Katalog

Cumhuriyet Sahıbi. Cumhuriyeı Maıbaaalık \e Gazeıecılık Turk \nonım Şırkeu Jdına Btrin N«di Istanbul Haberlerr ijcıurj Kalkan. D15 Haberler Ergun B»kı, Iş-Ekonomı. Şukran Kclcnci. Yurt Basan K> Yayan: Cumhunyeı Maıbaacılık ve Oazeteciük T.A.Ş. Turkocajı Cad. • Genel Yaym Yoneımenı- Öı%tn Acar • Genel \avın Koordmaforu- Hikmel Çelinkay* Haberlerı Mehmct Saraç. Kulıur: CeUI Uster. Makaleler Sami Karaoren, Spor Abdulkadir 39,41 Cağaloglu 34334 Ist. PK. 246 isıanbul Tel: 512 05 05 (20 haı), Tetex: • Yazı blerı Mudurlerı tusun Oıbiljstn (Sorumlu), Celal Bn^laneK (Haber) • Yazı Yucclmın. DiKelıme AbdulUh Vancı • Muessese Mudur \ Erol Erkuı • Koordınaıor 22246, Fax (1) 526 60 72 • Burolar Ankanu Z Gökalp Blv lnkılap S. No: Işlerı Mudur Yardımosı. Sjiım Alpa»lan • Gorsel Yoncımen Ali Aırar • Duzenleme- Ahmel Korulsan • Muhasebe Bulcnl Ytner • Bulçe-Planlama Sevgi (Kıııanbtşeoglu • Idare- 19/4, Tel. 433 11 41-47, Telev. 42344, Fax. (4) 433. 05 65 • lımir. H. Zıya Blv. Muslafa Saglamer • Ankara Temsıkısı CııneM Arcajurek, Haber Mudurlerı Muscafa Huse>in Curer • Işleıme Öıtder Çelik • Bilgi-lşlem: Nail lııal Bılgısayar Sısıerrr Murovcl 1352 s. 2'3. Tel- 83 12 30, Telex: 52359, Fax: (51) 89 53 60 • Adana: Inönü Balba). Işık Kansu, Izmır Temsılcı \ >»rdar Kızık, AdanJ Temsılcısı Çelin Yigenoglu (, iler • Personel. «wvgi Boslancıoglu • Reklam Reha l«.ılman • D15 Üışk\ler Hul>a Ak>ol Cd 119 S No- [ Kaı 1. Tel: 19 37 52 (4 haı), Telex. 62155, Fax: (71) 19 25 78 TAKVİM 4TEMMUZ1992 lmsak:3 Güneş. 5.30 öğle. 13.13 tkindi: 17.12 Akşam: 20.46 Yatsı: 22.36 Ayasofya'nın çatısında ezan • İSTANBUL (AA) - Bir genç, ezan okumak için, Ayasofya Muzesi'nin çatısına çılctı. Sultanahmet'teki Ayasofya Muzesi'nin ibadete açılmasım isteyen 15 yaşındaki Ruhi Şahin, dün 21.30 sıralannda müzenin çatısına çıkarak saklandı. Daha sonra çatıda bir kişi olduğunu fark eden vatandaşlar polıse haber verdiler. Polisler tarafından aşağı indirılen Şahin, "Ruyamda Ayasofya'nın ibadete açıldığını ve sabah ezanı okuduğumu gordum. Bugun öğle namazını Süleymaniye'de kıldıktan sonra akşam namazını da Sultanahmet'te eda etmek istedim. Ancak gordüğüm rüya akhma gelince sabah namazını kılabilmek için Ayasofya Muzesi'nin çausına çıktım. Buradan sabah ezanı okuyacaktım" dedi. Gözetim altına ahnan Şahin'in Yozgat doğumlu olduğu, Sefaköy'de oturduğu ve su tesisatçıhğı yaptığı öğrenildi. Çağın hastalığı bunalım • ERZURUM(AA)- Atatûrk ÜniversitesJ AraşUrma Hastanesı Anabilim Dah Başkaru Prof. Dr. Ramiz Banoğlu, Türkiye'de genel nüfusun yüzde 25'ınden fazlasmın psikolojik tedaviye muhtaç olduğunu öne sürdü. Prof. Banoğlu, yaptığı açıklamada, deprcsyon ve diğerruhsal rahatsızhklardan, "çağın hastalığı 1 ' olarak söz- edildiğini söyledi. 