Katalog

8 Cavid VELİEV TUSAM Yakındoğu ve Kafkasya Araştırmaları Masası [email protected] Ermeni diasprası, Türkiye’nin Hamas ve İran’la ilişkilerini kullanıyor… C S TRATEJİ kuruluşlarının ve İsrail’in değil aynı zamanda ABD yönetiminin İran politikasına ters düşen bir adım atmış oldu. ABD’nin karşı çıkmasına rağmen Türkiye, "çıkarlarımıza uygun her adımı atarız" yanıtını vererek 15 Temmuz’da imzalanan ön anlaşmanın nihai nitelikte olması için çalışmalarını yürüteceğini ilan etti. 11–13 Ağustos’ta İran’ı ziyaret eden Türkiye heyeti 15 Temmuz’da imzalanan enerji anlaşmasının ayrıntılarını görüştü ve bu konuda yeni anlaşmalar imzalandı. Türkiyeİran enerji anlaşması imzalandığı dönemde hem Ermeni diasporası hem de Yahudi diasporası çok önemli çalışmalar yürütmekteydiler. Ermeni diasporasının çalışmaları sonucu Ocak 2007’de ABD Kongresi’ne 1915 olaylarının "soykırım" olarak tanınması için bir yasa tasarısı sunulmuştu ve tasarının Kongre’nin gündemine alınması için yoğun çaba sarf ediliyordu. Ne var ki tasarının Kongre’nin gündemine alınması için üyelerden yeterli sayıda imza toplanamıyordu. ABD’deki Yahudi kuruluşlarının vereceği destek bu tasarının Kongre gündemine alınması açısından önemli bir dönüm noktası olabilirdi. İranTürkiye enerji anlaşması imzalandığı dönemde ABD’nin en güçlü Yahudi kuruluşlarından ADL ’nin sponsorluğunda ABD’nin çeşitli bölgelerinde antisemitizme karşı "Nefrete Yer Yoktur" (No Place For Hate) organizasyonu yürütülmekteydi. Program Watertown’da uygulamaya konduğu andan itibaren burada yaşayan 8.000 Amerikalı Ermeni’nin engeliyle karşılaştı Watertown Ermenileri ADL ’nin bu programına destek vermelerine karşılık ADL ’nin ABD Kongresi’nde sözde Ermeni soykırımı yasa tasarısını desteklemesini istedi. ADL ’nin bu talebi ret etmesi iki diaspora (Ermeni ve Yahudi) arasında krizin patlak vermesine neden oldu. Watertown Ermeniler’i ADL ’ye karşı bölgede ciddi bir karşı propaganda çalışması başlattı. Ağustos’un ilk haftasında Massachusetts eyaletinin Ermeni Ulusal Konseyi (ANCEM) önderliğinde bölgede yaşayan 32 bin (bu sayının sadece 6500’ü Ermenilere aitti) vatandaşın imzasını taşıyan mektup Watertown’un yerel gazetesinde yayınlandı. Mektupta Watertown "Nefrete Yer Yoktur" planlama komitesinin Ermeni "soykırımını" tanımadığı için ADL ’yle ilişkilerini durdurması isteniyordu. Komitenin tek Ermeni üyesi Ruth Thomasian, "Watertown’da siz Ermeni "soykırımını" inkâr edemezsiniz" diyerek komitenin ADL ’yle ilişkisinin kesilmesini talep eden mektuba destek verdi. 14 Ağustos 2007’de, içinde Doğu Massachusetts Eyaleti Ermeni Ulusal Komitesi temsilcilerinin de bulunduğu Watertown şehir konseyi konuyu görüşmek üzere toplandı. Konsey ADL ’nin sponsorluğunu yaptığı "Nefrete Yer Yoktur" kampanyasından çekilme kararı aldı. Konseyin ADL ’nin programıyla işbirliğine son veren oylamada 8 lehte 0 aleyhte oy kullanılırken, bu meseleyi gündeme getiren konsey üyesi Marilyn Petitto, bu meseleyi ADL ’nin "Nefrete Yer Yoktur" organizasyonuna destek veren diğer komitelerin de gündemine taşıyacağını ifade etmiştir. T ürkiyeİsrail ilişkileri ve Osmanlı döneminden itibaren Türkiye’de antisemitizmin