Katalog

Melek KIRMACI TUSAM Avrupa Araştırmaları Masası kirmaci@tusam.net Valonlarla Flamanların oluşturduğu ülkede hükümet kurulamıyor… C S TRATEJİ 5 satırlarına taşıyan Belçika basını halen aynı konuyu tartışıyor, aynı manşetleri atıyor, aynı iddiaları satırlarına taşıyor. V alon ulusal televizyon kanalı RTBF’in yaklaşık dokuz ay önce bir televizyon programında "ülkenin Flaman kesiminin bağımsızlık ilan ettiğini" ve "Belçika devletinin öldüğünü" flaş haber olarak duyurmasının ardından binlerce kişinin sokağa döküldüğü Belçika’da, "ülke bölündü" haberleri gündemin en üst sırasında yer alıyor. Geçen Aralık ayında ekrana taşınan televizyon programının, "tesadüfen" değil, "ülke gerçeklerine uygun şekilde hazırlandığı"nı söyleyen RTBF yetkilileri, söylediklerinde haklı çıktılar. Zira Flaman kesiminin sağa yöneldiği 10 Haziran Temsilciler Meclisi ve Senato seçimlerinde nüfusun yüzde 60’ının yaşadığı Flaman bölgesinde yüzde 30 oy alarak sandıktan birinci parti olarak çıkan Flaman Hristiyan Demokrat Parti (CDV) lideri Yves Leterme’nin geniş katılımlı merkezsağ koalisyon hükümeti kurma çabaları sonuçsuz kaldı. Kral II. Albert’in hükümeti kurmakla görevlendirdiği Leterme, ülkenin Valon kesiminin liberal partilerini ikna etmeyi başaramadığından hükümeti kuramayacağını açıklayarak görevini krala iade etti. Şimdi Belçika, istifayla sonuçlanan hükümet krizinin ardından yeniden alevlenen bölünme tartışmalarının ortasında "kendini" arıyor. Belçika bölünmenin eşiğinde ÇEKOSLOVAKYA MODELİ VALONLAR İKNA EDİLEMEDİ Fransızca konuşan Valonlarla Hollandaca konuşan Flamanların ülkesi Belçika, bir kez daha bölünmenin eşiğine gelmiş görünüyor. Kendisine haksızlık yapıldığını savunanlar, ‘ülkedeki Türklerden daha kötü koşullarda yaşadıklarını’ savunuyorlar. Gelişmelerin sonucu merakla bekleniyor. sahip ancak Flandr bölgesinde yaşayan Valonlar, ayrımcılığa uğradıklarından şikâyet ediyorlar. "Flamanların yaşadığı Flandr bölgesinin ve Flaman çıkarlarının öncelikli olduğunu" söyleyen Leterme’nin destek verdiği Flamanlar, Valonlar ile uzlaşma aramak yerine Valon karşıtı ayrılıkçı aşırı sağ partilere yöneliyorlar. 10 Haziran genel seçim sonuçları da bunu doğrular nitelikte. Son dört yıldır sosyalistliberal koalisyonunu yöneten, sekiz yıldır çeşitli koalisyon hükümetlerine başbakanlık yapan Guy Verhofstadt’ın Flaman Liberal Partisi’nin (VLD) mecliste ve senatoda sandalye sayısı azalırken "Kahrolsun Belçika!" sloganıyla aşırı sağcı Flaman Menfaati Partisi (Vlaams Belang) yüzde 20’ye yakın topladığı oy oranı sayesine senatodaki koltuk sayısını korumayı başardı. FlamanValon çatışmasının her an yeniden alevlenmeye hazır olduğu Belçika’da, Haziran ayında yapılan genel seçimlerde elde ettiği başarının ardından hükümeti kurmakla görevlendirilen Leterme’nin, ülkenin güneyinde yaşayan ve Fransızca konuşan Valonları, kurmak istediği Flaman Hristiyan DemokratValon liberal demokrat koalisyon hükümetinde yer almaya ikna edememesiyle ülkede bölünme kaygısı yeniden şiddetlendi. Sosyalistlerin muhalefete itileceği Hristiyan Demokratlar