Katalog

12 Memurların meslekten ihracını kolaylaştıran KHK’yi iade etmesi Sezer ile hükümet arasında kriz yarattı C dizi 14 EYLÜL 2007 CUMA İlk mesajı laiklik oldu hurbaşkanına kanunları geri gönderme yetCumhurbaşkanı kisi tanınmasına rağmen, KHK’ler için bu Sezer’in, ant içerek yönde bir yetki verilmemiştir. Buna rağmen görevine başlarken Cumhurbaşkanı’nın KHK’yi iade ederek, verdiği mesajlar, Çankaya Köşyasalarla ilgili süreci başlattığı anlaşılmakkü’nde nasıl bir tavır izleyeceğitadır. İsterse dava açar. Cumhurbaşkanin ipuçlarını veriyordu. Sezer’in nı’nın değiştirilmeden kendisine gönderiilk mesajı, “hukukun üstünlüğü, len KHK’yi imzalaması anayasal zorunlulaikdemokratik cumhuriyet ilkeluktur. İsterse KHK’yi imzaladıktan sonra lerinin korunması” oldu. Sezer, iptal davası açabilir. Anayasada cumhurşu açıklamaları yaptı: “Kuşku başkanının görevleri arasında yargıya başyok ki egemenliğin asıl kaynağı vurma yetkisinin yer alması, bu makamın ve kayıtsız koşulsuz sahibi Türk ‘yargı yetkisini’ kullanır hale gelmesini önulusudur; ebediyyen öyle olacak, lemek amacını taşır. Hükümetimizin kararöyle kalacaktır. Bunu sağlayan lanamedeki temel amacı, ülkenin bütünlüğüiklik ilkesi, dokunulmaz bir kural olarak ödünsüz, kanü ve laik cumhuriyetin temel niteliklerini rarlılıkla korunacaktır. Çünkü bireylerin din ve vicdan korumaktır.” özgürlüklerinin en iyi korunduğu yönetim biçimi laik 16 Mayıs 2000 tarihinde görevine demokratik cumhuriyettir. Demokrasinin temelini CEVİT: İMZALAMAZSA oluşturan laiklik olmadan özgürlük ve demokrasiden başlayan Sezer ile hükümet arasında 3 DEVLET KRİZİ ÇIKAR’ söz edilemez. Din kurallarıyla devlet ve toplumsal yaay geçmeden ilk kriz çıktı. Sezer, şam düzenlenemez. Ulus egemenliğinden kaynaklaEcevit, “Sezer imzayı geciktirirse” sorumemurların meslekten ihracını nan her görevin temel amacı, ulusun mutsuna ise “Öyle bir olasılığı düşünmek bile kolaylaştıran KHK’yi hükümete iade etti. luluğunu ve bilincini yükseltmektir. istemiyorum” yanıtını verdi. Hürriyet’e Devlet bunun için vardır, bu açıklama yapan Ecevit, Sezer’in direnmesi amaca yönelmek için örgütlendurumunda ne olacağına ilişkin soruya “İmmiştir. Devletin tüm organları bu olduğunu söyleyecekti. zalamazsa devlet krizi çıkar” dedi. Sezer, Bakanbilinçle görev yapmalıdır. Cumlar Kurulu’ndan sonra alınan kararı iletmek ve ÜKÜMET İLE İLK KRİZ hurbaşkanlığı bu doğrultudaki haftalık olağan görüşmesini yapmak için randeçabalara özenle ve etkinlikle vu isteyen Ecevit’i “Görüşmeye gerek yok” dikatkı yapacaktır.’’ 16 Mayıs 2000 tarihinde görevine başlayan yerek reddetti. Sezer, Ecevit’in bir sonraki haftaEcevit, Sezer’i ilk ziyareti Sezer ile hükümet arasında 3 ay geçmeden ilk ki olağan görüşme istemini de başka bir progranin ardından yaptığı açıkla kriz çıktı. Sezer, memurların meslekten ihracımını gerekçe göstererek geri çevirdi. Hükümet, mada, Türkiye’nin cumhur nı kolaylaştıran Kanun Hükmünde Kararnakararnameyi aynen iade etti. başkanlığı seçiminden ba me’yi (KHK) hükümete iade etti. Sezer’i “kayEcevit’e randevu vermeyen Sezer, aniden İstanşarılı bir şekilde çıktığını, nağını anayasadan almayan bir devlet yetkisibul’a gitti. Çankaya Köşkü’nden “Cumhurbaşkabunun hem iktidarın ni ve yargının yetkisini kullanmakla” suçlayan nı Ankara dışında olacağı için görüşme iptal edilhem de muhalefet parti Ecevit, Sezer’in KHK’yi imzalamak zorunda miştir” açıklaması geldi. Bakanlar Kurulu’nda, lerinin başarısı olduğu olduğunu söyledi. Sezer’e destek veren tek bakan ise Adalet Bakanu, Sezer’in seçilmesiEcevit, konuyla ilgili olarak Bakanlar Kurulu’nu nı Hikmet Sami Türk oldu. Düzenlemenin yasaynin hukuk devletinin topladı. Toplantıda, KHK’nin Çankaya Köşkü’ne la yapılması gerektiğini belirten Türk, kabinede geliştirilmesi açısından aynen gönderilmesi kararlaştırıldı. Ecevit, hükübir kararlılık göstergesi metin kararını şöyle açıkladı: “Anayasada, cumyalnız kalınca görüşünde ısrarcı olmadı. 