Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 2 EKİM 1996 ÇARŞAMBA
14 KULTUR
Afrika'dan Sibirya stepLerine caz şöleııi
• Bu akşam Vanessa Rubin Üçlüsü'nün konseriyle başlayacak olan Akbank
ö.Uluslararası Caz Festivali'nde caz ve sinema sanatçısı Amerikalı John Lurie.
Bunuel'in sessiz filmleri eşliğinde müzik yapan Mark Dresser, 4O.yıl konserini
gerçekleştirecek olan Benny Golson, Afrika cazının önde gelen ismi Abdullah
İbrahim. Güney Sibirya'dan Yat-Kha gibi çok renkli grup ve sanatçılann yanısıra
Kerem Görsev. Kaçan Keçi ve Arto Tunçboyacıyan gibi isimler yer alıyor.
Kiiltür Servisi - Akbank 6.
Uluslararası Caz Fe>tı\ali. Sı-
birya steplerınden Güney Af-
rika'ya kadar uzanan sanatçı
coğrafyasını içerenzenginliği
ve sessiz film eşliğinde yapı-
lacak göstenlenn de yer aldı-
ğı görsel çeşitliliğiv le 2 ekim-
debaşlıyor.
12 eki me dek sürecek festi-
\alde hem caz hem de sinema
sanatçısı olan Amerikalı John
Lurie. Bunuel'in ^essız filmle-
ri eşliğinde nıüzık yapan
Mark Dresser, 40. yıl konsen-
nı yapacak olan Benn\ Gol-
son. Afrika cazının önde ge-
len ismi Abdullah İbrahim,
Güney Sibirya'nmTuvaCum-
huriveti'nden Yat-Kha gibi
çok renkli grup \e sanatçılann
yanı sıra Türk sanatçıların sa-
\ ısı da Kerem Görsev. Kaçan
Keçi, .Arto Tunçbo\acıyan gi-
bi isımlerle artıyor.
Festival. bu akşam Sabancı
Center'dayapılacakolan Nev\
Yorklu ünlü sanatçı Vanessa
Rubin Üçlüsü'nün konseri ile
açılacak Rubin. farklıstıllerin
belirli unsurların dengesini
gerektirdiğini düşünen bir caz
vokalisti. E>neklıkten vana
olan sanatçı. Kurt Weill. Sting
gibi müzisvenlerin parçalannı
söylüyor. Albümlerinde deği-
şik kaynaklı. eski >eni melo-
di ler yer alıyor. Kendi üslubu-
na ve "sound'una sahip Rubin.
konserde RichieGoods (bas).
George Colligan (piyano) ve
Dwayne Broadnax (davul) ile
bırlikte sahneye çıkacak.
4-6 ekim günlerinde MSÜ
Resim Heykel Müzesi'nde
sahne alacak Kerem Görsev'e
Eric Reeves(bas) eşlik edecek
Üretken bır müzisyen olan
Görsev. son günlerde çıkan.
tüm besteleri kendine ait olan
'For Murat'adh üçüncü albii-
mii ile gündemde. Görsev "e
eşlik edecek Eric Reeves ise.
Nevv Orleans Üniversitesi'nde
Ellıs Marsalis'in yanında caz
eğitimi almış. Betty Carter,
Tess Marsalis, Russtll Gun gi-
bi cazcılarla çalışan Reeves.
Paul Chanıbers, Oscar Petti-
fordgibı bas ustalannın etkisin-
de bir çalış tarzına sahip. '
:
Mark Dresser'ın. "l'n Chien
Andalöu' \e "A Propos De Nice'
filmleri eşliğinde yereceği kon-
's*fler 4-5 ekim tarihlerinde
MSC Resım Heykel Müze-
sfndeveralacak. fuvaCumhu-
riyeti'nden gelen Yat-Kha
topluluğu ise elektro gitar \e
'grunge'geleneksel şarkılan-
nı 5-6 ekimde MSU Resım
Heykel Müzesi'nde verecek-
leri konserde seslendirecek-
ler.
Caz. funk, blues ve çeşitli
ülkelerin folklorik müzikleri
gibi farklı türleri yorumlayan
Oğuz Büyükberber liderli-
ğındekı Kaçan Keçi ise 7
ekim günü Aksanat'ta cazse-
v erlerle birlikte olacak. Grup.
besteciliğinı senfonik müzik.
