Katalog

CUMHURÎYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 28 OCAK 1990 Ermeni Sorunu-IV Grandtik ve Sazanof HIFZI VELDET VELİDEDEOĞLU Granduk Nicola, Bınncı Dunya Savaşı'nda hem gıneydekı Çarlık ordularının korautanı, hem kaf- kaya'da Rus Çan'nın vekılı ve Çar'ın yakın ak- rajasıdır Bulunduğu bölgede yetkılen, Çar'ın >et- kıerıne eşıttır Bu nedenle, onun Ermeni sorunu kcausundakı goruşlenıun buyuk onemı v ardı Çar- lıjm o dönemdekı Dışışlerı Bakanı Sazanof, Gran- dıi Nıcola'ya bu sorunu ıçeren uzun bır mektup '< Nısan 1946 tarıhlı >azımda vayıralamış oldu- ğım Sazanof'un mektubu ıle Granduk Nıcola'nın yaııtıru - yıne o zamankı dılıne dokunmadan - aşa ğna koyuyorum 3ınncı Cıhan Harbı esnasında. Anadolunun do- ğu vüâyetlerınden bır kısmının Rus orduları tara- fınian ışgal edılmesı uzenne, Ermeru meselesı Çar- lık ıdarecılerırun zıhmnı tekrar meşgul etmeğe baş- lıyor ve Hancıye Nazın Sazanof, Kafkasyadakı kral vekılı ve Çarın >akın akrabası Granduk Nıkola'- \a bu mesele hakkındakı duşuncelerını uzun bır mektubla bıldırıyor Bunda o zamankı Rus Harı- cıyesının hakıkî maksadı ve Ermemlerı nasıl aldat- tığ] tam manasıle belırmektedır Bundan başka Rusyanın otedenberı Ermeni meselesını, sırf Turkı- veden toprak koparmak maksadına hızmet eden bır vasta, bır alet olarak kullandığı, maksadın ıstıh salme yaklaşılmca bu davanın Çarlık ıdaresınce na- sıl ortbas edıldığı gene bu mektubdan anlaşılmak- tadr Geçnıış bır tarıh vaprağını butun çıplaklığı- le ıbret gözumuzun önune seren bu vesıkayı aynen aşağıya geçınyorum Rus Harıcıye Nazın Sazanoftan Kafkasy. adakı Kral vekılı Nıkola Nıkolayevıç'e 27 hazıran 1916 No 540. "Buyuk Erraenistanın hemen kâmılen kıtaatımız tartfından işgal edilmesı ve burasının Rus impa- raloriugu hududu dahıhne vakında ıltıal edileceği keyfivetı bu mınukanın raustakbel tarzı ıdaresi me- selesini ortava koymaktadır. Her ne kadar daha şımdılık harbın hitanundan evvel zaptedilen mın- tıkada bizım dahılî sıyasetimızin tamamile mua>- > en ve hakıkî esaslannı la> in ve tesbit e> lemek > a- kitsız olabilırse de bu hususta daha şimdiden umu- mî bir surette mudır olacak esasatı ışarel e>lemek bana fa>dadan hâli olmaz gıbı gorunmektedir, n- ra "harp bukuku mucıbınce işgal edilen Turkije mıntıkalarımn tarzı ıdaresi hakkındakı muvakkal talimat projesı" halıhazırda artık ıhzar ve lertib edilmiş olup vakında da raevkiî merıvete konacak- tır. Mustakbel vazifenın en ziyade guçluk ve karı- şıkiığı Ermeni meselesinin tanzim ve hallınde teza- hur etmektedır. Turkive zamanında Ermeni ısla- hatının icrası için evvelce vapılan beynelmılel ro- lun Rusyanın hissesine duşmuş olması ve Ermeni- lerin bır kısmının dabı (kuçıık Ermenistanda ka- lanlann) dıger hukûmetlenn ıdareleri altına geçme- len hasebıle bu mesele heyetı umumivesile alının- ca bazı mertebe Rus dahılî hukûmet hayatımn dışanlanna çıkmakladır Bize inbkal eden Erme- ni eyaletlerinın mustakbel larzı idarelerini tanzim ederken biz bu ıki noktayı kale almaktan vazgeçe- mejız. Bınaenaleyh nazargâhı haşmetpenahilerine berveçhizir surette maruzatta bulunmağa