Katalog

11 TEMMUZ 2008 CUMA dış haberler SAĞNAK NİLGÜN CERRAHOĞLU C 11 Bush ve Medvedev, G 8 toplantısı öncesi füze kalkanı konusunda tartıştı Zirvede soğuk tanışma Dış Haberler Servisi Dünya ekonomisinin yaklaşık yüzde 65’ini kontrol eden ülkelerin grubu olan “G8 ülkeleri zirvesi”, ABD Başkanı George W. Bush ve Rusya’nın yeni Devlet Başkanı Dimitri Medvedev arasında esen soğuk rüzgârlar eşliğinde başladı. Zirvenin yapıldığı Japonya’nın Hokkaido adasında ilk kez bir araya gelen iki lider, ABD’nin Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne yerleştirmek istediği füze savunma sistemi konusunda tartıştıklarını ve anlaşamadıklarını dile getirdiler. Medvedev’in “George” diye hitap ettiği ABD Başkanı, Rus muadili için ‘Tıpkı Gladio!’ kontrgerilla vardır!” demesinden farklı değil. Bu açık ifşaatın Çizme solunu “Vay! Yıllardır biz bunu dememiş miydik!” diye ayağa kaldırmasıyla birlikte, parlamentoda Susurluk benzeri bir komisyon kuruluyor. Hükümet de “örgütün lağvedildiğini”(!) söylüyor. Bu kadar. Türkiye’de “rivayet edildiği” üzere “özel yetkilerle donatılmış savcılar” bir “Gladio soruşturması” falan açmıyor, “Gladio” mahkemeleri kuramıyorlar. Bunu yapamıyorlar çünkü NATO; bu ifşaatların ardından, ahtapotun başı “stay behind”ı fiilen “devlet sırrı şalına” sarıyor. Düşünün! Olayın içinde CIA var, MI6 var, İtalyan MİT’i SISMI var... Bol yıldızlı generaller, Soğuk Savaş başbakanları, cumhurbaşkanları var! Hangi birine, nasıl yetişeceksiniz? Öylesi bir bilgi karartması yaşanıyor ki, komünizmin çöküşüyle açılan “Varşova Paktı arşivlerinde” dahi “Gladio” izine rastlanamıyor. Bu arşivlere herkesten önce giren NATO istihbaratı, “Gladio/stay behind” delillerini karartıyor. Gladio’ya sır perdesi çökerken, I. Körfez Savaşı patlıyor. Gözler Ortadoğu’ya çevriliyor ve İtalya’da da “Temiz Eller” adında, tümüyle yerel, başka bir skandal çıkıyor. Dikkatler bu yeni “siyasetiş dünyasıihalerüşvetyolsuzluk” skandalına çevrilince, “Gladio” unutuluyor. “Temiz Eller” gerçekte “Gladio”yu karanlığa gömen bir başka “flaş skandalın” adı. İlgi bambaşka alanlara çekilince, ülkenin en baba “terör olayları” ve “katliamları” Türkiye’de olduğu gibi tıpkı “sisler bulvarında” son buluyor. Bu nedenle hâlâ “misteri d’Italia” (İtalya’nın esrarları) deyimiyle anılan olaylardır bunlar. “Temiz Eller”in hedefini, generaller değil, “dokunulmazlıklara” sığınan politikacılar oluşturuyor. Temiz Eller’in somut zaferi, siyasetçilerin pisliklerini gizleyen “dokunulmazlık zırhlarını” kaldırmak oluyor. İşe bakın! Çizme’nin “gemicik öykülerini” deşifre eden “Temiz Eller”, “Gladio” ile ilgisiz bir “Ergenekon masalına” dönüştü Türkiye’de. Somut bilgi, referans arayan yok nasılsa... Uyanık pazarlamacılık var yalnızca! Maksat satış olsun. nilgun?cumhuriyet.com.tr Rusya’nın yeni Devlet Başkanı Medvedev ve Beyaz Saray’daki günleri sayılı olan ABD Başkanı Bush, Japonya’da yapılan G 8 zirvesinde ilk kez bir araya geldi. İki lider, ABD’nin Avrupa’ya yerleştirmek istediği füze savunma sistemi konusunda anlaşamadı. “akıllı adam” ifadesini kullanırken iki liderin kameralar karşısında gülümseyerek el sıkıştığı görüldü. Ancak Rusya Devlet Başkanlığı’nın merkezi Kremlin Sarayı’ndan yapılan açıklamada, “ABD’nin Avrupa’ya kurmayı planladığı füze