özgün tiyatro müzıği ve elekt-
ronik müzik dallannda sürdü-
ren AlperMaral ve Çağlavan
Yıldız'dan oluşmakta. Cazın
uluslararası ufkunu genişlet-
miş müzisyenler arasında yer
alan enstrümantalist John
Surman \e dörtlüsü ise 8 ve
9 ekim günlerinde Cemal Re-
şit Rey Konser Salonu'nda.
Surman'ınyaratıcıhğı vetek-
nik virtüözitesiyle tanışmak
isteyen müzikse\erler "free
jazz'ın bu ilgınç ısmını Berg
Karin Krog (vokal. piyano).
Chris Laurence (bas) \ e John
Marshall (da\ul) ile izleye-
cekler.
Caza trompetle başlayan.
tenor ve soprano saksofonun
ustası haline gelen Chico Fre-
eman ve grubu 8 ekimde Ce-
mal Reşit Rey Konser Salo-
nu'nda sahne alıyor. Blues ve
R&B kökenli cazcı. Muhal
Richard Abrahams'la. Sun
Ra, Jack DeJohnette'le çalış-
tı. Önce John Coltrane'i ör-
nek alan. sonralan kendi bi-
reysel. değişken sesini bulan
Freeman. Latin Amerikan
müziğinin en iyi isimleriyle
çalıştı.
Arto Tunçboyacıyan ise
dünyaca ünlü müzisyenler
Marc Johnson (bas) ve VVblf-
gang Muthspiel (citar) ile bir-
likte 9 ekimde CRR Konser
Salonu'nda. Ağabeyı Onno
Tunç'un desteğiyle caz müzi-
ğinin Mekkesi Nevv York'a ta-
şınan ve aralannda Paul Mo-
tian. Chet Baker, Tony VVilli-
ams, VVajTie Shorter, Joe Za-
vvinulgıbi isim ve topluluklann,
bulunduğu sayısız caz ustasıyld
çalan Tunçboyacıyan, halen Joe
Zavvinul'.s Svndicate ve Niuht
SBVIHUERLER
Ark topluluklanv la çahşmalan-
nı sürdürüyor.
Nev\ York caz çevrelerinin
gözde tromboncusu Steve Turre.
»rubu Sanctified Shells ile 10
ekimde (saat 18.00) CRR'de
sahneye çıkacak. Parlak renkli
sarmal deniz kabuklarını caz
enstrümanı haline getıren kişi
olarak tarıhe geçen turre blues.
Afro-Küban ve Latın cazın yet-
kın lirik yorumlarını sunuyor
dinleviciye. Blues. caz ve çağ-
daş klasık müziğın etnik öğeler-
le karışimını ortaya koyan John
Lurie & The Lounge Lizards ise
10 ekim günü saat 21.30'da caz-
severlerin karşisında. L'sta bır
saksofoncu ve önemli bir sine-
ma y ıldızı olan John Lurie kınıi
zaman funk kımı zaman EUing-
ton'ı çağriştıran bir tarza sahip.
Modern cazın etkileyici isim-
lerinden Abdullah İbrahim (es-
kı adıyla Dollar Brand) ülkesi-
nın müzik geleneğıni 11 ve 12
ekim günlerinde CRR'de vere-
ceği konserlerde yansıtacak.
Özuün bırsolo voramcu olan İb-
rahim. cazın yanı sıra klasik bes-
teler ve film müziği de yapıyor.
Dinley ıcılerine 'çirkin birdiin-
>ada. adanmış bir güzellik' su-
nan >unatçı. Istanbuilulann kar-
şısına 'Yarona' adını verdıği
grubuyla çıkacak.
Hardbopdöneminin ustasak-
sofonculanndan Benm Golson
ise 40. sanat yılını kutlamak
anıacıyla düzenlediği turnenin
Istanbul durağında 12 ekimde
CRR'de sahneye çıkacak. Cnlü
şarkıcı Hendricks'in sunuculu-
ğunu üstlendiği gece. Gol-
son'un sanat yaşamının yanı sı-
ra özellikle cazın altın dönemı
say ılabilecek olan hard-bop dö-
nemine kısa bir yolculuğa dö-
nüşecek.