ıctisar e>- liyorum: Malûm oldugu uzere, Ermeni meselesini hallel- mek ıçın bızde ikı cereyan gonınınektedir: Birisi 1913 yılında bize teklif edilen tarzda Rusvamn hi- mavesinde olmak uzere Ermenılere tam bır muh- tanyet vermek, digen de buna muhalif olarak Er- menilenn sıyasi ebemmıyetmı sıfıra ındirmek ve on- lann yenne Muslumanlan ikame eylemek. Bana oy- le geiıyor kı bu meselenin gerek o turlu ve gerekse bu turiu halli, gerek dabılî ve gerek haricî sıyasetı noktai nazanndan Rusya'nın hukûmet menfaatle- nne tevafuk eylemez. Ermenılere geniş bir muhtanyet venlmek duşun- cesi keyfiyetını ele alırsak, unulmamalıdır ki şıra- di Rusya tarafından fethedılmiş olan buyuk Erme- nistanda Ermenıler hıç bir vakıt eksenyetı teşkıl ey- lememişlerdır; bundan maada, harb esnasında Turklerin Ermeniler hakkında tatbik ettıkleri cıd- dî tedbırlerden sonra ise bizzat Ermenılenn şeha- detine muracaat edilerek, bu nısbet Ermenilenn faydasına olmamak uzere daha ziyade tebeddul et- miş olup, bunlar şımdıye kadar ıse ancak mevcud nufusun dortte bınnı teşkıl eylemekte ıdüer. Bu şe- raıt altında bır Ermeni muhtanyetı teşkili, ekallı- yetin ekseriyeti idare eylemesı gibi bir haksızlıgı mu- cib olacaktır. Bununla beraber, Ermeni ahalısımn Musluman ahaliye kurban edilmesi ve onlar arasında zuhur edecek mucadelede hukûmet kuvvetlennin Muslu- manlar tarafım iltizam eylemelen fikrine muvafa- kat eylemek dahi olmaz. Bu vazıyet, Ermenilen Turk idaresinde olduğundan daha fena bir vaziye- te ilka etmiş olur ve onlan hudut haricındeki hâ- disata nazan ıstırkab Ue bakmaga ıcbar eder. Bun- dan maada, meselenin bu suretie hallı Rusyayı be- ceriksız ve meharetsiz bir vaziyete sokar; çunku bu- tun hukûmetler içinde Turkıye Ermenistanında ıs- labal icrasını ısrarla taleb eden Rusya hukûmeti ol- mustu. tşte bu mulâhazattan dolayı, bizdm ıçin en iyı çı- kar yol, Turkiyeden zaptedilen arazinin yeniden tanzımınde kanun ve adaletın bılhassa sert bır su- rette tatbikı ve memleketteki, ırkları muhtelif bı- lûmum unsurlara musavaten muamele ıfası. onla- n birbırlen aleyhıne duşurmemek ve birinın zara- rına olarak dıgerıne hımaye ve muavenet goster- memek oldugunu zannediyorum. Bu suretie Erme- nilere, muayyen çerçeveler dahilinde ledrisî ve di- nî ıstiklâl lisanlanndan ıstıfade hakkı ve ahali ve sekenenin yıızdesıne gore kasaba ve koyler içın ken- di kendılerini idare hakları vermek mumkundur. Hıristiyan olmıyan unsurlara dahı mahallî şartla- rın ve onlann irfan ve temeddun kabılıyetlennin derecesine gore ayni esaslan kabul etmek lâzım ge- liyor. Yukanda zikredilen muvakkal talimat pro- jesi dahi "koy meclisJeri" ve "koy dairelen" ne kendılerini idare ıçın bazı mertebe hisse ayırmak suretıle bu noktai nazan tasvib ve teyıd eylemek- ledir. Mahaili arazi malikânelen ve kolonizasıon hu- susunda dahı aynı veçhıle kanun ve adalet kaide- lerı muhafaza edilmelıdir. Son zamanda katledılen veya nefyedilen Ermenılere aıd olup da Musluman- lar tarafından gaspedılen butun em\al ve emlâkın sahıblenne veya vanslerıne tade edilmesı keyfiye- tinde dahı ciddî ve ısrarlı tetkıkat