Katalog

3AVFA CUMHURİYET 1 EKİM 1996 SALI 14 KULTUR İNSANLAR. SOKAKLAR VE ŞEYLER ENIS BATUR îstanbul'da ince bir hayalet: Thomas Whittemore Thomas\\hıttetnore'u kultuı ortamı- mız gereğınce one çıkarmis olmalıydı Yabancı oldtığu ıçın mı unutuldu. sanmı- yorjın B)i yerlıier konusunda da pek dujarlı değılız son \ ıllarda ı>ıden ıvıye u giıncel"le smırlandık. bır nedenle mo- da olmadıkça kımseyı hakkıyla tanıma- ya. tanı>tırmaya çalısmıvoruz Thomas \\ hıttemore u Jo^ıu ıluııt\t selamlami; tek ınsan Sema\i Eyice. va- nılmıyorsanı ^ı 111ar onee Turıng ın bır dergiMiıdeonemlı. ku>atM bırportrede- nemesıni çızmis Tarıh kurumu'nun ya- yımladığı Klanbul Ansiklopedısı'neezı- lebuzule baktım \e rahatladım Dolgun bır \V hıttemore maddesı \ar son ultte. gene Senıavı Bey yazmis Bas.ka ananlar da oldu ozellıkle son bırkaç yıl ıçınde. onu Abidin Dino nun "Kısa Ha\atO\küm"de aktardığı anılar çarpıu bılgıler ıçemoı. Samih Rifat ın Ayasofy a uzenne bıryazisindaepey ıpu- cuna rastlamvor Bır'kat, yıl onee \\hıt- temore'la ılgılenmemeyol açanbırazda bu kiMİcımîardı zaten Onumuzdekı > ıl > a\ ımlanaLak bır ^ı- ır kıtabımın kılıt "kahraman"lanndan bın Thomas V\ hıttemore Osıınde osı- ıre e>lık edetek bırkaç belgev ı de s.ımdı- lık unutalım Bu deneme\ı soz konusu kıtaba eklememek amacıvlu kaleme alı- yorum oncelıklc Bıro k.ıdar da. ınsanı efsanesıne eklemleme uııatulusu anını- say îsadevretme tela:;i \aı işin ıçınde. be- iırtev ım lSTde Amerıka'dadoğmus. 1950'de Amerıka'daolmusbırınsan nedenbızım ılgı alanınııza gırMiı sorusu doğabılır lıe- ce ta^ındakı ıkı tarıhle yetıııecek olur- sak O ıkı tarıh arasmda \er tutmus bu- yuk bır serusen Thomas \\ hıttenıore'u bızım heniserımız kılıvor I Güçlü bir girişimci Atatürk. 1928 de \yasotya\ı ınuze yapma karan alıyor Cumhurıyet tarıhı- nın kultıır va^amındakı en cııretkâr. tar- tı^ma doguran gırısımlerınden bırı 1931 "de Thomas \V hıttemore, bır Ame- rıkalı Bızantolog bızzat kcndiMne bas- vuruyor \\asot\aidaki. Mvaaltmdayuz- yıllardırbekleven mozaıklengunışıgına çıkarmak istıyor \taturk. proıey onay- lıvor <sonradan Mk sık yuz yuze goru>- tuklen bılımvor). \\ hıttemore kalkıp ts- tanbul'agelı\or 1931 deıı 1950 yedek. once Ayasofva'da. sonra Karıye'de sur- duruyor ınce avarlı kazısını Bızans'tan kalma en gorkemlı mozaıklerı onun kılı kırk yaran operasyonuna borçluvuz İsin uznıanı değıl \\ hıttemore Buna karşılık. uznıanları ı^.e ko^nıavı bıleıı A tatürk. 1928'de Ayasofya'yı müze yapma karan alıyor Cumhurı\et tarıhının kültür / I \aşamındakı en cüretkâr, tartışma doğuran gırışımlerınden bın. 1931 "de Thomas - / J . VYhıttemore, bır Amerıkalı Bızantolog. bızzat kendısıne başvuruyor: Ayasofya'dakı, sı\a altında >üz>ıllardır bekleyen mozaıklerı günışığına çıkarmak ıstıvor. Atatürk, projeyı onaylıvor (sonradan sık sık yüz yüze görüştüklerı bılınnor), VVhıttemore kalkıp Istanbul'a gelıyor. 