savunma sistemi konusunda ilerleme sağlanamadığı” bildirildi. Medvedev’in diplomasi danışmanı Sergey Prikodko ise Çek Cumhuriyeti ve Polonya’ya kurulması planlanan füze sistemini destekleyecek bir radar sisteminin de Litvanya’ya kurulmasının Rusya açısından “kabul edilemez olduğunu” söyledi. İngiltere’de gıda krizi alarmı Dış Haberler Servisi G8’in gündemindeki gıda krizi İngiltere hükümetini harekete geçirdi. Başbakan Gordon Brown, hükümet verilerine göre her yıl 4 milyon tondan fazla gıdanın çöpe atıldığı İngiltere’de tasarruf kampanyası başlatarak halkı tutumlu olmaya çağırdı. Brown “Gıda fiyatlarını aşağı çekeceksek, gereksiz talep konusuyla da ilgilenmeliyiz” dedi. İngiltere hükümetinin gıda raporuna göre, bir İngiliz ailenin israf ettiği gıdanın yıllık değeri 420 sterlini buluyor ve ülke genelinde her yıl yaklaşık 1 milyar sterlin (Yaklaşık 2 milyar 416 milyon YTL) değerinde gıda çöpe atılıyor. Raporda, ailelerin gelirlerinin yüzde 7’si ila yüzde 15’ini gıdaya harcadığına dikkat çekilirken İngiltere’de özellikle yoksulların rağbet ettiği temel tüketim maddelerinin fiyatlarının diğer Avrupa ülkelerine göre daha çok arttığı uyarısı yapıldı. Medvedev, Bush ile İran ve Kuzey Kore’nin nükleer silah edinme olanaklarına karşı önlemler konusunda anlaştıklarını belirterek, “Ama Avrupa işleri ve füze savunması konuları gibi farklılıklarımız olduğu konular var. Bu konularda da anlaşmak isteriz” diye konuştu. Medvedev ayrıca, Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve İngiltere Başbakanı Gordon Brown ile baş başa görüştü. İngiltere Rusya ilişkileri de, eski Sovyet ajanı ve Kremlin aleyhtarı Aleksandır Litvinenko’nun Londra’da sürgündeyken öldürülmesi ve İngiliz petrol şirketi BP’nin faaliyetlerinin Moskova tarafından sınırlandırılması nedeniyle gergin. ABD, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Japonya, Kanada ve Rusya liderleri, G8 zirvesinin ilk gününde 7 Afrika ülkesinin devlet ve hükümet başkanlarıyla buluştu. AB, Çin ve Hindistan’ın da temsil edildiği toplantıda, yoksul ülkelere yapılacak kalkınma yardımı ile petrol ve gıda ürünleri fiyatlarının hızla yükselişinin yaratacağı sorunlar ele alınıyor. PROTESTOLAR SÜRÜYOR Zirve, Japonya’nın kuzeyinde, ulaşılması zor ve pahalı bir yerde yapılmasına karşın, küreselleşme karşıtları protestolardan geri durmuyor. Yüzlerce protestocunun, zirve merkezine yaklaşmak için polis hattını sık sık yarmaya çalıştı, ancak 20 bini aşkın polis tarafından engellendi. Protestocular özellikle artan gıda fiyatları ve küresel ısınmaya karşı gerekli adımların atılmamasına ve savaşlara tepki gösteriyor. Rusya’nın yeni Devlet Başkanı Dimitri Medvedev ile ABD Başkanı George Bush’un Japonya’daki ilk buluşmasında soğuk rüzgârlar esti. (Fotoğraf: AP) Bush, ülkesinin bağımsızlık günü töreninde sözü kesilen ilk ABD başkanı oldu 4 Temmuz protestosu Dış Haberler Servisi ABD Başkanı George W. Bush, ülkesinin bağımsızlığını ilan etmesinin 232. yıldönümü töreninde hiç beklemediği bir protesto ile karşılaştı. Yıl sonunda görevini yeni seçilecek ABD başkanına devredecek olan Bush ABD’nin üçüncü başkanı olan ve Bağımsızlık Bildirgesi’nin yazarı olarak bilinen Thomas Jefferson’un Virginia eyaletindeki malikânesinde yapılan geleneksel vatandaşlığa kabul törenine katıldı. 