ve takıbat icrası lâzjm gelmektedir. Benim derin kanaatime gore yukarda zikredilen esasatın kuvveden fiıle ısal edılmesı mahallî ahalı- nın mahallî hukûmet hakkında hurmet ve itiban- nı celbedecek her turiu dahılî ve hancî tahrikât has- talığından zemini lathır edecek ve mahallî ahalı ıçin oyle yem bır şeraıtı hayatıye vucude getirecektir ki bu ahalı, eskı Turk hâkimıyeti zamanlannı teessuf- suz olarak hatıriayacaklardır." (1) Goruluvor kı askerî ışgal Turkıve'nın doğu vı- lâvetlerının Rusyaya ılhak edılmesı hul>asını kuv- vetlendırınce, bu vılâyetlerde artık bır Ermenıstan devletı veva 'Ermenıstan muhtarıyetı kurulması' projesi de Rus Harıcıve Mezaretınce bır tarafa bı- rakılıyor Bu defa tarıhî ve fiılî durumlara ve ger- çek vazıvetlere, vanı 'Ermenılenn bu topraklarda asla eksenyetı haız olmadıklarına' dayanılarak oıı lara musavı haklı "tebaa' muamelesı yapılacağı fıkn ılen suruluyor Bu fıkır yalnız Rus Harıcıve Nazırının fıkrı de- ğıldır Granduk Nıkola'run kendısıne verdığı şu ce- vab, o zamankı Rus ıdarecılennın bu meseledekı goruş bırlığını bize açıkça gostermektedır Kafkasyadakı kral vekılı Granduk Nıkola Nıko- lavevıç'ten Harıcıve Nazırı Sazanof a mektub 16 temmuz 1916 No 21083 "27 hazıran tarıh ve 540 numara ıle bana vaki muracaatınıza cevaben harb hukuku mucıbınce ta- rafımızdan ışgal edilen Turkıye mıntıkalanmn Rus Imparatoriugu hududlan dahılıne ıthalı meselesınde mudir olacak esaslann daha şımdıden harbın hi- tamından evvel tetkık edılmesı hususunun pek zi- yade şayanı arzu oldugunu ben dahı sızınle hemfi- kır bulunmakta ve Ermeni meselesının hallındeki kanşıklık ve muşkulâü pekâlâ tasdık evlemektevim. Bu gunku Rusyanın hududlan dahıluıde bır Ermeni meselesı, benim denn kanaatırae gore kat'iyen mev- cud olmayıp boyle bır meselenin derhatır edilmesi bile icab eylememekte ve çunku Rus tebaası olan Ermenıler, tıpkı Muslumanlar, Gurculer ve Rus- lar gıbı musavı hukuk ıle Rus tebaasından adde- dılmektedırler. Bana tevdi edilen Kafkasyada, hu- kûmet, butun millıyetlenn musavı hukuktan isti- fade eylemelen keyfiyetını şiddetle ıltızam etmesi lazım gelecegı fikrinde olup, hattâ ışbu mıntıkada şımdiye kadar mevcud mütî ıhblâfın ve muddeiyaün kuvvet bulmasında mahallî hukûmet memuriannın bılmıverek takib eyledıklen tarzı hareketın buyuk bır lesıri oldugunu da saklayamayacagım. \sıriarca devam eden ıhtılafal netıcesınde hasıl olan bu mu- cadelât, tamamile kaniim kı, Kafkasvada meskûn olan butun millıyetlenn Rus mılletı gjbı aynı ve mu- savi hukuktan istifade eylemesı ve onun gibi Ça- rın kalbine yakın olması keyfiyetinin mahallî hu- kûmet tarafından tasdik edilmesi halınde tamami- le kesbı sukûnet eyleyecektır. Binaenalevh bu esas dahilinde bır Ermeni mese- lesı aranacak olursa bu meseleyi ancak Rusya tmpa- ratorlugunun Harbi Lmumıye kadar olan hudud- lan hancınde yani bu defa Turkiyeden ışgal evle- dıgimiz mıntıkalar dahilinde aramak ıcab edecek- ür. Sizin tarafınızdan dermeyan edilen efkâr ve mu- taleata gelınce, bu hususta benim efkâr ve mutale- atımın dahı sizinkılere tamamile uygun oldugunu gormekle