1931 'den 1950'ye dek, önce Ayasofya'da, sonra Kanye'de sürdürüyor ınce ayarlı kazısını: Bızans'tan kalma en görkemh mozaıklerı onun kılı kırk yaran operasyonuna borçluyuz. 7 930 larda, Ayasofya'nın yanı başındakı kah\ eye dadanıyor: Dönemın sanatçılarıyla esrarkeşlennin buluştuğu bır ortamda başta Arıf \e Abıdın Dıno olmak üzere bır sürü çılgın ile aynı telden çalı\or. Dehşet etkılenıyorlar Onlan götürüp bır gün önce ortaya çıkanları gösten>or, Ayasofya'dakı tuhai" ıskeleye tırmanıp. Arıf ıle Abıdın şaşırı>orlar Whıttemore, ha bıre Matısse'le >azışıyor •- ameliyat"ı surdurmek ıçın ulusal \e uluslararası \ardımları sağlamayı ba>a- ran guçlu bıı gınsimcı \oktan \ar edı- yor, zorlu ko^ullarla baş ederek Ital- ya'dan araştırmacılar getırtıyor. sı\alan soknıek ıçın ozel. \uksek. tekerleklı bır •araç" vaptınyor mozaıkler ortaya çık- tıkça. bıldıklerıy le bulduklannı karşılas- tıran raporlar yayımlıyor Butun bunlar gozumuzun onune asık suratlı grı. neredeyse va^amasız. kata- sinı Bızans'la bozarak çağından uzak- la^mıs. ıçe kapanık bırını getınvor Ge- tımorsa. >anıh\oruz 1930'larda Â\asof\a nın \anı başın- dakı kah\e\e dadannor Donemın sa- natçılan\la esrarkeşlennin bulu^tuğubır ortamda ba>ta Arif\e \bidinDinoolmak uzere bır siıru çılgın ıle a\nı telden çalı- \or Dehşet etkılennoılar Onlan gotu- rup. bır gun once ortaya çıkanlan goste- nyor. ANasotNa'dakı tuhat îskeleye tır- manıp Anfıle-\bıdın^a^ın\orlar V\ hıt- temore habıreMatisseıle>azısı\orçun- ku Kendıne gozgu dand\ gıjMİerı. ala- metı farıka ıpeke^arpları kımsenın kul- lanmadığı turden acayıp serpu^larıyla mozaıklerın ıçınde kavbolmu^ ızlenımı \aratan bu adamla Matısse'ın ne ılgısı olabılır' Ovsa W hıttemore. daha 1905'te Ma- tıs^e"den bır tablo satın almıs ve Doğu sa- natına voğun ılgı du\an ressam da engın kulturuvle hayranlık uyandırmı^tır 111>- kılen. Istanbul > ıllannda du\ surer Henu? gunısıgına çıkmamiş Matısse - \V hıtte- more mektupla^masi bugun Parıs'tekı "Succession Henri Matisse"de arsı\ ler- de korunu>or bu malzemenın Turkı- \e'de \a\ ımlanmasını sağlamak ıçın elımden gelenı yapacağım \\ hıttemore - Matısse yazısmasinın eksenı \alnizca Bızans sanatına ılı>kın değıldır Buvuk usta. Bızans \anati\la ılgılenmeye 1905'te Mosko\a"va gıt- mezden once baijlamı^. bununla \etın- meverek. a\nı donemde hem Lou\ re'un Islam Sanatı bolumunu ıncelemı^ hem de Biskra \e Munıh'te pe^pe^e açılan ıkı Acem Sanatı sergısınde mınyaturlerle. seramıklerle tanışarak renk \e ıstıf anla- yisını gozden geçırmıstır IMatisse-VVhittemope yazjşması Butun bu tablova bır de Matisse'ın 191 l'deyaptığı Endulusgezisinı katmak gerekır Pierre Schneider. ressamın ken- dısını "se>yah" olarak gormedığını. to- pu topıı ">er değiştiren" bırı olarak ta- nımladığını aktarır Endulus'e valnızca Arap uvgarlığından kalanları gormeye gıtmiştır \\hıttemore"un Matısse'le mcktupla^masında Doğu sanatının ana ozellıklerı bas ko^evı tutuyor ^alnız renk kullanımındakı farklılık mı. bır o kadardaduvarresımlenndekı ıkı