30 ülkeden 74 kişinin ABD vatandaşlık yeminini ettiği törende konuşan Bush, “Ellerinizi kaldırıp yemin ettiğinizde, inanılmaz bir yolculuğu tamamlamış olacaksınız. Bu yolculuk ki sizi birçok farklı ülkeden getirdi ve tek bir halk yaptı. Bugünden itibaren Birleşik Devletler tarihi sizin de geleneğiniz olacak. 4 Temmuz, bağımsızlık gününüzün parçası olacak ve ben sizi ‘Amerikalı’ diye nitelemekten onur duyacağım” dedi. Ancak bu sırada kalabalık içinden, “Bu adam faşist” ve “Savaş suçlusu” türülürken izleyiciler içinden bir erkek gösterici de “Bush’u reddedin, Bush’u reddedin; anayasayı geri getirin!” diye bağırdı. Bu sırada, 3 bin civarındaki izleyiciden bazıları göstericileri alkışlarken bir kısmı ise yuhaladı. ABD Başkanı, daha sonra durumunu toparlayarak konuşmasını, “Biz ABD’de ifade özgürlüğüne inanıyoruz” diye sürdürdü. Jefferson’ın “özgürlük mirasını” koruyacaklarını belirten Bush, Irak ve Afganistan’da savaşmakta olan Amerikalı askerlere gönderme yaparak “ABD üniforması giyen erkeklere ve kadınlara minnettar olduklarını” vurguladı. Yerel yetkililer, göstericilerin tören alanından uzaklaştırıldığını ama hiçbirinin tutuklanmadığını bildirdi. Bu arada, ABD vatandaşlığına geçen Iraklı Ali Hüseyin el Esadi, Sudanlı kadın Sevsan Muhammed el Fetih Ziyeda ve ABD’li bir aile tarafından evlatlık edinilen Çinli çocuk Julia White Freeman Amerikan medyasının ilgi odağı oldu. yor ya... Bu yorumlara bir gazete şu başlığı yakıştırmış: “Tıpkı Gladio gibi”. Okuru aydınlatmak(!) adına altına bir de parantez açılmış: “İtalya’da Temiz Eller’e verilen isim.” Güya “La Stampa”nın bir yorumu aktarılıyor... Başlığı görür görmez “Allah Allah!” dedim: “Türkiye’de daha neyin ne olduğu anlaşılmamış. ‘La Stampa’ İtalya’dan Ergenekon’u çözmüş olabilir mi?” Olamaz. Nitekim olmamış... Başlığın aslı gerçekte İtalya’da değil, Türkiye’de! sıkça dile getirilen bir iddiayı yansıtıyor: Bir tür “Gladio’dan söz ediliyor”. İtalyan yayın organı başka deyişle Türk kamuoyunda dillendirilen bir iddiayı aktarmaktan başka şey yapmıyor. “Bu tipik bir Gladio vakası!” demiyor. İddia, rivayet, tevatür başka; gerçekler başka. Türk basınında bunlar iç içe... Bu bir. İkincisi, cehalete dayanan “maddi hatalar”... “Gladio”ya “Temiz Eller!” diyorlar. Yok böyle bir şey. “Gladio” ve “Temiz Eller” bambaşka olaylar. “Gladio” Soğuk Savaş sonunda Batı blokunda patlak veren bir “kontrgerilla skandalının” adı. Skandalın merkez üssü NATO. NATO üyesi ülkelerde, olası Sovyet saldırılarına karşı demokratik hükümet ve parlamentoların denetimi dışında kalan bir “kontrgerilla ağı” kurulmuş, “Komünist tehditle mücadele” kalkanı altında kurulan ve NATO karargâhlarında “stay behind” koduyla anılan bu “ağ” farklı ülkelerde, farklı adlar almış. Gladio, bu ağın “İtalya şubesi”... “Stay behind”ın üstüne “Gladio” etiketinin yapışmasının nedeni; terörün çok vurduğu Çizme’de bu kontrgerilla ağının ’70’lerden itibaren kendisini hissettirmiş olması... Terör uzmanları, ’70’lerden beri böyle bir oluşumdan hep kuşkulanıyor ama bir türlü bunu kanıtlayamıyorlar... ’90 yılında Çizme’nin Demirel’i kıvamında isimler Andreotti ve Cossiga nihayet, “Evet var böyle bir şey ama yalnız İtalya da değil, tüm NATO ülkelerinde var!” diye meydana çıkınca, ortalık