Bu y ıl festivali ızlemeye gele-
cek olan ve Dovvn Beat. V'illage
\bice ve Nevv York Tinıes gibi
önemli yayın organları için caz
yazılan yazan Don LucofTun
yanı sıra Arto Tunçboyacıyan^
John Surman. Steve Turre ve
Kerem Görsev de Aksanat'ta se-
mırlerler verecekler.
Geçen > ıl olduğu gibi bu yıl da
'Akbank Uluslararası Caz Festivali
kapsamında birdizi semineryer
alıyor. 8 ekimde Arto
Tunçboyacıyan 'ritım ve \iırmalı
çalgılar'. 9 ekimde John Surman
'saksofonun ca: müziğindeki veri'.
11 ekimde Steve Turre 'trombonun
latin \ e caz müziğindeki veri'. 12
ekimde Kerem Görse\ 'ca:
müziğinde pirano ve çalış
teknikleri' konulu söyleşilerle caz
tutkunlarıyla buluşacaklar. Konuk
sanatçıların yanı sıra. Akbank Caz
Festivali'ni ızlemek için Istanbul'a
gelen, Blue Note plaklarının tanıtım
sorumlusu Don Lucoff da caz
üzerine bir söyleşi düzenleyecek.
Lucof aynı zamanda Dovvn Beat.
Nex York Times ve Vıllage \bice
gibi önemli yayın organları için caz
yazılan yazıyor.
LASER-DISC VE
\ İDEODAN FİLM
GÖSTERİLERİ
Aksanat'ta festival boyunca sürecek
diğer etkinlikler arasında laser-disc
ve videodan film gösterilen yer
alıyor. Cazseverler. 2 ekim'de 'Lady
Dciv and Manv Faces ofBillie
Holiday' ve Count Basie 'A Movie
Aboııt Kansa\ City Jazz '. 3 ekimde
Charles Mingus 1968, Keith
Jarreft. Gar> Peacock and Jack
Dejohnette Sıandards '. 4 ekimde
John Scofield "Live 3 lliıys '. Airto
Moreira Rhytm and Coİoıırs '. 5
ekimde The li'orld Accordıng lo
John Çoltrane'. Srolen Moments:
Red Hot and Cool', 6 ekimde 'A
Great Dav in Haıiem '. Thelonius
Monk Strcııght \o Chaser'. 1
ekimde Keith Jarrett. Gan Peacock
and Jack Dejohnette Sıandards '.
Roots'Salute the Savophone'. 8
ekimde Thelonius Moak'American
Composer: Full Portrait', Lady
Dav and Manv Faces ofBillie
Hnliduv . 9 ekimde Dizzy Gillespie
A Sıghı m Tunisia ', Ron Carter
'Live Doııble Bass'. 10 ekimde
Roots 'SaJute the Saxophone". John
Scofield'Lı\e 3 ii'ays'. 11 Ekimde
.Airto Moreira Rhvtnı and
Coloıır\'. Eric Dolphv La\r Date '.
12 ekimde Art and The Jazz
Messengers 'Lıve al Ronnıe Scott'.
A Great Day in Harlem ' v e 13
ekimde 'Stolen Moment: Red Hot
and Cool' v e Miles Davis 'Miles w
Paris' film gösterimlerıni
kaçırmasınlar.
Aksanat'ta festival kapsamında
düzenlenecek tüm seminerler.vıe
film gösterimleri ücretsiz.
Yerayırtmak için Aksanat'ın
telefönu: t0212) 252 35 00
Küresel göçler çağında sanatın konumu
NECMİ SO.NMEZ
GR.AZ - Avusturya'nın Graz kentın-
de her yıl düzenlenen "Steirischr Herb-
st" festivali. çağdaş sanat. müzik. tiyat-
ro başta olmak üzere bırçok alana yayı-
lan ve "öncü"çalışmalan tartışmayaaç-
mayı hedefleyen biretkinlik. Festivalin
bu yılki ana tema^ı olan ~Remix"külrür-
ler arasındaki ıletişimi ınceleyen ilgınç
bir özellığe sahip Bu çerçevede açılan
"Inklusion & E\clusion Post Koloniyal \e
Küresel Göçler Çağında Sanat" başlıklı
çağdaş sanat sergisi. dünyanın dört bir
yanından gelen 60'ayakın sanatçınınça-
îışmalannı içeriyor ve "SteirischerHerb-
st96"nın gövdesini oluşturan birkimli-
ğe sahip.