houıi- hılıık anlay ısı. mekânla resmın bulu^ma- sı sorunu önem taşıyorbu yazı^malarda Matisse'ınyıllar sonragınşeceğı de\ bır projenın, \ence kılısesı çalı^malannın bu gozden değerlendırılmesi gerekebılır Matısse VVhıttemore'un çalışmalan- nın ıçenğını ne olçude tanıyordu' Usta- nın olumunu ızleven gunlerde (Whıtte- more'dan dort yıl sonra olmuştur). Nı- cetekı atolyesinın duvarlannda. ığneler- le panolara ılıştmlmıs. W hıttemoreun kendı elıyle çekıp gonderdığı Ayasofya mozaıklerının fotoğrafları bulunmu^tur Buayrıksi soyleşi uzerınedahasoyle- yeceklerımolacak. Matısseaı>ı\ınınyet- kılılen ızın \ enrse Vereceklennı sanıyo- rum Matısse'ın ıkı karakalem portreyle \\ hıttemore'u selamladığını bıhyordum. portrelenn ızını bulana dek akla karayı seçtım. Nıce Muzesf nde olduğunu oğ- renınce vazdım \e Muze Muduru \a>i- erGirard ıle arastırmacı Nathalie Lava- renne'den kısa sure sonra ozen dolu bı- reryanıt aldım Ikı portrenın de fılmlen aynca zarftaydı - bu profesyonellıkle amator ruhu bırleştıren yaklasım ınsanı huraclu utandınyor ne yazık kı Thomas W hıttemore'a donecek olur- sam. onun portresını tamamlamak ıçın yapılması gerekenlerı daha çok bır tanh- çının ya da bılım adamının alanına gırı- yor.mımleyıpçekılıyorum Benımtakıp amacım alabıldığıne kısıseldı Gene de. Cem Akaş Nevv \ork'tayken rıcamı kır- mayıp. Boston"dakı Bızans Enstıtusu'ne baş,\urdu \e \\ hıttemore'un bugune dek yayımlandığını sanmadığım. enstıtunun yonetıcısı sıtatıyla kaleme aldığı bır ra- poru bana ulastırdı. bu metnın varlığına dadıkkatçekmekistenm 1948"de. İstan- bul 'ArkeolojiSahasrnın durumuna ılıs- kın kısa ama \urucu bır uyarı metnı bu Sema\ı Eyıce. Koçu'nun "İstanbul \nsiklopedisi"ne de aldığı nefıs portre yazısında. \\ hıttemore'un "İçıincu Ra- por**undan şu satırlan aktanr "Nediyil- İık çalışmalanmız lxı\ unca. mozaiklerde hiçbir kasdi tahribat \e \u7İcrin zedelen- nıesi izine rasllamadık. Zelzeleler \e za- man. bina> ı mozaik rvsinı sanatının bir- çok şaheserinden mahrum bırakmıştır; fakatme\cutolanlar. A\asofŞa">ıkullan- dıkları hrs asır boy unca Turkler taralın- dan daima muhafa/a edilmistir." \Vhıttemore sım. geçen yıllarda. bır ıkı kez 'V.asotya'ya ta^ıdı benı Gordu- ğumozensi7İık. vetkılılerbağı^lasın. ıçı- mıezdı \)&sot\a'nın taı ıı$ıldıttı bır do- nemde. yenıden sıvalanıp sı\alanmaya- cağını artık kestıremedığım mozaıklere bakarken.tarıhın ıçınde kaybolupgıtmı> korkulu fıgurlenn arkasında an geldı W hıttemore'un hayaletını seçer oldum Vaktınız varsa, bu ınsanı se% ınız Askeri Müze'nin 150. yıl kutlamaları kapsamındaki '3.Türk Müzeciliği Sempozyumu'nda müzeciliğimiz tartışıldr Sorunlara karşın ııriizeciliğhııiz flerliyor DLVGL DLRGLN SEZ\SİN\NLAR Askerı Muze \e Kultın Sıtesi komutan- lığı nın 150 \ıl kutlamalaıı kapsamında 24 -26 eyıul tarıhleıı arasında duzenlenen 3. Turk Mu/eciliği Sempozy umu nda ulke- mızde koıunmasi gereken mıızelerın \e muzecılerımızın sorunları tartısıldı 150 yıllık