karışıyor... “İtalya’da aydınlandı!” denen hikâye bu. Ecevit’in bizde, “Türkiye’de “E rgenekon”a dair dış basın yorumlarına uzun uzun yer verili 6 yıl sonra gelen özgürlük Dış Haberler Servisi 6 yıldır gerilla örgütü Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) tarafından rehin tutulan eski devlet başkanı adayı Ingrid Betancourt ve 3 Amerikalının aralarında bulunduğu 14 rehine kurtuldu. Kolombiya Savunma Bakanı Juan Manuel Santos, 2002 yılında seçim kampanyası yürüttüğü sırada kaçırılan Betancourt ile diğer rehinelerin, Kolombiya ordusu tarafından yapılan gizli bir operasyonla kurtulduğunu söyledi. Ülkenin geniş bir ormanlık bölgesini kontrol altında tutan FARC, Güney Amerika’da ABD’nin en yakın müttefiki Kolombiya Devlet Başkanı Alvaro Uribe’den, 40 civarında üst düzey rehineye karşılık olarak hapishanedeki üyelerinin serbest bırakılmasını talep ediyordu. FARC, Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez’in arabuluculuğuyla sene başında 6 rehineyi serbest bırakmıştı. Betancourt, kurtulduktan sonra yaptığı açıklamada, vatandaşı olduğu ikinci ülke olan Fransa’nın girişimleri sayesinde hayatta kaldığını söyledi. Kolombiyalı kadın siyasetçi, Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy ile görüşeceğini belirterek “Aynı zamanda Fransız olmaktan gurur duyuyorum” dedi. Betancourt’un 2 çocuğu ve eski eşi Fransa’da yaşıyor. Solcu gerillalara da daha fazla rehineyi serbest bırakma çağrısı yapan Betancourt, Kolombiya’da tekrar siyasete atılıp atılmayacağını söylemek için erken olduğunu dile getirdi. Siyasi rakibi Uribe’nin iyi bir devlet başkanı olduğunusöyleyen 46 yaşındaki politikacı, FARC gerillaları için de, “Orada geride kalanların hepsini affediyorum. Kimse hatalı değil” dedi. Rehinelerin kurtarılması için girişimde bulunan Venezüella ve Ekvador’un solcu devlet başkanları Chavez ve Rafael Correa’nın bu süreçteki rolünün çok önemli olduğunu vurgulayan Betancourt, “Ama bu şartlarda Kolombiya demokrasisine saygı duymalılar. Kolombiyalılar Uribe’yi seçti, FARC’ı değil” diye konuştu. Operasyonun, FARC içine sızan Kolombiya devlet görevlilerinin, rehineleri örgüt lideri Alfonso Cano ’nun bulunduğu kampa götürme bahanesiyle bir helikoptere bindirerek Bogota’ya getirmesiyle başarıya ulaştığı bildirildi. 44 yıldır Amerikancı hükümete karşı silahlı mücadele yürüten ve son aylarda üst düzey sorumlularının ölümüyle kan kaybeden FARC’ın bu olayBetancourt’u (sağda) ilk la birlikte büyük bir darbe daha karşılayanlar arasında annesi de aldığı yorumları yapılıyor. vardı. (REUTERS) Milliyetçiliğiyle övünen Bush, ABD Bağımsızlık Günü töreninde protesto edilirken 3 bin civarındaki izleyicilerin bir bölümü alkışlarla göstericileri destekledi. Savaş karşıtları Bush’a, “faşist” ve “savaş suçlusu” diye bağırdı. (Fotoğraf: AP) sesleri yükseldi. Bush, kendisine küfreden 9 göstericinin korumaları tarafından götürülüşünü şaşkınlıkla izledi. İlk ortaya çıkan kadın gösterici gö ayın RTE’nin “Yüksek faiz enflasyonu körüklüyor ” savı, yüksek faizin ekonomik etkilerini yeniden gündeme getirdi. Sayın RTE’nin bu konudaki savı, klasik iktisat öğretisine ters düşmektedir. Yüksek faiz, enflasyonu körükleyici değil, enflasyonist baskıyı hafifletici bir önlem, bir politikadır. Klasik iktisat öğretisine, modeline