10. SÜLEYMANİYE’YE DEFİN KARARNAMESİ Tarikat lideri Coşan’a veto ankaya Köşkü ile DSPMHPANAP Ç hükümeti arasında yaşanan krizler bununla da sınırlı kalmadı. Sezer, Nakşibendi tarikatı lideri Esad Coşan ile damadı Ali Yücel Uyarel’in Süleymaniye Camii külliyesine defnedilmesini öngören Başbakanlık kararnamesini imzalamayarak geri gönderdi. Sezer, veto gerekçesinde, anayasanın “hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz” maddesini anımsatıyordu. Başbakan Ecevit, kararnamenin veto edilmesini “Daha önce benzer 5 kararnameyi imzalamıştı. Kendi takdiri, saygı duyarız” diye değerlendirdi. Sezer’in vetosu, daha önce Yusuf Bozkurt Özal’ın Süleymaniye’ye gömülmesine ilişkin kararnameyi onaylaması nedeniyle tartışma yarattı. Sezer, Özal ile ilgili kararnamenin defin işlemi bittikten sonra kendisine yollandığını, hükümetin bu konuda kendisine emrivaki yaptığını ima etti. Sezer’in vetosu üzerine Süleymaniye Camii’ne gömülemeyen Esad Coşan, Eyüp Mezarlığı’nda toprağa verildi. ‘E H ‘Seni biz seçtik, yetkin yok’ ükümet, KHK’yi Çankaya Köşkü’ne ikinci kez gönderirken, 15 sayfalık da bilgi notu eklendi. Bilgi notunda, Ecevit’in “devlet krizi” sözüne de açıklık getiriliyordu: “Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerini belirleyen anayasanın 104. maddesinde, Cumhurbaşkanı’na KHK’lerin anayasaya şekil ve esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açmak yetkisi tanınmış ve aynı maddede kararnameleri imzalama görevi verilmiştir. Anayasada olmayan bir yetkiyi kullanmak şeklindeki aksine bir tutum, her şeyden önce yasama, yürütme ve yargı organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını engelleyecek bir devlet krizi çıkması sonucunu doğuracaktır.” Kıyak maaşa Köşk engeli oalisyon hükümetinin, 35 maddelik anayasa değişikliği yeni bir krizin doğmasına neden oldu. TBMM Genel Kurulu’nda, paketin ikinci tur görüşmeleri sırasında verilen bir önergeyle milletvekili maaşlarının en yüksek Emekli Sandığı iştirakçisinin görevdeyken almakta olduğu miktardan az olamayacağı öngörüldü. Sezer, 15 Ekim 2001 tarihinde paketin diğer maddelerini onaylarken, milletvekili maaşlarıyla ilgili maddeyi halkoyuna götürme kararı aldı. Sezer, gerekçesinde, “Yasanın çerçeve 27. maddesiyle anayasanın 86. maddesinde yapılan değişikliğin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin özlük haklarını ilgilendirmesi ve üyelere yönelik her türlü olumsuz eleştiriyi önlemesi amacıyla doğrudan halkoyuna sunulması uygun görülmüştür” dedi. Sezer’in halkoyu kararı, Çankaya Köşkü ile hükümet arasında iplerin gerilmesine neden oldu. Hükümet, uzun süre Sezer’in halkoylaması kararını Resmi Gazete’de yayımlamadı. Sezer, bunun üzerine kararın yayımlanması için Başbakanlık’a yazı yazdı, bu yazı üzerine karar Resmi Gazete’de yayımlandı ve halkoylaması süreci de başlamış oldu. H DDK’yi çalıştırdı K D BİLGİ NOTU Bilgi notunda, söz konusu düzenlemenin MGK tarafından istendiğine ve bu çerçevede Bakanlar Kurulu’nca benimsendiğine de vurgu yapıldı. Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesinde ‘yıkıcı bölücü faaliyetleri ile Cumhuriyetin temel niteliklerine aykırı faaliyetler’ şeklinde bir suç tanımı bulunmadığı hatırlatılırken, düzenlemenin hukuki bir boşluğu gidererek PKK ve Hizbullah gibi yasadışı örgüt üyelerinin disiplin suçu kapsamına alınmasını amaçladığı belirtildi. Bilgi notunun ilerleyen sayfalarında, parlamenter sistemde Cumhurbaşkanı’nın Meclis tarafından seçildiği ve temel görevinin anayasanın uygulanmasını ve devletin organlarının uyumlu ve düzenli çalışmasını gözetmek olduğunun altı çizildi. Cumhurbaşkanı’nın görevleri arasında KHK’leri geri gönderme yetkisi bulunmadığı anımsatıldı. Cumhurbaşkanı Sezer, öğrencilerle Sezer’i dışlama planı ğustosta yaşanan krizin üzerinden 1 ay dan onaylandığını bildirdi. Açıklamada, “Buna geçmemişti ki, bu kez de ikinci kararkarşılık, TC Ziraat Bankası, Türkiye Halk Banname krizi çıktı. Sezer, Ziraat, Halk ve kası AŞ ve Türkiye Emlak Bankası AŞ’nin yeEmlak bankalarının özelleştirilmesi ile hisse saniden yapılandırılmasına ilişkin 620 sayılı KHK tışlarnı öngören KHK’yi de “Anayasanın 91. ile getirilen düzenlemede, Gelir Vergisi Kanumaddesine atıfta bulunarak, vergiye ilişkin konu’nda yer almayan bir istisnaya yer verildiğinnuların KHK’lerle düzenlenemeyeceği” gerekden, bu düzenleme anayasanın 91. maddesine çesiyle Başbakanlık’a geri gönderdi. Başbakanaykırı görülüp, Sayın Cumhurbaşkanımız taralık’tan yapılan açıklamada ise Sezer’in “çelişkifından imzalanmayarak geri gönderilmiştir” deli” olduğu vurgulanarak Cumhurbaşkanı’nın nildi. onayladığı 611 sayılı KHK’de emniyet mensuplarına yapılacak zorunlu emeklilik ek ödemeleETKİLERİN DARALTILMASI rinin damga vergisi dışında bütün vergilerden muaf tutulduğu, Cumhurbaşkanı’nın böylece Başbakan Ecevit, söz konuvergiye ilişkin bir düzenlemeyi su düzenlemenin ivedilikle yüKHK kapsamında onayladığına İLK VETO EDİLEN rürlüğe girmesi için Bakanlar dikkat çekildi. Kurulu’nda değerlendirileceYASA: AF ğini belirtti. Başbakan, konuEZER: ÇELİŞKİ İÇİNDE nun Bakanlar Kurulu kararı DEĞİLİM olarak yürürlüğe girmesinin 10. Cumhurbaşkanı mümkün olup olmadığına ilişSezer, 23 Nisan 1999 Sezer, hükümetin ardından yakin bir soruya ise, “Bir değitarihine kadar işlenen zılı bir açıklama yaparak “çelişkişiklik yapılarak engel aşılabisuçlardan dolayı şartla li” olmadığını belirtti. Açıklamalir mi, Cumhurbaşkanlığı ensalıverilmeye, dava ve da, 611 sayılı Emniyet Teşkilatı geli. Onun üzerinde duracacezaların ertelenmesine Kanunu’nda Değişiklik Yapılmağız. Gerekeni yapacağız, nedair 8 Aralık 2000 sını Öngören KHK’de yer alan ler yapılabilir bakacağız” yatarihinde kabul edilen emniyet müdürleri için getirilen nıtını verdi. Hükümet temsilyasayı bir daha emeklilik ek ödemesinden vergi cileri, bu olayın ardından görüşülmek üzere kesilmeyeceğine ilişkin kuralın, Cumhurbaşkanı’nın yetkileriTBMM’ye iade etti. Bu vergi istisnasının tekrarı niteliğinnin daraltılmasını gündeme Sezer’in iade ettiği ilk de kabul edilerek, Sezer tarafıngetirdiler. yasa oldu. DEMİREL’DEN ‘KONUŞUN’ ÖNERİSİ Krizin büyümesi üzerine 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Sezer ve Ecevit’e “Konuşmaları gerekir, konuşsunlar” önerisinde bulundu. Muhalefet partileri Sezer’e destek verirken, FP’li Mustafa Kamalak, “Hükümetin istediği değişiklik teklifi kararname değil, taslaktır. Kanunlarla arasında fark vardır. Cumhurbaşkanı Meclis’ten çıkan kanunları ikinci kez çeviremez, ama kararnameyi istediği kadar çevirir, hatta çöpe bile atar. Kaldı ki bunların hazırladığı kararname bile değil, taslaktır” dedi. Dönemin TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Ertuğrul Yalçınbayır, “Bakanlar Kurulu’nun KHK’de ısrar etmesi, hükümetin takdir yetkisini kullanmak olmayıp, TBMM yetkilerine tecavüzdür” açıklamasını yaptı. Sezer, hükümetin tüm eleştirilerine karşın KHK’yi ikinci kez Başbakanlık’a geri gönderdi. Sezer, iade gerekçesinde, kanun hükmünde kararnameler yönünden Cumhurbaşkanı’na verilen görev ve yetkinin yalnızca ‘yayımlamak’tan ibaret olmadığını belirtti. Sezer ayrıca “Anayasa koyucu, eğer kanun hükmünde kararnameleri yasalar gibi düşünseydi, kuşkusuz bunları da ‘kanunları yayımlamak’ kuralı içine alırdı” diyordu. 