bahtıyarım. Harbden evvel Turkije Ermenistanında ıslahat icrası için en ziyade ısrar eylemiş olan Rusyanın, halihazır harbı esnasında Ermenılenn Musluman zulmunden dolayı maruz kaldıklan ıstırabata lâ- kayıd kalamıyacagı tabiıdir. Şuphesızdır kı Turkiyeden yeniden ışgal edilen arazınin tanzımi keyfiyetınde gayet cıddî ve kat'î bir surette kanunî hareket ve zaptedilen arazıde sa- kın ve butun mıllıyetler hakkında tamamı tamamı- na bır tarafsızlık lakıb eylemek lâzımdır. Tabıî, (Rusyanın) hımayesı altında bır (Ermenistan muh- tariyetı) teşkili meselesine letnas etmek caız değıl- dir, çunku boyle bir mesele, benim fikrime gore, Harbi l muminin dogurduğu meselelenn sulh ve su- kûn dahilinde hallı keyfiveDru guçlestırir. Ve bu hu- susta sızınle tamamile hemefkânm ki, Ermenılere tednsî ve dınî bir ıstiklâl, kılıselere aid emvalin ida- resinde, lisanlannın istımalinde hurriyet verilmek lâzımdır..." (2) Goruluvor kı Kafkas Kral vekılı pek cömerd (') davranmış ve Ermenılere "tednsî ve dınî bır ıstik- lâl ve kılıselere aıd mallann idaresinde ve lısanla- rının istımalinde hurrıvet" venlmesını kabul etmış- tı Acaba Dr Zavnvet'ın ve Bogos Nubar Paşa'- nın ıstedığı ve Rus hukûmetının "fevkalâde ehemmıyetle" nazan ıtıbare aldığı "ıstiklâl" bu r^uvdu'7 Acaba Ermenıler bu "ıstıkla1 ve hurnye- tı", uzun asırlardanben Osmanlı camıası ıçınde haız değıller mıydı9 Ermenıler fecı bır şekılde aldatılmışlardı. Tak- dıre lâyık olan noktd, Turkıye Ermenılerınden ku- çuk bır azlığın bu maceraya kulak vermış olması- dır Ekserıyet, Çarlık Rusyasının hakıkî maksadı- nı adeta sezmış ve doğup buyuduklen bu vatana bağlılıklarını lekelememıştır "Tarıh tekerrurden ıbaret " Turkıye Ermemlerı bu defa da aynı bağhlığı, hemen hemen ıttıfakla gostermışler ve bu vatanın oz çocukları oldukları- nı her vesıle ıle ızhardan gen kalmamışlardır Er- meni tahrıkâtına karşı en ıyı cevab bu olsa gere- kır (8 Nısan 1946) (1) \nadolunun taksımı, s 235 vesıka No 140 (2) Aynı kıtab, s 239, vesıka No 144 Üç haftadan berı yayımlamış olduğum belgeler Turkive topraklan uzennde ne gıbı oyunlar oynan- mak ıstendığım açık seçık goz onune koyuvor Eğer ABD senatoru Dole ve vandaşları bu belgelerı şını- dıye değın okumamışlarsa okumalannı öğutlenm ABD toprakları uzennde boyle paylaşma ovunla- n yapüsa acaba Dole ve yandaşlan ne duşunur; hele hele Turkler o gıbı ovunları yıllar sonra destekle- yecek nıtelıkte gınşıme geçerlerse nasıl bu" tavır alır- lar Onu da duşunmelerını ısterım Nıtekım onla- nn gırışımlerı Ermemlerı yureklendırdı 20 aralık 1989 tanhlı gazetelenmızde yer alan bır habere gore SSCB'run Ermemstan Cumhunvetı Dışışlen Bakanı \natoli Mıgırdıçyan, ^merıkalı gazetecılerle yap- tığı goruşmede, Ermeni topraklan oldugunu ılen surdüğü Dogu Anadolu'nun kimı bolgelerinin Er- menistan'a gen verilmesıni istemiş ve 1921 Turk- Sovvet sınır antlaşmasımn "Ermenıler'ın rızası olmadan" vapılan bır "emperyalıst antlaşma" ol- dugunu ılen surmuş Pekıyı, o topraklar bu sen- nın ıkıncı >azısında sozunu ettığım 1877 Turk-Rus savaşından sonra Osmanlı Devletı'nden kopanlan topraklar değıl mıydı'' 