100 bin AIDS'li çocuk • ANKARA (ANKA) - 3 temmuz Dünya Sağlık örgütü (WHO) tarafından yapılan bir araştırmada geçen yıhn nisan ayından bugünc kadar 100 bın çocuğun, annelerinin enfekle olmasından dolayı dünyaya gözlerini,"AIDS hastası" olarak açtıklan ortaya çıktı. WHO larafından hazırlanan raporda aynı süre içinde enfekte olan yeüşkin sayısının 900 bin olduğu ve bununla birükte bütün dünyada AIDS vırüsü ile enfekte olan yetişkinlerin sayısının 11 milyona yükseldiğı belirtildi. Bütün dünyada virüsle enfekte olan çocuklann sayısı ise bir milyon. 'Zehipli geminin yeribelir • ANKARA(AA)-Çevre Bakanı Doğancan Akyürek. atık yüklü "Haltermaa" gemisinin uluslararası suya açıldığını bildırdi. Çevre Bakanı Akyürek. konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada. geminin nerede olduğunun bılinmediği yolundakı haberlerle ilgili olarak şunlan söyledi: "Bugün (dün) gemide bulunan bir personehn ayağı kınhyorveSahil Koruma botuyla İstanbul"a bir sağlık merkezine getirilerek tedavisi yapılıyor. Ay nca buradan kumanya alınıyor ve Sahil Koruma botuyla gemıye çıkanbyor. Sahil koruma, geminin içinde atık madde bulunduğunu belirliyor. Geminin yerinın belli olmadığı yolundaki haberler doğru değıl." Akyürek. geminin hiçbır hmana yanaşmadan Karadeniz"deki uluslararası sulara doğru açıldığını kaydetti. Polonezköy'ün 150. yıldönümü şenliklerle kutlanıyor Alabildiğine Türk, yine dePolonyalı • 1842 yıhnda Polonya'dan göç edenlerin kurdugu Polo- nezköy, 150. yıldönümünü- kutluyor. Bütün köy birbi- riyle akraba. Polonya kültü- rü almış olsalar daTürk usu- lü yaşıyorlar. BERATGÜNÇIKAN 150 yıhn tarih içindeki hükmü nedir? Bunca yıla kaç insan ömrii ağar, kaç kuşak değişir? Çok değil, İstanbul'a on beş daki- ka uzakbktaki Polonezköy, bir başka adıy- la Adamköy, bugün bu sorulann ya- nıtlannı vermeye hazır. Pasaportsuz, vize- siz, teklifsiz, koşulsuz gidilebılen bir köy, bir belde değil, bir ülke Polonezköy. Ala- bildiğine Türkleşmiş ama yine de Polonyah kalmayı başarabilmiş insanlann ülkesi. Polonezköy'ün kuruluşu 1842 yıbna rasthyor. On sekizinci yüzyıhn sonlannda topraklannın Avusturya, Pnısya ve Rusya tarafından bölüştürülrnesine ayaklanmay- la karşılık veren Polonyahlar, bu hareketle- ri basünhnca sessizleşiveriyorlar. Sessizleş- meyenlerse Batı Avrupa ülkelerine sığmı- yorlar. Polonya'nın işgalini tanımayan Os- manh fmparatorluğu da bu ülkeler araan- da yerini ahyor. Rus ordusundan, Sibirya'- dan kaçan mahkumlar ve esır düşüp para karşıhgında azat edilenler Prens Adam Czartoryjski'nin mihmandarlığında önce Adamköy, sonra da Polonezköy diye ad- landınlan bu topraklara yerleşiyorlar. 12 kişilik bu ilk koloni, Lazarist rahiplerinden kiralanan bu topraklarda tanmı başlatı- yor. Evler yapılıyor, topraklar ekib'yor, bahçeler kuruluyor. 