Sergi yapımcılığını Peter Weibel'ın
üstlendiği bu sergi. çağdaş sanat orta-
mında son on yıldan beri tartışılan bir-
çok konuya retrospektif bir açıdan yak-
laştığı aibi. izleyiciye yanıtlaması zor
olanyığınlarcasoruyöneltiyor. Batılı sa-
nat merkezlerinin dışında. uç ülkelerde
doğmuş gerek kendi istekleriyle gerek-
se sürgün yoluyla Batılı sanat merkezle-
rine gelmiş ya da bu merkezlere uzak ül-
kelerde yaşayan sanatçılann işlerininyer
aldığı sergi. penfen-merkez tartışmala-
nna yeni bir bakış getirmeyi denediği
için karmaşık bir yapıya sahip. Karma-
şıklık öncelikle. bir yanda Batılı sanat
söy lemine eklemlenen sanatçılann (Ha-
toum. Gonzales-Torres. Kuitca. Shirin
Neshat vb.) çahşmalarıyla bu söylemın
tersıne merkezı eleştirerek "•modernist"
ölçütlerin değıştirilmesini savunan sa-
natçılann. (Araeen, Kcho, Teresa Serra-
no. Miguel .Angel Rios vb) ışlerınin yan
yana sergilenmesinden kaynaklanıyor.
Carios Capelan. Chohreh Feyzdjou. Ro-
mualdve son beş yıldan beri açılan bü-
tün büyük çaplı sergılerde adını duyııran
sanatçıların davet edildiğı bu sergide
Türkiyeden Ayşe Erkmen, Gülsiin Ka-
ramustafa v e OhannesTap>nli'nin çalış-
maları yer alıyor.
Genelde söz biriiği yok
Graz'ın ünlü birası Reininghaus'un
eskı fabnka binasıyla Künstlerhaus'ta iz-
leyecılere sunulan sergide. Peter VVeibel
sadece sanat yapıtlannın görsel kalitesi-
ne göre değil. sanatçıların biyografileri-
ne. temsil ettikleri "farklılıklara" göre
birtercih y aptığı için serginın genelinden
bir sözbirliği ortaya çıkmıyor. Son yıllar-
da dünyanın dört bır yanında gözlemle-
nen sosyo-politik olgulara. farklı etnik-
leri. metaforları kullanarak gönderme
yapan 200"den fazla çalışmanın dınamik-
ierini tek tek ele almanın imkânsız oldu-
ğu bu yazıda irdelemek istediğim. küre-
sel değişimlenn çağdaş sanatı değerlen-
dirme ölçütlennı de etkilediği. Batı kül-
türünün 19. yy'dan beri müze kavramı-
nın arkasına sakladığı benmerkezli. ay-
nmcı. koloniyal \e "beyazırkınsanatta-
rihi" artık parçalanıyor. Küresel göçle-
nn etkisiyle periferi merkezi kuşatırken.
vüzyıllardan beri yerleşik önyargılann
yıkılması. sanıldığı kadarkolay olmaya-
cak. Grazdaki "Inclusion & Exclusion"
sergisinin önemi. bu süreci oldukça ge-
nış bir perspektifle tanımlamaya çalış-
masında yatıyor.
İlk bakışta dekoratif. folkloristik. el
sanatı gibi göriilen çalışmalar (Samba.
Berthiers, Bamgboya. Shonibare, Hazo-
ume vb) başka bir açıdan değerlendiri-
lınce. Koloniyalizm'e karşı en ilkel me-
totlarla tepkı veren sanatçının **dar ba-
Graz'daki uluslararası
çağdaş sanat sergisinde
Gülsiin Karamustafa.
Metin And'ın 16.».
İstanbul, Kent, Sarav.
Giinlük ^âşam isimli
kitabından aldığı bir
gravürii 6x4,8 nı.
bo>utlannda
büyüterek
gerçekleştirdiği
çalışmasını
sergilivordu. Osmanlı
erkeklerinin sarayda
A\ rupalı kadınları nasıl
'mıncıkladıklanm'
gösteren son derece
çarpıcı bir imgenin
altına sanatçı bu
çalışmasıv la ilgili
olarak kafasından
geçen sorulan (adeta
sesli düşiinür gibi)
İngilizce olarak
sıralamı^.
