ben öldüğüm zaman Gün bitecek Ne gece ne gündüz Ne yaz ne kış Ne gülen ne ağlayan Ne yeşermesi toprağın Ne köpürmesi dalgalann Ne de el etmesi uzaktan yıldızların Ben öldüğüm zaman Her şey bitmiş olacak. Şairler, ölümü yazarken biraz da saklarlar. Genç yaşta açıktan söylerler de yaşlandıkça gizlerler. Bizim şiirimizde ölüm en çok Cahit Sıtkı'da vardır. "Öldük ölümden birşeylerumarak" der. Ardından sı- ram sıram sıralar. "Gittikçe artıyoryalnızlığımız" der- ken de anlattığı musalla taşının üstündeki yalnızlık, yani ölümdür. Ölüm bir de Abdülhak Hâmit'te vardır (Şairi âzam). Fatma için yazdığı "Makber", tepeden tırnağa ölüm- dür. "Çık Fatıma lâhitten kıyam et!" Olası mı? Gitti gider bahar yeli... Ne diye bu yazıyı getirip ölüme bağladım. Öğret- men, şair, çocuk kitaplan yazarı Abbas Cılga'nın iki 1 gündür çıkan ölüm ilanını gördüm de çok hüzünlen- dim. Her yazar. çizer, şair. sanatçının ölümünde ca- mi avlusunda bulunurdu. Belki bir gün kendi ölümü- nü de düşünmüştür. Ne zaman öldü, nasıl öldü, hangi cami avlusunda namazı kılındı, kimler vardı, bilmiyoruz sendikanın birkaç satırlık duyurusu: "Abbas Cılga'yı yitirdik." Okurken biz de yitiyoruz. Binlerce kişi hapisanelerde ölüm orucu tutarken dı- şarının tadı mı var... Ölüm ölüm.. dört bir yanımızı ölüm sarmış... Zulüm ölüm olmuş... B U L M A C A SEDATYAŞAYA\ 1 2 3 4 5 6 7SOLDAN SAGA: 1/ Manzara res- mi... Akım şıddeti birimi kiloampenn ktsa yazılışı. 2/ Şöhret... Kansız.3/ 3 Pokerde aynı cins- . ten beş karttan olu- şan. ama bir sıra izlemeyen el.. Tat- sıztuzsuzyiyecek- ler için kullanılan sözcük. 4/ Uzun süren bir doğal 8 ay\klanma sonu- g cunda. toprağıyla, iklimiyle ve biyolojik çev - resiylebelirli biryaşamor- tamına uyarlanmış belli bir türdeki bitki topluluâu. 5/ 1174-1524yılları arasmda 3 Ortadoğu'da hüküm süren Islam hanedanı. 6/ Bir no- ta... Doğa Anadolu'da kul- lanılan bir tür küçük zur- " na... Bircetvel türü. 7/"lr- 7 landa Cutnhurıyet Ordu- 8 su"...Satrançtaözelbirha- g reket. 8/ İnsanın işine uy- masını. amaca göre çalışmasını düzenleyen inceleme ve araştırmalann tümü. 9/ Boşluktaki dalgalan alan. yayımla- yan iletken tel ya da cubuk... Vurmalı bir çalaı. YLKARIDANAŞAGIVA: 1/Armosferde asıltı halınde bulunan küçük buz kristalleri üzerine ışığın yansımasıyla oluşan ışık olayı. 2/ Büyük er- kek kardeş... Arkadaş. dost. 3/Üflemeli bir çalgı... Arka. ge- rı. 4/ Beyaz ya da pembe renklı çiçekler açan zehirliijir ağaççık... Germanyum elementinin simgesi. 5/Tarla sınırı... Lranus gezegeninin bir ııydusu. 6/ Bir de\ let saymanının bir mali yıl içinde ya da görev süresi boyunca gerçekleştirdiği işlemlerin tümü. 7/Egilimi olan... Gıvsi yapımında kullanı- lan pamuklu bir kumaş. 8/ Yağlı güreşte pehlivanlann giy- diği meşin pantolon... Kuzu sesi. 9/ Elı açık. cömert. yiğit... Şiirde uyaktan sonra yinelenen aynı anlamdaki sözcük ya da eklere verilen ad. T.Ç. KIRŞEHİR ASLİYE 2. HUKUK HÂKLMLİĞİ'NDEN Sayı: 1996,164 Esas Davacı Mehmet Genç vekili Av. Kazım Özdemirtara- fından davalılar Mustafa Çevik. Ömer Çakır. Reis Çağ- lar. Hamza Atar. Ali Dölek. Nurertin Demir ve Cebrail Çalışkanaleyhine imar ihva da\ası açılmıs. olupaçılan da- vanın açık yargılaması sırasında verilen ara kararı uya- rınca: Davalılardan Hamza Atar. Ali Dölek. Nurertin Demir ve Cebrail Çalışkan'ın adresleri bilınmediginden ilanen tebligat yapılmasına karar verilmiş olup. adı geçenlerın 16.07.1996 günü saat 10.00'da mahkemede bizzat hazır bulunmalan veya kendilerini bir \ekille temsil ertinne- leri. aksi takdirde duruşmaya yokluklarında devam olu- nacaâı. teblıgat yerine kaım olmak üzere ilanen tebliğ olu- nur. 06.06.1996 Basın: 93079