muzecılığımızın en belııgın sorunla- nnın ele aiındığı sempozyumda ıdaıı lıu- kııkı duzenlemeler \emaddı ka\naksizlık- lar one çıkaıken her şeye kar>ın Turk mu- zecılığının ılerleme gosteıdığı \uıgulana- rak I>tanbul Arkeolop Muzeleıı Bodrum Sualtı Arkeoloıı Muzesi Ankara ^nadolu Medenıvetlerı \tuzesı\e Kntaha \rkeolo- jı Muzesi n'iı son y ıllarda aldığı uluslara- rasi odullere dıkkat çekıldı Sempozyumutı Pıot Dı Nurhan \ta- so\'un ba>kanlığını y uruttuğu ılk oturu- mıında Huse\in karadunıan (kultur Ba- kanlığı) Eskı Eser kanunu nun. tum eskı eserlerııı devlet muzelerıne getırılmesinı de\let malı \e muze koleksi\onlannı ta- mamlayıcınıtelıkteolmayanlarınbelaelen- dınlerek ıç pıyasay a sunılmesinı -.ağladığı- nı belırtırkeıı ODTL Muze Bırımı gore\ lı- sı Nalan \k>urek \ardar ise muzecılıge çağdas \e bılınısel açılar kazandırabılecek yoîlannsaptanması \e u\gulama\ageçıııl- mesi gerektığını surguladı De\ let kültür varbklannı koru>abili\or mu? Husejin karadumanın ba^kanlığında yurutulen ıkıncıoturumdaisede\letın ken- dıne aıt kultur varhklarını ne derece koru- duğugtındemegetınldı Matmaıa Irmeı- sıtesi GSF Seramık Bolumu oğretım uvesi Erdinç Bakla. "kolcksi\onculara acımasız davranan (k'\k't. kendi koruması altında bulunan tabiat >e kultur \arlıklannı aynı ozenle koruyor mu" dıverek kultur \arlık- lannın muze depolarında çuru\up gıttığı- nı yurtdışina yollanan tabletlerın yıllarca unutulduğunu. bazı muzelerdekı ılgıhlenn eskılen yenı eserlerle değiştırerek yolsuz- luk yaptıklannı. gereklı muze ortamı yara- tılmadığı ıçın bırçok değerlı eserın yok olup gıttığını one surdu MSL oğretım gore\lısı Nejat Eralp ıse muzelerde gınenhk sorununu dıle getıre- rek. teknoloıı boyutunun getirdığı sibtem- lerneolursa oNıın muzegmenlıgındeça- lısan personelın de onemTı bır rol oynadı- ğını soy ledıgı konusmasında muzelenn en gelısrnı^sıstemlerlekorunurkendığeryan- dan. eğıtımsız. bılgı^ız \e bıhnçsız perso- nelle bır yere varamayacağını sa\undu Genel olarak muzecılığımızın durumu- nun \urtdismdaki ornekleıle kıyaslamalı olarak ırdelendığı beşıncı oturumda Prof Dr GonülCanta> ın ba}kanlıgında. "l'lke- mizde \e Vurtdışında Muzeciliğe Bir Bakış" konusunda gazetemız y azariaı ından Ozgen Acar konusmasında muzecılerle muzele- nn geıçek ı>le\ lerını gerçeklestıremedığı- nı soyledı 198"1 vılından bu yana mezun olan aıkeolog «.anat tarıhçısı \ e çeşıth yar- dımcı disiplınlerde eğıtım almıs genç ın- sanların muzelerde gorev alamadığını be- lınen Acar 8^den bu \ana gore\ \apmiş istisnasız tum kultur bdkanlannın muzele- re gırıs sına\ ı açmadıklaıına dıkkatı çeke- Sempo/yumda, her şeye karşın Türk mü/eciliğinin ilerlemc gösterdiği \urgulanarak, İstanbul \rkeoloji Muzesi, Bod- rum Sualtı \rkeoloji Muzesi, \nkara \nadolu Medeniyetleri Muzesi ve \ntaha \rkeoloji Müzesi'nin son \ıllarda aldığı uluslararası ödüllere dikkat çekildi. 