kı$ açısrnı ortaya kovuvor Geneilıkıe
Çin'deki baskıcı rejımden kaçarak Avru-
pa'ya sürgüne gelen sanatçıların (Shen
Yuan. Huang \bng Ping). Latın Ameri-
kalı katılımcılann (Ramos. Rios. Serra-
no. Kuitca. Mendleta. Kcho, Charlie
Cho) çalışmalannda okunan mesajlar
(ister politik. ister sosyal karakterli ol-
sun) anlatımcı özelliklere sahıpler. Sa-
natçılann kendini şekillendirdiği ortam-
lar hakkında sansürsüz. son derece açık
bilgiler veren bu tür çalışmalar sergide
sayısal olarak çoğunluğu oluşturmasına
rağmen çalışmalanyla farklı bır katego-
ri oluşturan başka sanatçılardan da söz
Künstlerhaus'ta yer alan
AvseErkmen'in
çalışması. bu binanın
tamamı camla kaplanmış
olan çıkış bölümündeki
24 adet camın
yerlerinden
çıkanlnıasıvla oluşuvor.
İzleyiciler canıları
çıkarıimış, buz gibi
soğuk bir salonda
kendilerini
bulduklannda oldukça
şaşımorlar. Erkmen.
"dışanvı içerive" taşıvan
bu çalışmasıUa gerçekte
"sınır/lar" kavranıına
üs(ü kapalı olarak
gönderme \apivordu.
Sergi mekânına \apılan
bu yalın müdahalevi.
sanatçının görsel
kodlarla mekânların
fonksivonlarını
sorgulama eğiliminin
devamı olarak
değerlendirmek >anlış
olmavacaktır.
açılabiür. Leirner. Gabriel Orozco. Mu-
niz, Joachim Sichönfeldt, Francis Al\s,
VongPhaopkanitveTürktyeli katılımcı-
lann çalışmalannda. coğrafi ve etnik re-
feranslardan farklı birçizgidedeğerlen-
dirılebilecek olan yakla^ımlan ortaya
çıkmaktaydı.
'Aanlık kültürieri'
Ohannes Tapyuli 1944'te SıvasKan-
gal'da doğmuş. Yedi yaşında aılesiyle
birlikte İstanbul'a gelen sanatçı. 1963-65
arasında İstanbul Üniversitesi'nde sanat
tarihi okuduktan sonra 1966'da Alman-
_v a'y a göç ederek Stuttgart Akademisi 'ni
bitirmış. Sanatçı sergide Buchenvvald
Toplama Kampı'nda Naziler tarafından
öldürülen Çıngenelerin fotoğraflannı te-
mel alarak birdizi mantığıyla geliştirdi-
ği beyaz portrelerini sergiliyordu. Işığa
karşı son derece duyarlı olan bu portre-
ler. varla yok arasında gidip gelen özel-
lıklenyle oldukça dikkat çekiciydi.
Gülsün Karamustafa. Metin And'ın
16. yy. İstanbul. Kent, Saray.Günlük Ya-
şam isimli kitabında aldığı bir gravürü
6x4.8 m boyutlannda büyüterek gerçek-
leştirdiği çalışmastnı sergiliyordu.
Osmanlı erkeklerinin sarayda Avrupa-
lı kadınları nasıl "mıncıkladıklarını"
gösteren son derece çarpıcı bu imgenin
altına. sanatçı bu çalışmasıv la ilgili ola-
rak kafasından geçen sorulan (adeta ses-
li düşünür gibi) ingilizce olarak sırala-
mış.
Künstlerhaus'ta yer alan Ayşe Erk-
men'in çalışması. bu binanın tamamı
camla kaplanmış olan çıkış bölümünde-
ki 24 adet camın yerlerinden çıkanlma-
sından oluşuyor. İzleyıciler kendilerini
camlan çıkanlmış. buz gibi soğuk bir sa-
londa bulduklarında oldukça şaşınyorlar.
Erkmen. ~dışan> ı içeriye" taşıy an bu ça-
lışmasıv la gerçekte "sınır/lar" kavramı-
na üstü kapalı olarak gönderme yapıyor-
du. Sergi mekânına yapılan bu yalın mü-
dahaleyi. sanatçının görsel kodlarla me-
kânlann fonksiyonlannın sorgulama eğı-
limınin devamı olarak değerlendirmek
yanlışolmayacaktır.