1947 yılında yapmı> oldu ğum bır Doğu gezısınde Ardahan'da Kut (Koran) Irmağı uzerındekı eskj köpruyu ve Kanunı Sultan Suleyman zamanından kalma kaleyı de zıyaret et- mıştım 1518 (Hıcn 924) tanhınde yapılmış olan bu kalenın gıns kapısındakı yazıtta. gunumuzun dı- lıyle, şoyle derulıyordu "Rumlann, tranlılann, ka- ra ve denizlerin padişahı Sultan Setım Han oglu Sul- tan Suleyman Han adına yapılmtştır. Mulku kıya- mete kadar bakı oia". O zaman bu sınır kentının, dedelerımız tarafından yapılmış olan kalesının ka- pısındakı anlamlı yazıt ıle kalenın bakımsızlığı be- nı uzmuştu, nıçın bızler ummet olmaktan çıkıp Turk ulusal tarıhımn buyukluğunu bılen bır mıllet olamadık dıye uzulmuştum Oralar 1518'den 1877'ye kadar Türklenndı Bu tarıhte çarlık Rusyası onları bızden kopardı 1921 antlaşması ıle bu haksızlık duzeltıldı. Şımdı Amerıkalı senator Dole ve yandaşlarının gınşımlerı Ermemlerı yüreklendırerek yenı huzur- suzluklara neden oluyor Bunun gerçek nedenı de son 40 yıldan berı sağ ıktıdarların guttükierı polı- tıka ıle Turk halkının bu konularda aydınlanma- sını onlemelerıdır PENCERE EVET/HAYIR OKT4YAKBAL Söz Tabanın SHP Genel BaşKanı Sayın Erdal Inonu'nun SHP'nın ıkıncı ola- ğan kurultayını açış konuşmasını okuyorum 25 Hazıran 1988 de genel başkanın ılen sürdüğu goruşler, dılekler, onerıler acaba ıkı yıl sonra ne denlı gerçekleşmış' 7 Ya da olduğu gıbı kalmış'? "Sıyasal alanda kapsamlı değışıklıkler getırecek en onemlı adım 82 Anayasası'nı değıştırmektır' Sayın Inönü'nun bu dıleğı ıkı yıl sonra da yınelenecektır Çünkü anayasa konusunda ne ıtctıdar, ne muhalefet herhangı bır de- ğıştırme önerısı getırmıştır Ikıncı kurultayda Inonu'nun konuşmasında altını çızdığım par- çalardan bır kaçını okurlarıma, bu arada kurultay delegelerıne sunmakta yarar goruyorum "Duşunce ozgurluğu ıle ılgılı sınıriamaların kaldırılması, dü- şunce özgürluğunun sınırlanamayacağının anayasada guven- ce altına aiınması gerekmektedır Turk Ceza Kanunu nun özel- lıkle düşunce özgurluğunu sınırlayan maddelerının bır an once değıştırılmesı bır zorunluluktur" Bılmem 82 kurultayında ust yonetıme gelen kadro 'duşunce ozgurlüğü' konusunda ne gıbı çalışmalar yapmıştır'' Bu bır soru 1 'Sendıkal yaşam uzenne konmuş sınırlamaların kaldırılması ve Turkıye'de sendıkal yaşamın Batı'lı ölçuler duzeyıne yüksel- tılmesı acıl bır gorevdır SHP ıktıdarı, meslek örgutlerı, dernek- ler, kooperatıfler uzerındekı antı demokratık sınırlamaları kaldı- racak' Bu alanlarda da SHP ust yönetımının son ıkı yılda herhangı bır atılımı gorulmuyor1 Inönu, bakın ne demış "Sosyal demokrat bır hareket yalnızca toplumsal örgutlenme- lerın onundekı engellerı kaldırmakla yetmmez Hedefımtz ozel- lıkle çalışan kesımierın toplumsal kararlara katılımını ve etkısını arttıracak örgûtlenmelerı gelıştırmek ve güçlendırmektır" Ne yazık kı SHP'de son ıkı yıl boyunca gorulen uygulama de- ğıl yurt ölçusünde, partı ıçınde bıle tabanın katılımını ve etkısını umursamayan bır tutum göstermıştır Bu yazıyı kurultayın toplanmasından bır gün önce yazıyorum Bılmem 1990 kurultayında da sayın genel başkan hemen