1920'li yülarda Polonezköy en parlak dönemini yaşıyor. Nüfus 300 bine ulâşıyor, tanmın yerini yavaş yavaş turistik tesisler abyor. İ937'de Atatürk, o güne kadar varbklanru pasaportlanyla gösteren Polo- nezköylülere nüfus kağıtlannı veriyor ve Polonyab küçük koloni bu tarihten sonra bir Türk köyüne dönüşüyor. Bugün Polonezköy'de tanmla uğraşan Polonyab aile sayısı ikiyi geçmiyor. On- lann üretimi de sadece kendi kullanımlan- na yönelik. Yetmişbeşi Polonyab, yüz eUisi zengin tstanbullu, üç yüz elb'si de inşaat iş- çisi, aşçı, komi, geçıci ışçi, vıllalann müşte- milaünda kalan hizmetlı ohnak üzere yak- laşık altı yüz kişiyi banndınyor Polonez- köy. Toplam 650 yataklı 23 pansiyon da geçim kaynağı. Kişi başına tam pansiyon ücreti ortalama 200 bin b'ra obnasına karşın doluluk oranı yaz-kış değişmıyor. Muhtar Frederik Novvicki de eşi Sul- tan'la birükte bir pansiyon işletiyor. Sul- tan, 1945 harbi sonrası Kaslamonu'dan tstanbul'a göçen bir çiftçinin kızı. "Bir Po- lonyabyla evb ohnak nasıl bir şey" sorusu- na "Her evübk gjbi" yaruünı veriyor. 150. yıl kutlamalannda da bu yardım söz konu- su değil, Novvicki, Hikmet Ataman, Mu- zaffer Tansel, Ümit Reha Suher, Gürbüz Türkolog Jerzy S. Latka Başansını Polonezköy'e borçlu tBRAHtMGÜNEL Ryzylerin son temsUdleri. Rum asdlı ame Suhana, He|ena Ryzy ve Polooyalı yardonct. Papa'nm PolonezköylSleri kabulünün fotoğrafı evierini baş köşesinde. (Fotoğraf: ERDOĞAN KÖSEOĞLU) Kutlama programı Kultür Servtsi- Bugün Polonezköy'de 150. yıl kutlamalannın ana programı geroekleşürilecek, tçişleri Bakanı İsmet Sezgin, TBMM Başkanı Hüsamettin Cindoruk, Polonya'nın Ankara Büyükelçisi Wojciech Hensel, Polonya Par- lamento Üyesi Slawomir Siwek, Senoto Başkanı Prof. August Chelkovvski ve Milb Eğiüm Bakanı Prof. Andrzej Stelmachowski'nin kaülacakları törende köy meydanında Atatürk anıünın ve Zofıya Zyzy'nin evinin müze olarak açıbşı yapüacak. Polonya Cumhurbaşkanı tarafından köy halkına gönderilen armağanlann dağıülacağı tö- renlerde piyanıst Janusz Olejnıczak bir resital, köy halkı da resepsiyon verecek. Törenkr, folklor gösterileriyle sona erecek. Belediyenin etkinlikleri Kültfir Servia-İstanbul Büyükşehir Beledıyesi, Polonezköy'ün 150. Kuruluş Yıldönümü nedeniyle bir dizi etkinbk düzenledi. • Varşova Belediyesi'nin armağan ettiği "Dostluk, Banş ve Demokrasi" heykeünin temeb yann 11.00'de Samatya sahil yolunda atılacak.' • 6 ve 7 temmuzda, 2. EURODIALCX}UE Genel Assamblesi Yıldız Sarayı Silahhane'de. • Piyanist Janusz Olejniczek, 8 temmuz saat 18.30'da Cemal Reşit Rey'de Chopin resitab sunacak. *• • Çarşamba akşamı "Polonya Mutfagından örnekler" Florya Sosyal Tesisleri'nde. • 9 temmuzda Polonya Grafik Sanatı ve Maria Dziopak'ın Polonezköy resim sergileri l.B.B. Taksim Sanat Galerisi'nde. Kadirbeyoğlu, Erdinç Zanbon. Bilgjn Aral, Ziya Yağa, Nıhat Boytaş gibi sonralı Poy- razköylü zenginlerden topladıgı yardımlarla bu kutlamalan gerçekleşüriyor. Yapılan ve yapılmakta olan villalann da Poyrazköy'e bir katkısı olmadığına inanıyor Novvicki. 