Graz'da VVeibel'ın sergisi dışında. ya-
pımcılığını Amnon Barzel'in (Berlinl
üstlendiği Remote Connection isimli
sergi de. yersizlik-y urtsuzluk kav ramına
gönderme yapan birözelliğe sahipti. Ba-
tı kültürü. 20. yy in sonunda kendisiyle
"öteki
1
" arasına koyduğu sınırlann ırkçı,
yanlış bir yaklaşım açısı olduğunu kav-
radı. Avrupa kültürü dışında kalan kül-
türlerin dışianması \e "modern olma-
dıklan" için çağdaş sanat üretemeyecek-
leri başta olmak üzere birçok önyargının
altına dinamitler konuluyor. Yeni. ol-
dukça karmaşık. ama o oranda heyecan
verici özellikleriyle dünyanın dört bir ya-
nından "merkezlere" gelerek kendileri-
ni tanıtan "azınlık kültürieri" önümüz-
deki yüzyıllarda son derece önemli bir
konuma sahip olacaklar. Graz'daki tüm
etkinlikler. bir açıdan bakıldığında Avru-
palıların "barbar" olarak tanımladığı;
kolonileştirerek ortadan kaldırdıklan,
kırlettikleri kültürlerin adeta dirilişi ola-
rak da yorumlanabi1ir. Konstantin Ka>a-
fıs eşsiz güzellıkteki "Barbarları Bek-
lerken" isimli şiirinde. gelmeyen Bar-
barlann yarattığı şaşkınlığı tanımlarken
sanki 1990'ların Avrupası'nda çağdaş
sanat alanında karşılaşılan durumu özet-
lemişfır.
"Steirische Herbst" etkinlikleri ekim
sonuna dek Graz'ın değişik mekânlann-
da izlenebilir.
DEFNE GOLGESI
TURGAY FİŞEKÇİ
Şiirde Yol Gösterme •
Şair olmanın ölçütlerinden biri, bir bakıma yazdı-
ğının şiir olup olmadığını anlayabilmedir. Pek çok şa-
ir, edebiyat bilimci, şiir üstüne kafa yormuş, onu ta-
nımlamanın, ölçütlerini ortaya koyabilmenin yolları-
nı aramış, ama sonunda her tanım, şiire bir yaklaşı-
mın ötesıne geçememiştir. Bu yüzden şııre ulaşabil-;
mek için tanımlardan çok. yaklaşımlardan yola çık-j
mak daha doğru görünüyor. Ne denli çok yönlü yak-'
laşımda bulunabilirseniz şiire, ona ulaşmak da daha
kolaylaşıyor.
Her yaştan şiir heveslilerinin, şiire ulaşma yolun-,
daki güçlüklerini gördükçe, kimi şairlerin şiire nasıl,
ve nereden yaklaşılabileceğini anlatan kitapları gel-
di aklıma. Bu kitaplardan belki de en ünlüsü Ril—
ke'nın Genç Bır Şaire Mektuplar'\d\r (Çeviren: Ka-
muran Şipal, Düşün Yayınevi). Büyük şairin bu ki-
tapta, kendisine şiirierini gönderip görüşlerini soran
Franz Xaver Kappus'a mektuplarla verdiği yanıtlar
toplanmıştır. Şiir üstüne son derece aydınlatıcı bilgi-
ler verir bu mektuplar. Ne var ki, mektupların yazıl-ı
dığı F. X. Kappus'un önemli bir şair olmasına yetme-,
miştir bu yol göstermeler. Rilke bu mektuplann da-'
ha ilkinde, "Kimse size akıl veremez ve yardım ede-
mez"der. Ancak ardından şiir üstüne söyledikleri şi-
ire gönül verenler için bulunmaz değerdedir.
Benzer bir olay Max Jacob'un da başından ge-
çer. J. E. adlı on sekiz yaşındaki bir tıp öğrencisi ken-
dısıne once, "Lırıkşıırne demektır" dıye sorar; son-,
ra da duygunun tanımını ister. Jacob bu sorulara ya-
nıtını bir deftere yazarak verir. Böylelikle onun da'
Genç Bir Şaire Öğütler (Türkçesi: Salâh Birsel, Ni-1
san Yayınlan) adlı kitabı ortaya çıkar.
Mayakovski de Şiir Nasıl Yazılır? adlı kitabında,
kimi şiirierini nasıl.yazdığını açıklamaya çalışır.