he- men aynı sozcuklerle aynı sozlen, aynı dıleklerı, aynı ozlemlerı yıneleyecek mı? Başka ne yapabılır Kı' Hıçbır şey değışmedı, de- ğışmedığı gıbı eskı sorunlara yent yenı sorunlar, yenı yenı bas- kılar, engeller, uygulamalar eklendı Bakın 88'de ne demış Inonu 'Bugun hâlâ gundemden çıkmamış olan ışkence, kesın bıçım- de onlenmelı, tarıhın çoplüğune atılmalıdır Herhangı bır suç ıçın ıdam cezası kaldırılmalıdır 1402 sayılı yasayla görevden uzak- laştırılanların hakları gen verılmelıdır Basın özgurluğunu sınır- layan maddeler kaldırılmalı ve basına uygulanmaya çalışılan bas- kıiar kesın bıçımde gundemden çıkarılmalıdır" Inonu şunu da eklemış "Bûtun bu engeller SHP ıktıdarında kaldırılacaktır' Bu yıl da belkı gelecek yıl da belkı beş yıl on yıl sonra da ya- pılacak bır SHP Kurultayından bu dılekler, buna benzer başka özlemler halk karşısında yınelenırse ne olacak' SHP ıktıdara gel- menın yolunu bulamadı dıye durmaksızın tekduze sozlerle mı ömrumuzu geçıreceğız? Demek SHP ıktıdara gelmenın yolunu aramalı bulmalı Bazı- ları dıyorlar kı ust yönetımde bır butunluk olmah, tartışmalar, bo- lucu davranmalar onlenmelı Bunun ıçın de guzel konusan bır lıderın ya da yardımcılarının elıne bırakılmalı butun yetkı Ku- rultay delegelerı bır kez daha bellı kışılerı bır araya getırmelı Oysa demokrası, katılımcılık, emek ve emekcı ağırlığı gıbı de- ğerlere saygılı bır partıde 'tek kışı' egemenlığı söz konusu ola- bılır mı1 ' Boyle dar bır kadronun yonettığı oduncu fırsatcı bır anlayışla davrananlar Turk halkının guvenını kazanabılır mı9 In- sana demezler mı sen kendı partınde demokrasıye ters dusu- yorsun, nasıl olur da Turk halkını gerçek ozgurluklere demok- rasının nımetlerıne kavuşturabılırsın 7 ' Yıllar boyu hep aynı ısteklerı goruşlerı gevelemek zorunda kal- mamak ıçın genel başkanın ve tum SHP tabanının ozledığı gıbı SHP'yı ıktıdara goturecek ve ıktıdarda da yararlı ışler başarabı- lecek bır kadronun yonetıme gelmesı gerekıyor Bellı bır hızbın dar bır kadro hareketının egemenlığınde kalacak bır SHP'nın, ne muhalefette, ne de ıktıdarda yurt ve ulus yararına gorev yap- ması olanaklıdır Söz SHP delegelerının AZERBAYCAN'DA PERESTROYKAIŞGALIBalkanlar ve Kafkaslar dan Turkıye'ye neler serpilecek? Azerbaycan Halk Cephesi Başkanı'yla goruşme. Perestroyka- işgal bağlantısı. SSCB nereye gıdiyor? Şevardnadze ile Baker. balık avlarken neler konuştu? Azen-Gurcu-Ermeni Kafkasya federasyonu proıesı Batı'nın tavn. 2000e Doğru nun Sovyet Elçilıği baskınr Buyukelçilık ne diyor? Sosyalist sol değerlendırdı Kınayanlar, destekleyenler, goruş belırtmeyenler. Fent İlsever, Mıhri Bellı, Sadun Aren, TBKP ve dergıler. Doğu Perınçek ın başyazısı: ABD kadar Turancılık, ABD kadar Islamcılık. • GÜNEYDOĞU BOŞALIYOR. 