bulunmaması ve Türklerin Yahudilere her zaman destek olması, Yahudi diasporasının da sözde Ermeni soykırımına karşı Türklere destek vermesine neden oluyordu. Dolayısıyla sözde Ermeni soykırımı yasa tasarısının ABD Kongresi’nden geçmesinin önündeki en büyük engellerden biri Amerika’daki Yahudi lobi örgütleriydi. Nisan 2007’de Türkiye Yahudilerinin Kongre’ye yazdığı mektubu ADL (AntiDefamation League/ İftiraİnkarla Mücadele Birliği), Amerikan Yahudi Komitesi, Ulusal Güvenlik İlişkileri Üzerine Yahudi Enstitüsü (JİNSA) gibi kuruluşlar kongreye iletmiştir. Bunun dışında ABD dış ve iç politikasında etkin olan ADL ve JİNSA tasarıya karşı kendi açıklamalarını yapmışlardır. Ermeni diasporasına göre, Yahudi ve Ermenileri birleştiren orta noktalar bulunuyordu. Fakat siyasi ve stratejik nedenlerin de ötesinde Avrupa ve ABD’deki Yahudi diasporasının Yahudi soykırımını "benzeri olmayan bir olay" olarak görmesi Yahudi lobisinin Ermenilere destek vermesini engelliyordu. Bu da, Ermeni diasporasının ve Ermenistan’ın tepkisini çekiyordu. Sözde Ermeni soykırımı iddialarına karşı çıkan Yahudi Kongre üyeleri ve lobi kuruluşlarının dışında bu iddiaya destek verenler de bulunmaktadır. Sözde Ermeni soykırımının tanınmasını öngören yasa tasarısı ABD Kongresi’nde Yahudi üyeler Adam Schiff, Barney Frank ve Stephen Rothman tarafından desteklenmektedir. ABD Holokost Anıt Müzesi, Reformcu Yahudi Hareketi ve Amerikan Zionist Teşkilatı 1915 tehcir olaylarını "soykırım" olarak tanıyorlar. Fakat ABD’nin iç ve dış politikasında etkin olan daha büyük Yahudi kuruluşları ne 1915 tehcir olaylarını "soykırım" olarak tanımlıyor ne de yasa tasarısının Kongre’den geçmesini destekliyorlardı. Yahudilere ‘soykırımı tanı’ baskısı Türkiye’nin yılda bir kez karşılaştığı uydurma Ermeni iddiaları bu yıl ikinci kez gündeme getirildi. ABD’deki Ermeni diaspora temsilcileri Türkiye ile yakın ilişkileri bulunan Yahudi toplumunun kendi iddialarını tanıması için yoğun bir kampanya içine girdi. ABD’deki Yahudi diasporası arasında da tepkiyle karşılandı. Bu olay en büyük Yahudi diaspora kuruluşlarının Ermeni "soykırımı" konusunda direk çizgi değiştirmesine neden olmadıysa da tabanda giderek çoğalan tepkiler kuruluşlar içinde farklılıkların ortaya çıkmasına neden oldu. ADL gibi Yahudi kuruluşları HAMAS liderinin Türkiye ziyaretinden rahatsız oldularsa da Türkiye’de antisemitizmin artacağını ve Türkiye’de yaşayan Yahudilere karşı tepkilerin olacağını öne sürerek sözde Ermeni soykırımı konusunda tutumlarını değiştirmediler. 15 Temmuz 2007’de Türkiye’nin İran’la imzaladığı enerji anlaşması Ermeni diasporası için ikinci fırsatı doğurdu. Bu defasında Türkiye sadece ABD’deki Yahudi ANCA’YA DOĞAN FIRSATLAR Yahudi diasporası faktörünü kendi lehine dönüştürmek isteyen ABD’deki Ermeni diasporası aradığı fırsatı HAMAS liderinin Türkiye’ye tartışmalı ziyareti sırasında buldu. Ziyaret İsrail’de olduğu gibi TARSY’YE ANCA DESTEĞİ Sorun şehir konseyine taşınmadan önce organizasyon için ADL ’yle işbirliği yapan komite, ADL ’nin New England Bölge Sorumlusu Andrew Tarsy ile görüşerek kuruluşun Ermeni "soykırımı" konusunda Peres tutumunu netleştirmesini