24 gün süren KHK krizi, hükümetin geri adım atmasıyla sona erdi. Liderler, “KHK’nin Meclis’e götürülerek yasalaştırılması” kararına vardı. Liderler geri adım atmıştı, ama Sezer’i çok ağır bir dille suçluyorlardı: “Cumhurbaşkanı, kastı olmasa bile rejim düşmanlarını yüreklendirmiştir.” A Y S evlet Denetleme Kurulu, Sezer döneminde etkin olarak çalışırken, inceleme ve denetimleri sonucunda 24 rapor hazırladı. Bu raporlardan bazıları şöyle: Atatürk Orman Çiftliği taşınmazlarının yönetilip işletilmesi. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü’nün korunmaya muhtaç çocuklara yönelik çalışmaları. Tasfiye edilen veya yönetimi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na devrilen bankalar. Elektrik enerjisi üretimi alanında sürdürülen yapişletdevret (YİD), yapişlet (Yİ) ve işletme hakkı devri (İHD) uygulamaları. Türkiye RadyoTelevizyon Kurumu’nun eylem ve işlemleri. Temel Eğitim Programı. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın 2002, 2003 ve 2004 yılları eylem ve işlemleri. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın 2001, 2002, 2003 yılları eylem ve işlemleri. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürlüğü’nün 2002, 2003, 2004 yılları eylem ve işlemleri. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü’nün eylem ve işlemleri. Yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yabancı ülkelerde kurulan tüzelkişiliğe sahip ticaret şirketlerinin Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde taşınmaz edinmeleri. Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu’nun 2003, 2004, 2005 yılları eylem ve işlemleri. Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü’nün 2002, 2004, 2005 yılları eylem ve işlemleri. SEZER YOL GÖSTERDİ Koalisyon liderleri, halkoylamasına gitmeden soruna çözüm bulabilmek için formüller geliştirirken, TBMM Partilerarası Uzlaşma Komisyonu, Sezer’i ziyaret etti. Sezer, halkoylaması kararının gerekçelerini açıklarken, hükümete sorunun çözümü için yol da gösterdi: “TBMM Başkanı’nın dediği gibi tek maddeyi iade edemezdim, çünkü o sırada anayasa değişikliği yürürlüğe girmediğinden böyle bir yetkim yoktu. Tümünü halkoyuna sunsam, maaşlar nedeniyle paketin tümü reddedilebilirdi. Takdir hakkımı kullanmaya mecburdum. En akılcı ve en vicdani seçenek buydu. Başbakanlık’a yazdığım ilk yazıdan sonra bir duraksama meydana geldi. Halkoyu kararının Resmi Gazete’de yayımlanması için yazı göndermeme gerek yoktu. Ama fazladan bir işlem olarak istenince ben bu yazıyı da gönderdim. Liderlere de genel hatlarıyla belirttiğim gibi Meclis’e görüş bildirmem hukuken olmaz. Şimdi size yazılı bir metin vermem de olanaklı değil. Meclis bunu kendi içinde hallederse halkoyunun konusu kalmayacaktır. Konu böylece halledilir.” Milletvekili maaşlarıyla ilgili maddenin de içinde yer alacağı 14 maddelik bir paket üzerinde duruldu. Bu durum, “Hükümet, Çankaya’dan rövanş alıyor” olarak yorumlandı. Ancak hükümet, milletvekillerinin maaş artışından geri adım atılan, ancak kıyak emeklilik düzenlemelerini koruyan tek maddelik bir anayasa değişikliği getirdi. Öneri, 21 Kasım 2001 tarihinde yasalaştı. Böylece Sezer’in önceki değişiklik metnini halkoyuna götürme kararının konusu ortadan kalkmış oldu. HAFTAYA: MGK’DE ANAYASA FIRLATILDI MI ?