215 KÖY TERKEDJLDİ. DEVLETİN BASKISI. PKK'NIN ZORUNLU ASKERLİK YASASI. • CEMAL SÜREYA'NIN YARIM KAUN ŞİİRLERİ. "1 MAYIS" VE "TELEFON KULÜBELERİ". İLK KEZ 2000'E DOĞRUDH. • SUBAYLARIN HUKUK ARAYIŞI. YENİ TERFİ YASASI MAHKEMELİK. • KUR'AN VE MUHAMMED'E GÖRE TÜRKLER İSTESELER DE MÜSLÜMAN OUMIYORLAR. • Istanbul Malı Şube Muduru Hacı Neşet Taş tefeciter ve kaçakçılarta kolkola • Türk Hava Kurumu nda Ktıdar savaşı • Ekonomık Panorama ve Asıl Nadır tster atar, ıster satar! • 2000 e Dogru Çekoslovakyada Hıç durmadan tartışıyoflar • SHP delegetennın sosyolojik hantası • Turan Dursun Hûseyın Hâtemî'yı yanıtlıyor Kur an'ın ne dedığı • Necatı Cumalı TUYAP ın konuklannı yazd. • Denız Gokçe 'Satrancın gerçek kapasıtesı ne7 • O iMpy» KURT VE TURK AYDINLARININ ORTAK ÇAĞRISI "DOĞUDA SAVAŞA SON VERILSIN" mm!TURSEM'IN REHBERUİINDE L0NDRA, CKF0RD, CAMBİUDGE BOURNEMOUTH,BîUQHT0N, HASv TINCJSEX£TERGHEST DE rADA BUTUN YILIN6ILIZCE 06R.EN1U ttîAKSİTTE ÖDEME K0UYUÛ\ 4 1 DEVAM | TLTLKLLLARDAN M ILLETN EKILLERINE DR. T4VFUN GONUL'E CİDDİ BİÇİMDE KOMİK UĞUR YÜCEL MUSLUMAN KADINLAR DA HAREKETLENDİ Asiye Dilipak yazdı BÖYLE BİR HASTALIK OLABİLİR Mİ? SEKSKOLİKLER YA 0A SEKS BAGIMLILARI Psikiyatrların bilimsel söyledikleri ve "DELİTERİN ŞİİRSEL CEVAPLARI SHP'nin Kurultay kadınları KUSURAT KADINLAR J KUK5LAR • TICA.RI İN&1LIZCE • TUR.IZM /NGILİZCE51 • BANKACILIKINÛILIZCESI •5INAV KURSLARI Cembndge •Fırst Certıf ıcate, Profıoency, rOEFTARtiit İNGILİZ USAN 0KULURI DANIŞMAMERKEZI Cunrur ,et Cac *73 4 B Elmadag 80230 ıstandul Hıltor Otelı Karşısı Tel 148 39 77 148 79 43 148 28 49 Fa* 132 97 29 Tlx 27498 usır 1r Bir Süvari Zabiti Öldü... Zaman goz açıp kapayıncaya kadar geçıyor Sabahattın Se- lek olelı bır hafta olmuş Geçen pazarı dun gıbı anımsıyorum Selek'ı son yolculuğu- na uğurlamak ıçın gelenler oğle vaktı camı avlusuna toplanmış- lardı Soğuk ve guneşlı bır gundu Içımde tuhaf bır duygu pır- pırlanıyordu Yaşarken arayıp soramadığım cok yakın bır dos- tumun cenazesıne gelmek tedırgınlığı ıçımı yıyordu Kendı ken- dımı aklamak ıçın gerekçeler arayıp duruyordum Oysa Selek, hasta yatagmdayken gorulmekten hoşlanacak bır adam değıldı Gerçı ınsan canlısı bır kışıydı yaşamı dostluklar, arkadaşlıklar, sofralar üzerıne kuruluydu, ama, bır suvarı zabıtı- nın yatağa duşmesı can sıkıcıdır * Suvan usteğmenıyken bıronur sorunu yuzunden üstüyle kavga ederek ordudan ayrılmak zorunda kalan Selek, 'af ustundekı adam" kımhğını hep korudu Suvarı zabıtı soyu tukenmış bır yaratıktır dünün dünyasında kalmıştır Son suvarı bırlığı otuz yıl once ordudan kaldırıldı, atın yerını motorlu taşıt almış delıklı demır ıcat olunmuş, mertlık bozulmuş- tu Oysa eskıden ne guzeldı? Suvan zabıtı yüruyünce parlak mahmuzları şakırdar, kurşunı pelerını dalgalanırdı Çocuklar za- bıte bayılır kadınlar kaçamak bakışlar atarlardı Hele atına bın- dığınde zabıtın seyrıne doyum olmazdı, suvarı dızgınlerı hafıfçe kasar hayvanı sağa sola oynatır kılıç mızrak, bayrak uzerıne bır soylencenın mırasını taşıdığını sağa sola duyumsatırdı Eskıden taşrada, koy ve kasabalarda, rahvan at pek geçerlıy- dı At pazarında hayvanın yurüyuşu sınanır, rahvansa değerı ar- tardı Çunku rahvanın ' konforu" vardı, koşarken her bıryanda- kı ıkı ayağını eşzamanlı olarak atan hayvan, bınıcısını hıç sars- madan ıstedığı yere götururdu ama suvarı zabıtının atı rahvan olamazdı ya ayakta tırıs ya da dortnala Sabahattın Selek, ordudan ayrıldıktan sonra da rahvan ata