7 50 > ıllık muzecılığımızın en belırgın sorunlannın ele aiındığı sempozyumda. ıdarı, hukukı duzenlemeler ve maddı ka>nakbtzlıklar one çıkarken. her şeye karşın Turk muzecılığıııın ılerleme gosterdığı vurgulandı Muzelerımızın "bıreraltın vumurtlajan ta\uk' olduğu. ama kendıne bırhayrı olmadığı belırtılırken ozerkleşmesi savunuldu ıek. \lalı>e Bakanlıgı tarafından veıılen kadrolara da her \enı kultur bakanının bağ- lı olduğu sıya^ı partıye \ akın baska memu- nyettekı kısılerın kaydırıldıgını boylelık- le muzecılığımızın koklerının kurutuldu- ğunu \urguladı Muzelığının ıyıle>tııılme- si ıçın ılk etapta muze gelırlerının kullanı- mına ılı^kın me\ cut duzenlemelenn degı*- tınlmesı gerektığını ^osle\en Acar. Anka- ra Anadolu Medenı\etlen Muzesını ornek \ererek "Muzelerimiz bireraltın \umurt- layan ta\uk. ama kendine bir ha>n yok. Anadolu Medeni\etleri Muze- si'nin suyu, gelirinden 16 milyar lira pay \erdiği belediye tarafindan kesi- liyorsa bu işte bir terslik \ar demek- tir"dedı Sonuç olarak muzelenn ke- sinlıkle özerklestınlmesı gerektığını sa\unan Acaı ozerklestırılen muze- lerınsozle>melıbırmudur\ebırmü- tevellı heyet ıle yonetılebıleceğını sozleııneekledı Geçen yıl açılan ıkı yenı bolum ıle dıkkatlerı uzenndetoplavan İstanbul Arkeolojı Muzesi nde yapılanları anlatan muze muduru Dr \lpa> Pa- sinli kar^ıla^tıkları zorluklardan soz ettı Ornek olarak da Çoeuk Muze- si'ndekı Tru\a Atı'nın vapılmasını gosteren Pasınlı. "Çocuklann ilgisi- ni çekeceğini duşunduğumuz Trma Atı'nı ozellikle buyük boyutta yapa- rak. çocuklann içine girip o> nayabil- nıesini istedik. Vncak orijinali teker- lekli olan an. tekeıiekli vapamadık. Çunku tekerlekü olursa hareketede- ceğive"demırba>.a gireceğidolayısıy- la demirbaş da yasak olduğu için atı sabit yaptık. Gorduğunuz gibi muze- cilerin sorunlan sadece maddi kaynak \e- tersizliğiy le kalmıyor. Başta 657, olmak uze- re birçok yasa. muzecinin elini kolunu bağ- byor" dedı Her tıîrlu zorluğa ıagmen ça- lısmalannı surdurduklennı soyleşen Pasin- lı. onumuzdekı y ıl ıçınde 'Trakya \e Bitin- ya' bolge>ıne ılı^kın bır bolum açacaklan- nı muıdeledı Sempozyumun son gununde sıstemın muze \e muzecılenmıze vaklaşımı konu- sunda bır panel gerçekle^tırıldı Prot Dr Nurhan Atasoy. Dr AJpay Pasinli Topka- pı Sarayı Muzesi Muduru Ahmet Menteş Hüse\in karaduman \e Dı Hulva Tez- can ınkatıldıği panelde KS46\ılında Feh- ti AhmetPaşa'nın A\a Irını deoluşturduğu ılk muzeden gunumuze sıyası oiuşumlar- la bırlıkte senıden şekıllenen de\let anla- y ı^ının bır uzantısi olarak belıren ve surek- İı değısen polıtıkaların kulture nasil yansı- dığı tartı^ıldı Huseyın Karaduman'ın ko- nuyla ılgılı saptamaları dıkkat çekıcıydı Bugunku kultur polıtıkasını anlamak ıçın bu alanda vapılmıs ılk duzenlemeden gu- numuze kadarkı surece bakılması gerektı- ğını soyleyen Kaıaduman 1S64 dakı ılk Asar-ı Ârika. 