1969'a kadar tek tapulu olan Polonezköy'de bu tarihe kadar yasaklı toprak satışı da ya- sallaşınca göçler başbyor. Beş altı aile Avust- ralya'ya, bir o kadar aile Kanada'ya, bir aile de Polonya'ya göçüyor. 1970'lerde de Polo- nezköy'le Polonya arasında köprüler yeni- den kuruluyor, gidip gebneler başbyor. Ryzy Ailesi de bu gjdış gelişlerden payına düşeni abyor. Işlettikleri pansiyonda yardımcılan da bir Polonyab. Helena Ryzy. altına kuşak Polonezköylü. Anne Sultana, tmrozlu bir Rum. Bugün yaşını bilmeyen Sultana. 13 yaşında doktora görünmek için geldiği lstanbul'da Minekofska'yla evleni- yor ve Polonezköy'e yerleşiyor. Varşova'da müzik eğitinıi gören kızının Polonya'da bir yabancı gjbi görüldüğünü anlatan Helena Rzyz ise "Polonezköy'de bizi çeken bir şey- ler var, başka yerlerde yaşayamıyoruz. Bü- tün köy akraba. Içimizde Polonya kültürü olsa da Türk usulü yaşıyonız biz" diyor. Polonezköy şenliklerine kaülmak üzere gelen konuklar arasında bir süre önce An- kara'da düzenlenen Polonezköy sergisini açan KJub Przyjciol Turji'nin (Türk Dost- lan Derneği) Başkanı, etnograf, Türkolog, gazeteci, yazar ve tarih araştırmaası Jerzy S. Latka da bulunuyor. Latka'nm "Mayer- ling Fadası" hakkında yazdığı Oskarzam Arcyksiecia Rudolfa (Arşidük Rudolfu Suçluyorum) adb kitabı Polonya'da 160 bin adet satmış. Istanbul'u Varşova'dan daha ıyi tanıdığmı arumsatarak, bugüne kadar elde ettiği tüm başanlan Boğaziçi yakın- lanndaki Polonezköy'e borçlu olduğunu söyleyen Latka, yazarbk ve gazetecibk mes- teğine Polonezköy hakkında yazdığı kitap ve makalelerle başladığını belirtiyor. Jerzy S. Latka 1944 yıhnda Tar- now vüayeti- ne bağb Si- emiechow Köyü'nde dünyaya gel- miş. Bıından 25 yü kadar önce Kra- kov Jagiel- lon Üniver- sitesi Etnog- rafya Bölü- mü'nde oku-1 £ bir tuSn Utka- İstanbul'u iyi tamyor. dergisinde bu köyle ilgili bir yazı okumuş ve böylebkle Polonezköy'ün varbğmı öğrene- rek, burası hakkında araşürma yapma iste- ği duymuş. Bu istek Latka'da Türkiye'ye karşı özel bir Ugj de uyandırmış. Latka so- nuçta Türkoloji eğitimi gönneye karar ver- miş: "Ama Polonya'daki o zamanki olanaklar ile az öğrenebildim. Istanbul Uni- versitesi'nden burs alarak 1986 yıhnda Tür- kiye'ye geldim. Türkiye'de kaldığım 8 aybk süre içinde de Türkçemi üerletme olanağı buldum" diyerek 1971 yıbnda ülkemize ilk geliş macerasını şöyle anlatü: "Polonya'- daki yönetim dolayısı ile o yıllarda Türki- ye'ye gelebilmem ve pasaport alabilmem için ülkenizden davet mektubu abnam gere- kiyordu. Ancak 1971 yıbnda Fransa'da bir konferansa kaubnak için çağnldım. Paris'e gittiğimde hemen Türk Büyükelçibği'ne başvurdum. Vize abnam çok kolay oldu." (iöbbek'in aııılarmı yayınüama savaşı EDtPEMİLÖYMEN LONDRA - Hitler'in propo- ganda Bakanı Joseph Göbbels'- in günlükleri, eksiksiz ola- rak Moskova'da Devlet Arşi- vi'nde bulundu. Alman tarih- çilerin ortaya çıkardıklan ve yayımlamaya hazırlandıklan günlükleri, dünyada ilk olarak ıngiliz "Sunday Times" gazete- si yayımlamak için harekete gecti. 