hıç bınmedı ^ 1960'ın mayısından sonra toplumda devnm ozlemlerı ve umut- ları ruzgârlanmıştı Oysa 1950-1960 arasında yaprak bıle kımıldamıyordu, sankı bu ulkede 20'ıncı yuzyılın ılk yarısı hıç yaşanmamış gıbıydı ya- kın tarıhımız unutulmuştu, kımse ağzını açıp devrımden emper- yalızmden, bağımsızlıktan söz açamaz açarsa o saat defterı du- rulurdu Sol, sosyal sosyalızm sozcuklerını de hıç kımse ağzı- na alamazdı Sola kapalı rejımde tek geçerlı edebıyat "27 yıllık CHP zulmu' ıdı On yıl sonra bır askerı ayaklanma toplumsal patlamayla bü- tunleşınce duvarlar yıkıldı, dıller çözuldu, kıtaplar yayımlandı, 1963 yılında Sabahattın Selek'ın "Anadolu Ihtılah" ortalığı bırbı- rıne kattı Selek'ın başarısı nereden kaynaklanıvordu'? O dönemde ılk oluşundan mı 7 Bır gun bana demıştı kı — Anadolu ıhtılalınde rol alanlan, en yakın akrabam gıbı tanı- rım tek tek bılırtm " Yapıtını hazırlamak ıçın dokuz yıl çalışmıştı Selek, Anadolu ıhtılalıne katılanların çoğu 1950'lerde hayatta oldukları ıçın hep- sıyie tek tek konuşabılmıştı hasadı yapılan yalnız kıtap değıldı, sofra söyleşılenne kalan anılar oylesıne zengın ve renklıydı kı geçmışın guzellıklerını, acılarını, gulunç çızgılerını butun sıcak- lığıyla tasıyordu Sabahattın Selek 1973'te Halk Partısı'nden mılletvekılı oldu, ama, uyum sağlayamadı O donemde sıyaset yapanlann çoğu karakaçana bınıyor, kı- mısı de son model otomobılı yeğlıyordu, suvarı zabıtı polıtıka- dan çabuk ayrıldı, sıtkı sıyrılmıştı •k Selek'ı son yolculuğuna uğurladık, camı avlusundakı toplu- lukdağıldı kımı mezarlığa yoneldı, ben eve geldım baktım her zamankı gıbı karşımda arkaya taranmış grı saçları hafıf ıslak gözlenyle eskısı gıbı, Vfen/ce paketını çıkardı, yassı bır sıgara yaktı dedı kı — Uzulme 1 Her şeyın bır sonu var Ben dunun dunyasında- nım, yapacağımı yaptım, yazacağımı yazdım, çok ınsan tanıdım, cok ata bındım Güle gule Sabahattın Selek ÇAĞDAŞ İNŞAAT MÜHENDİSLERİ GÖREV BAŞINA Inşaat Muhendıslerı Odası Istanbul Şubesı Genel Kurulu 27 Ocak 1990'da toplanıyor Gunumuz gereksınımlerıne yanıt veren, mesleğımızın ve meslektaslarımızın çıkarlarını savunan, ulke sorunlarına duyarlı, etkın, üretken ve guçlu bır odanın yaratılması ıçın guçlerımızı bırleştırmeye çağırıyoruz Çağdaş İnşaat Muhendıslerı Yonetim Kurulu Adayları Mustafa ALTINELLER Prof. Dr. Ergun GEDIZLIOĞLU A. Solmaz MARŞAN M. Akif EFE Cemal AKÇA İsmaıl H. ERSEL Ayşegul NUHOĞLU Tarıh 28 Ocak 1990 Pazar 9 00-17 00 (bugun) Yer KARAGOZYAN llkokulu Abıde-ı Hurriyet Cad 228 Şışlı Adlıyesı Karşısı ŞIŞLI -PEPSANISL ŞÖMESTR P (ÖSS-ÖYS) IZLANDIRMA KURSLARI 29 OCAK-11 SUBAT (HERCÜN) se ve ortaokul öğrenclleri için tüm derslerden 1 SÖMESTR TAKVİYE KURSLARI 29 OCAK-2 HAZİRAIM sömestr tatilinde hergün Çırağan Cad. 43/45 Beşiktaş Tel: 158 78 09 - 158 78 10 - 160 41 75 Huvıvet Luzdanımı kavbettım Hukumsuzdur LEYL4 RE\ÇBLR papMon bSalı Çarş Perş Cuma C tesı SERDAR &SEVINGUL Pazar Pz tesı MEHMET & TUNÇ FLAMENCO DOUSI Etılt?r Nibpeıı^ Caü Akaılar Gınş Tel 157 3" o.s LISKUR SÜRÜCÜ KURSU Sürücü belgesi bizden alınır. Kadiköy: 336 02 79 Erenkoy: 359 30 68 Maltepe: 352 24 21