'Eski Eser Nizamnamesi'nde eskı eserlenn yurtdışina çıkanlmasina ge- tırılen yasakla. ılk polıtıkanın belırlendığı- nı. ancak Bergama-ZeusSunağı'nın Ingıl- tere'ye goturulmesınde olduğu gıbı zaman zaman bu \asağın delındığını belırttı Va- bancılann muze mudurluğu y aptığı donem- de Osman Hamdi Bey'ın eserlerın \urtdı- sına çıkanlmasını engellemek uzere yenı bır nızamname hazırlamasının onemını \uıgula\an Karaduman. 1906nızamname- sine "Islam eserleri dahil tıirn eski eserler, de>letmalıdır' maddesı eklendıâını soyle- dı Sonrasinda 1420 lerde. Mıllı EğıtımBa- kanlığı ıle bırlıkte Asan Atıka Mudurluğu olusturuldugunu soyleyen Karaduman. en belırleyıcı kul'ur polıtıkasinın cumhunye- tın ılk > ıllannda \tatiırktarafından ortaya konulduğunu kaydederek de\letı kultur uzenne oturtan bu anlay ışın zamanla endı- ğını ve artık gunumuz ıçın 'politikasızlık- tan' soz edılebıleceğını v urguladı Anado- lu uzenndeyasamı^ tum uygarlıklann eser- lerını Turk esen olarak kabul edıp sahıp çı- kılmasi gerektığı fıknnın kısa zamanda "Eski eser kâr getirir" duşuncesıy le y er de- ğistırdığını ve de devletın zamanla kultur verıne ekonomı üzenne temellendınldıgı- nı sozlenne ekleyen Karaduman teskılat- lanmadakı ak^aklıklara da dıkkat çektı Sorumluluk çok, \etki yok Muzelenmızın en onemlı somnlarında bırı olan teşkılatlanma konusunda goruşle- nnı bıldıren Dr Alpay Pasinli ise muzele- nn ıhtıyaçlanna gore kadrola^amadığını belırterek "\yasofva'dabirsumerologdû- şunemiyorum" dedı Muzecinin başındakı en buy uk sikıntının. y uklenen sorumluluk- lar karşisinda yetkısızlık olduğunu ılen su- ren Pasınlı. O^en Acar'ındaonerdığı uze- re •müzelerin özerkleşmesi" gerektığını sa- \undu AhmetMenteş ise "400 milyarlira- lıkyıllık geliri olan Topkapı Sarayı,odenek yetersizliği çekmektedir. Bu komik bir du- rumdur. kadromuzdaadameksiğimiz\ar. bir muhasebe mudurumuz. bır personel şu- be mudurumuz yok. Çunku muzelerimiz genel mudurlukstatusundedegil.Biz genel mudur sıfati istiyor değiliz y anbş anlasılma- sın. Biz isimi/i iyi yapabilmek için sağlıklı bir teşkilat oluşturmak \e gelirimid muze- \e geri dondurmek istiyoruz. Elimizden gel- diğincekaynakyaratmayaçaJışıyoruz. Me- selabirotopark>aptık.Hayn Kozakçıoğlu otoparkımızı elimizden aldı. Bugun saray- da bir yangın çıksa benim dışımda sekiz go- bekli adamım ve 12 metrelik bir merdi>e- nim \ar. Boyle bir durumda bakanlıgı ta- leplerimizle sıkıştırmaktan başka çaremiz yok" dedı Konuyla ılgılı olarak sozalan Dr Hiıha Tezcan muze erde "arkeolog-sanat tarih- çisi' ayrımı yapılmasının hatalı bır duzen- leme olduğunu belırterek. bakanlığının bursla bır arkeoloğu Ingıltere'ye etnograf- ya eğıtımıne göndermesının bır sanat ta- rıhçısını sualtı arkeoloıısıy le ılgılı çalısma- larda gorev lendırmesı kadar ışlev sız oldu- ğunu bıldırdı 657 sayılı devlet memurları kararlanndan sonra başta olumlu olan du- zenlemelenn. 