Bizim şairlerimiz arasında Şiirin Ilkeleri (Broy Ya-
yınlan) gibi savlı bır başlık taşıyan bır kitap yazan ola-
rak Salâh Birsel vardır. Ancak daha önsözde o da
gerçeğe teslim olur:
"Bu ilkeler, sanatçıya sanatın kapısını açacakyol-
ları belletecek değildir.
"Böyle biryolu hiçbir Poetika, hıçbir Estetik kita-
bı öğretemez zaten.
"Ama bu ilkeler, ozanı, kendisini bayağıdan, şiir-
olmayandan sakınmaya götürürse en büyük işiyap-
mış otacaktır." )
Işte yalın gerçek. Deneyimler göstermiştir ki kim-
se kimseye şiir yazmayı öğretemez.
Öyleyse bütün bu yazılan kitaplar, söyleşiler, hat-
ta yeni yeni bızde de ömekleri görülmeye başlanan
yazınsal yaratıcılık dersleri yalnızca okuyanlara şiire
yaklaşım konusunda ipuçları verebilir, yönlerini ay-
dınlatabilir. içlerinde şiir yazma konusunda bir gizil-
güç duyanlar, bu eğilimlerini şiir biçiminde kâğıda
dökmek yerine, bence yukarıda adı geçen kitaplar-
da yazılanlarla bir hesaplaşma içine girmelidirler.
Çünkü bu kitaplarda seslenilenler. doğrudan şair ki-
şiliklerdir. Bu düşüncelerle ne denli ilişki kurabıldik-
lerini, bu düşünceleri kendi dünyalarına uyarladıkla-
rında ne gibi sorunlarla karşılaştıklarını kendilerince
irdelemelıdirler.
Bu iç hesaplaşma sonunda kendilerini yine de şi-
ir yazma gizilgücüyle dolu buluyorlarsa, o zaman
geçmişin ve bugünün şairlerini, ürünlerini önlerine
koyup bir hesaplaşmaya da onlarla girişmelidirler.
Bizim büyük şairimiz Nâzım Hikmetde hayatı bo-
yunca çe.yresındeki şiir heveslilerıne destek o.lmuş,,
onlan şairiik katına çıkarabilmek için vargücüyle des-
tek olmuştur. Nail V. ile birlikte kitap çıkarmış, Vâlâ
Nurettin ile büyük seruvenler yaşamış, cezaevinde
tanıştığı heveslileri, komünist hareket içindeki arka-
daşlannın şiir eylemlerini hep desteklemiş, ama bü-
tün bu çabalardan şiir adına pek bir sonuç çıkma-
mıştır.
Şairiik. uzak deniz kaptanlığıgibidir. Günlervege-
celer boyu bir yalnızlığın içinde gidersiniz. Işık kimi
zaman size görünür. kimi de hiç görünmez. Ama şa-
ir için önemli olan yolculuktur.
Edebiyat ve Eleştiri'de Orhan
Pamuk taptışmaları
Kültür Servisi -Edebiyat ve Eleştiri dergisinin 26-27
sayısı birlikte yayımlandı. Dergide. geçen sayıda
başlayan Orhan Pamuk tartışmalan Ronı Margulies'in
"O. Pamuk ve Ahmet'e Bir Mektup". Gürsel Korat'ın "A.
Yıldız'ın O. Pamuk Eleştirisı'. Ahmet Yıldız'ın "Bir
Eleştirinin Eleştinsine Zorunlu Yanıt' çahşmalarıyla
derinleşiyor. Dergide Ahmet Yıldız "">az Bitti". Ahmet
San "Sanat ve Normaldışılık'. Kâmil Aydın
'Empresyonızmin Yazın ve Resimde Algılanışı', Feridun
Andaç Söz Uçlan'. Roger Caılloıs 'Şiirın Konumu'.
Yücel Kayıran "Muzaffer tlhan Erdost'un Üç Şair'i",
Muzaffer Buyrukçu'nun ödül mekanizmasını irdeleyen
ve bir şaınn başına gelenlen yazdığı 26.9.1973 tarihli
günlüğü yer alıyor. Adalet Ağaoğlu, Özdemir ince'y le
ilgili "Zorunlu Bir Açıklama' başlıklı mektubuvla
Edebiyat ve Eleştiri'nin konuğu oluyor.
K Ü L T Ü R • Ç İ Z İ K
K A M Î L M A S A R A C I