göre, bir ekonomide iç tasarruflar ve yatırımlar, faizin fonksiyonudur. Faiz esnekliği, özellikle kapalı bir ekonomide tasarruf, yatırım dengesini sağlar. Ekonomide talep itici bir enflasyonist baskı varsa, faizlerin yükselmesi iç tasarrufları arttırır, buna karşı yatırım talebini kısar. Talebin kısalması ile enflasyonist baskıyı azaltır. Ekonomik aktörlerin, tüketim, tasarruf ve yatırım kararlarında, faiz ne ölçüde belirleyici bir etkendir? Gerçekten bir ekonomide iç tasarruf ve yatırım hacmini belirleyen faiz haddi midir? Klasik iktisadın çoğu varsayımı gibi, faiz haddinin tasarruf ve yatırım hacmini belirleyici oluşu, gerçeği yansıtmamaktadır. Faizler yükseldi diye S YORUM ÖZTİN AKGÜÇ Yüksek Faizin Etkileri alınması da yatırım değildir. Yatırım kavramı da yanıltıcı, aldatıcı biçimde kullanılmaktadır. Ekonomik açıdan yatırım harcamaları, üretim kapasitesini arttıran harcamalardır. Faizin para piyasası üzerine etkisinden de söz edilebilir. Yüksek faiz, kişilerin yanlarında, kasalarında atıl olarak tuttukları para miktarını azaltır. Yüksek faiz, atıl, kasada, yastık altında para tutmanın alternatif maliyeti yüksektir. Kişiler atıl para tutmakla daha büyük tutarda gelir kaybına uğramaya başladıklarından birikim sahipleri daha çok faiz geliri getiren tahvil, bono, vadeli mevduat gibi araçlara yönelirler. Günümüzde ekonomiler dışa açıktır. Sermaye hareketleri serbesttir. Bu bağlamda faizin ülkeler arası sermaye hareketleri üzerindeki etkisi çok daha belirgindir. Özel ekonomik aktörlerin daha fazla tasarruf ettikleri, buna karşı gerçek anlamda yatırımlarını kıstıkları gözlenmemektedir. Gelir, gelirin sürekliliği, beklentiler, servet etkisi, bir ekonomide tüketimi belirleyici başlıca değişkenler olmaktadır. Yine beklentiler, üretimde kapasite sınırlarına yaklaşılması, rekabet, pazar payının korunması gibi güdüler de yatırım kararları üzerinde faizden daha fazla etkili olmaktadır. Bu köşede sık sık yinelendiği gibi ekonomik anlamda yatırım, yeni makine tesisat (döşem), teçhizat alımı, yeni inşaat, bina yapımı, yol, okul, liman, baraj, hastane gibi altyapı yatırımlarıdır. Hisse senedi, bono, tahvil gibi menkul kıymet alımı yatırım olmadığı gibi, arsa, arazi alımı, mevcut bina hatta mevcut tesis, fabrika likle ulusal paraların faiz farklılığı sıcak para hareketleri üzerinde etkili olmaktadır. Yüksek faiz ülkeye sıcak para çekmektedir, sıcak para girişi, dalgalı kurun düzeltici, dengeleyici etkisini ortadan kaldırmakta, döviz kurlarının yükselmesini engellemekte, ekonomide likidite genişlemesi yaratmaktadır. Cari işlemler açığı, açığın sıcak para ile fonlanması, ilk aşamada enflasyonist baskıyı hafifletici, hatta ortadan kaldırıcı bir etki yapar. Ülkede toplam mal ve hizmet arzı artar, ülke ürettiğinden çok daha fazla tüketmeye başlar; ülkede iç tasarruf yatırım dengesizliği, dış tasarruflarla dengelenir. Bu açıdan bakıldığında kısa vadede yüksek faizin enflasyonu körüklemediği, tersine enflasyonist baskıyı hafiflettiği söylenir. Ancak böyle bir politikanın sürgit sürmesi beklenemez. Sorunlar çözülmemekte, daha da ağırlaştırılarak ertelenmektedir. Bu tür günü kurtarma, benden sonra tufan, sorumluluğu geleceğe yıkma politikasının maliyetini toplumumuz gelecekte daha ağır biçimde ödeyecektir.