1987 yılından ıtıbaren tersı- ne donduğunâ soyleyen Karaduman da. son uygulama olan 12018 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ıle arkeolog-sanat tanhçısı a\rımı yapılarak bılım adamlan arasında kamplasmaya neden olunduğunu bıldırdı YAZI ODASI SELİM İLERİ Kitaplığımı Yine Düzeltirken Kitaplığımı yıne duzeltıyorum. Sıracevızler'dekı bu eve taşınalı dbrt yaz geçtı. Beşıncı yazda karmakarışık, zavallı kitaplığımı du- zene koymaya karar verdım. işın ıçınden çıkacak mıyım, bılemıyorum Hüseyin Rahmi Gürpınar, bır romanında yan- gından arta kalmış kıtaplarını uzun uzadıya anla- tır. Ev taşınmalarına, eskıler, yarı yangın demışler. Tanrı korusun, o yangın yıkımı kıtaplarımı sankı al- tust etmış. Yaş ılerleyınce, kıtaplığı duzenleme edımı bam- başka anlamlar edınıyor. Bılıyorsunuz kımı kıtap- lan bır daha okumayacağınızı Kımı kıtaplann okun- masına artık'sıragelmeyebılır Oylekıtaplarvar kı onların yenıden ve ıvedılıkle okunması gerekıyor. Bunları sezınleyebılıyorsunuz... Sozgelımı -adını hazır anmışken- Huseyın Rah- mı'ler Ivedılıkle okuyabılır mıyım, ama yenıden okumak ısterım Bu romanlar. bu oykuler hayatı- mın umutsuz gunlerıne bol kahkaha taşıdılar Ben onlarda "ınsanlık komedyası"n\ yakaladım. Az once elımde Zola'nın Tazı Payı vardı, Ham- di Varoğlu çevırısı, Mıllî Eğıtım Bakanlıgı Yayınla- rı'ndan OnceHamdı Varoğlu'nu.eşı udîRânâ Va- roğlu'nu hatırladım; bırden, Hılton'un gırış kapısın- dakı Turızm Bakanlıgı burosunu, Etıler'dekı evı. Benı Hamdı Bey'e. elımde roman. oyku taslakla- rım, Nadir Nadi gondermıştı. Her bır çızıktırmem- le nıce zamanlar uğraştı Hamdı Varoğlu. Onun Zo- la çevırılerı hâlâ bırer başyapıt Bu dunyadan soz- cuklerı unutarak ayrıldı. Sonra Zola'ya bağlılığımı duşundum itıraf etme- lıyım Balzac değıl, Zola'ydı gozdem Nana'y\, Eser'ı buyuk coşkularla okumuştum Eser kıtaplı- ğımda yok, kaç yıldır arayıp bulamıyorum. Nana'nın yanı başında Turgut Uyar'ın eşsız şı- ır kıtabı Dunyanın En Guzel Arabıstan'\ duruyor- du Bırıncı basım Ustelık ımzalı Hemen "Goğe Bakma Durağı"n\ okudum "Şımdı otobus gelır bıner gıdenz / Donmeyeceğımız bır yer beğen başka turlusu guç ." Yazarlara gore mı duzenlemelıyım kitaplığımı, yazınsal turlere gore mı? Romanlardan başlaya- yım. dedım Romanları raflardan bırer ıkışer ındır- meye koyuldum. Sıra sıra dızıldıler Colette'ın şu 'L'Entrave'ını orta sondayken oku- muştum Turkçesı yayımlanmıŞ/4 vare Kadın'ın bır devamı sayılabılır Çok ıçlı, urpertılerle okunan ro- mandı Bır ara çevırmeye kalkışmıştım Her çevın çabam gıbı o Kostek çevırısı de yarım kaldı Colette'ten La Seconde'du da çevırmek ıste- mıştım. Otekı Kadın mı dıyecektım, Metres mı.. doğrusu Metres bayağı kaçıyordu Sonra okuduk- ça, Colette'ın "ıkı nota arasındakı aralık"tar\ soz açtığını anlamıştım Ya yeltenseydım çevırmeye. . Le Lıvre de Poche'ları kokladım Kâğıtlannın o guzel kokusu, geçıp gıtmış bunca zamana karşın dağılmamıştı Şımdı Colette'ın Dıalogues de Be- tes'ını yıne kokluyorum. Arka kapakta susiu pus- lu, gozlerı surmelı Coletteyazı masası başında ke- dısıyle bırlıkte. Ahmet Muhip Dıranas'ın ımzalı, 1974 basımı şıır kıtabı Şıırler'e