1924-1945 yıllannı kapsa- yan anılan yayına, aşın sağcı görüşleri ile tanınan, toplama kamplan ve gaz odalan ol- madıgıru iddia eden, Yahudi soykınmının Hitler'in bilgisi dışında gerçekleştiğini süreklı ispata çalışan lngıüz tarihçi Da- vid Irving'in hazırlaması, ciddi tarihciler arasında kaygı ve endişe ile karşılandı. Her gün üşenmeden notiar alan Göbbels bu işi 1924'ten • Hitler'in sağ kolu Jo- seph Göbbels'in 47 yıl saklı kalan anılannı yayımlamak için İngi- lizler ile Almanlar arasında kıyasıya bir yanş başladı. İngiliz "Sunday Times" gaze- tesi, anılan yayvmlaya- rak yıhn basın olayını patlatmaya çalışıyor... 29 Nisan 1945'e kadar aralıksız sürdürmüş. İki gün içinde de Hitler'in Berbn'dekı sığına- ğında kansıyla birbkte 5 çocu- ğunu öldürerek intihar etmişti. Göbbels'in anılarının başka bölümleri, çeşıtlı yerlerde ele ge- çirilen defterlere dayanılarak daha önce de eksik biçimde yayımlanmıştı. 1924- 1941 arasıru kapsayan bölümü her biri 750 sayfalık dört cilt halin- de yine Alman tarihci Fröhbch tarafından yayımlanmıştı. Göb- bels'in anılarına el koyan "Sunday Times", bu yıbn en büyük basın olayının patlatma- ya hazırlaruyor. Gazetenin gizli tutmaya çahştığı operasyon, dependent" gazetesi tarafından tesadüfen ortaya çıkartüdı. Ga- zetenin Moskova muhabirinin, tarihci Irving'i Moskova'da bir otelden çıkarken görmesi üzeri- ne başlayan izleme, Devlet Ar- şivi'nde sonlandı. Alman tarih- çi, Münih Çağdaş Tarih Ensti- tüsü uzmanlanndan Elke Fröhbch, arşivde çabşırken 92 adet küçük san kutuya rast- lamış. lçlerinde cam levhalar üzerinde bugün mikrofiş olarak "bibnen yöntemle küçültübnüş sayfalar. Bunlann Göbbels'in tüm anılan olduğu kısa sürede anlaşılmış. Abnanlar, yayın hakkını Ruslerdan satın alma- ya çabalarken, Ruslar, başka araşürrnacılann da belgeleri görmesine izin vermişler. Nazi tarihi uzmanı Irving devreye böylece girmiş. Ellerindeki mil- yarlarca belgeyi derleyip topla- yacak araç gereçten yoksun Ruslara, "Sunday Times" he- men ileri teknoloji ile çalışan bir mikrofiş okuyucu sağlaymca. tüm belgeler de Irving'e kalmış. Ama yenilgiyi kabul etmeyen Almanlann gelecek hafta daha fenni -bir mikrofiş okuyucu ile Arşiv'e gitmeye haarlandı- klannı yazdı 'independent". Anılann bulunması, Nazi ta- rihini aydınlatma bakımından paha biçümez kaynak olacak. PORTREj GÖBBELS Stern ve Sunday Times'ın güvenibrbğine büyük darbe indirmişti Hitler'in güncesi uydurnıaydı Sonuna kadar Hitler'le beraberdi Joseph Göbbels, Nazizmi Ahnan halkına sevdirmek ve benimsetmekle gö- revliydi. Gençken ge- çirdiğibirhastahk nedeniyle askerbk yapmanuş, ayağı sa- kat kabnış, zayıf bünyesi nedeniyle yüzü de göçük kabnış, bunedenle karikatüristler kendi- sıni sürekb "şeytan" ya da •'hortlak" şek- bnde çizrnişlerdi. Abnan dib ve edebiyaünda doktora yapmış, iyi bir konuşmacı ve yazar olduğu için siyasete ko- layca girmiş ve Yahudi aleyhtarbğı ve Nazi felsefesini hara- retli savunması ile Hitler'in gözüne girmiş ve 1926'da Berlin Bölge Şefliği'ne atanmışü. Göbbels'in Nazi macerasını başından sonuna kadar Hitler'in yanından aynlmayan tek Nazi bderi oldu. Ailesi ile birbkte kendini öldürdüğunde 48 yaşındaydı. LONDRA (Cumhuriyet) - 1983 yıbnda, Doğu Almanya'- da Hitler'in anılannın bulun- duğu haberi, Alman "Stem" dergisinde bomba gibi pat- lamış, toplam 60 ciltlik arulann yayın hakkını satın almak için Ingibz "Sunday Times" gazete- si de yine bugünkü gjbi kesenin ağzını açmıştı. Gazetenin yeni patronu Rupert Murdoch, aru- lann kaça mal olursa olsun yayımlanmasını sağlamak için Abnanlara o günün parası ile 250 bin sterlin ödedi. "Stern" dergisi ise, anılan Doğu Almanya'da bulan anü- kaa Konrad Kujau'ya yaklaşık 10 milyon mark saydı. Bir SS generali, Hitler'in intihanndan hemen önce günlüklerinin özel bir uçakla Almanya'nm doğu- suna götüriildüğünü, ancak uçağın düştüğünü iddia ediyor- du. Kujau ise yok olduğu saru- lan günlüklenn Nazi sempati- zanlannın elinde olduğunu, bunlan yüksek ücretler ödeye- rek ele gecirdiğıni, "Stern" mu- dan sadece üst düzey yöneuci- habiri Gerd Heidemann'a an- ler haberbydi. Dergi, Kujau'- latmışü. "Stern" günlükleri nun istediği paralan Heide- derhal yayımlama karan aldı. mann aracıbğı ile tereddütsüz Yüzyıhn basın olayına hazırla- ödedi."Stern", anılann yayın nıyordu; dergi ve operasyon- hakkını "Sunday Times"a da sattı. Rupert Murdoch, Ingibz tarihçi Hugh Trevor Roper'ı günlükleri yerinde incelemesi için Almanya'ya gönderdi. Saygın tarihçi Roper da anı- lann "Ancak Hitler'in elinden çıkmış olabilecegni" söyledi. Anılan bir başka Ingibz tarihçi David lrving de inceledi ve ger- çekbklerine kani oldu. Anılar İngiltere'de yayımlan- mak üzereyken, Batı Abnanya Federal Arşivi, günlüklerin sahte olduğunu saptadı. Kul- lanılan kağıt ve mürekkep, 1940'lann değil. 70'lenn ürü- nüydü. Hatta kağıt ışığa kaldınldığında görülen fıbg- randa Nazi kartab "yanlış yöne bakıyordu!" Bütün "anılar"ın. hayali geniş Kujau'nun anti- kaa dükkanında bizzat yazdığı uydurmalardan ibaret olduğu, mahkemede anlaşıldı. "Stern" ve "Sunday Times"m güvenirli- ğine ağır bir darbe indiren as- paragas. Kujau ve Heide- mann'ın mahkumiyeü ile so- nuçlandı. Burcunuz, kişiliğinizi, bugününüzü ve geleceğinizi nasıl etkiliyor, biliyor musunuz? ATANİRUN hepsini cevaplıyor. ARAYİN, KENDİNİZtVt YAŞAMINIZI DAHAtYl AÇIKLAYIN... KOÇ BOĞ A İKİZLER YENGEÇ ASLAN BAŞAK TERAZİ AKREP YAY OĞLAK KOVA B ALIK 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900 101 1 02 103 1 04 105 106 107 108 109 110 111 116 Torkıya'ran har */m mtaı mr*m tûnm 3-4 d«tat»dr Alo Blflı P K. 11 datikm 5833 TU dr Ort»*rr»