dalıp gıttım bır ara. Dıranas'a kı- tabını Türkân Şoray'ın evınde ımzalattırmıştım. Yırmı ıkı yıl geçmış 1 Turkân Hanım o sıralar unlu "Fahrıye Abla" şıırını sınemaya aktarmak ıstıyor- du Senaryoyu ben yazacaktım Geçtı gıttı hepsı.. Dıranas'tan oyle kolay aynlamadım: "Doğrulun mezarlannızdan I Boş yere harcadığım gunler 1 1 Durun geçmesın zaman, durun I Elımle kurdu- ğum saatler!" Denızlere bakar gıbı kıtaplarıma baktım. Uğul- tularını, çatlayan dalgalannı, ıncecık fışırtılarını dın- ledım. Kıtaplarımın her bırının bıroykusu olduğu- nu ılk kez ayırt edıyorum Kımısını aldığım gunle ha- tırlıyorum, kımısını okuduğum gunlerın seruvenıy- le. Kımısınde çocukluğum, ılk gençlığım belırıyor. Kımısınden kurumuş bır yaprak, rengı uçmuş bır- kaç kuru çıçek dokuluverdı; yerlerınegen koydum. Yanılmışım. bır daha okumayacağımı duşundu- ğum kıtaplardan bıle ayrılmak zormuş. Kapının onune çıkarmıştım. Evımızın bır emektarını horla- mışçasına tedırgın, vıcdan azabı duyarak kapıya koştum Orada duruyoriardı emektar kıtaplanm Ozurlerdıleyerek hepsını ıçerı aldım. Optum kıtap- larımı, başıma koydum. Varsın kıtaplığım darmadağınık kalsın! Netasfi- ye. ne duzen.. Tozlu, yıprak kıtaplanm, benı sakın bırakmayın! I.UIuslararası Denizli Plastik Sanat Kolonisi Kultur Senisi - Denızlı Beledıyesı'nın. ınsan ; altyapisinı olu>turan en onemlı etkenın kultur ve sanat olduğu gerçeğınden hareketle ılk kez gerçeklestırıleceğı '1 Lıluslararası Denızlı Plastik Sanat kolonısı". 10-29 Ekım 1996 tanhlen arasında sanatseverlerle buluşacak Makedonya'dan 5. Japonva'dan 1. Buîganstan'dan I. \ugoslavya'dan 2. Rusya'dan 1. Sırbıstan'dan 1. Italya'dan 1 ve ulkemızden de 5 sanatçının katılımıyla kolonı gerçekiesecek Sanatçılann her bırı kendı dallannda kolonı >uresınce dorder urun uretecekler Şiir Oku'nda İntihap' kültür Ser\isi -Şıır Oku'nun eylul-ekım sayısı çıktı - Bu sayısında ızleğı 'Şıırve Intıhar' olarak belırlenen dergıde Mayakovskı. Paul Celan. Sylvıa Plath. Soysal Ekıncı nın kendı şıırlen ıle kendılerı ıçın yazılmış şıırler yer alıyor Dergının bu sayısının saırlen arasında ise Joanne Harns Alfred. Yuksel Andız, Ayhan Bozkurt, Levent Dalar. \'ladımır Mayakovskı. Hasan Mırsal. Fılız Ozdem, Sabahattın ^alkın. Tevfık Taş ve Şener Ozmen bulunuyor Şıır uzenne yazılar arasında ise Mustafa K.oz ve Sedat Lmran'ın yazılan yer alıyor Fransız yazar Jaureguiberry'nin kitabı toplatıldı Kültür Senisi - Fransız yazar Eve Jaureguıberry "nın kıtabı toplatıldı Ozgur ^ayın Dağıtım Şırketı'nın Nısan 1996'da yayımladığı "Psıkanalıste Ihtıyacım Yok1 Kedıme Konuşuyorum" adlı kıtap istanbul 4 Sulh Ceza Mahkemesf nın 1996 221 sayılı karanyla toplatıldı Ozgur Yayın Dağıtım şırketı sorumlusu Erol Lılu yaptığı açıklamada. "Butun dunya dıllenne çevnlen bu populer romanın Turkıye'de toplatılmasına akıl sırerdıremedık Bugune kadar sıyası ıçerıklı kıtaplann toplatıldığını bılıyorduk da edebı bır kıtabın toplatılmasına çok şasirdık" dedı