ile Valon liberal partileri arasında kurulacak koalisyon hükümeti pazarlıklarını çıkmaza sürükleyen konu ise Leterme’nin Flamanlara daha çok yetki ve daha çok özerklik öngören anayasa reformu planları. Koyu bir Flaman olan 46 yaşındaki Leterme, Valonları taraflı olmakla suçluyor ve Belçika’nın "kritik" durumundan Flamanları değil "devletin geleceği adına reform yapılması için Flaman hedeflerine geçit vermeyen" Valonları sorumlu tutuyor. Babası Valon, annesi Flaman olan Leterme, FlamanValon ayrılığını körükleyen isimlerin başında geliyor. Nitekim ayrılıkçı siyasi yaklaşımı ve siyasi gaflarıyla tanınan Leterme, 2006 yılında Flaman hükümeti başbakanı olarak konuştuğu Fransız gazetelerinden birinde Belçika için "tarihin bir kazası" olduğunu, Flaman ve Valonlar arasında "kral, futbol takımı ve bira ortaklığından başka hiçbir şey" kalmadığını söylemişti. Yine Leterme, Valonları "Flamanca öğrenecek yeteneği ve zekâsı olmayanlar" olarak nitelendirmiş ve "kendi başına değer taşımayan" Belçika’da giderek derinleşen FlamanValon ayrılığının ülkeyi bölünmeye götürmesi halinde Flandr bölgesinin bağımsızlığını istediğini açıkça belli etmişti. Dahası Valonları "çürümüş, zengin ve şımarık" olmakla suçlayan Flamanlar, zengin Flandr bölgesinin gelirinin, işsizliğin yaygın olduğu Valonya’ya aktarılmasına karşı çıkıyorlar. Nüfusun yüzde 40’a yakınını oluşturan Valonlar ise Flamanlar tarafından ezildiklerini, Belçika’da yaşayan Türklerin kendilerinden daha iyi durumda olduğunu söylüyorlar. Bölünmeyi engellemek amacıyla federatif yapının güçlendirildiği Belçika’da FlamanValon ayrılığı son bulmak bir yana daha da derinleşiyor. Milli marş, ulusal bayram, bayrak ve anayasaların ayrıldığı federe yapıya sahip ülkede Flamanlar ve Valonlar eşit haklara 1830 yılında İngiltere ve Fransa’nın garantisi altında "tampon bölge" olarak kurulan ve İngiltere’de yaşayan bir Alman prensi yönetimine verilen Belçika, federal sisteme geçişinin 27. yılında haritadan silinme korkusu yaşıyor. Zira ülke anayasasının temel ilkeleri arasında "separatizm" yer alıyor. Şimdi Flandr, Valonya ve Brüksel bölgelerinde farklı hükümetlere sahip Belçika’da federe yapının yerine konfederal sisteme geçilip geçilmeyeceği tartışmaları gündemin en çok tartışılan konusu. Gündeme taşınan bölünme formülü ise "Çekoslavakya modeli". Geçen Aralık ayında Belçika devletinin öldüğü hakkında yaptığı kurgu haberin ardından Valon devlet televizyonu RTBF, Çekoslovakya’nın 1993 yılında "altı ayda" ve "kolaylıkla" bölündüğünü izleyicilerine hatırlatarak Belçika için Çekoslovakya bölünme modeli üzerinde ısrarla duruyor. Valonlar ve Flamanlar arasındaki uzlaşmazlık nedeniyle üç aydır süren koalisyon arayışlarına son noktayı koyacak olan Kral II. Albert… Kral ya hükümet kurmakla başka birini görevlendirecek ya da yeniden seçimlere gidecek. Siyasi krizin derinleştiği ve ayrılık senaryolarının her geçen gün çoğaldığı ülke Belçika, Lüksemburg Başbakanı JeanClaude Juncker’ın söylediği gibi "kendini arıyor". Bir yanda bağımsızlık yanlısı Flamanlar diğer yanda Frankafon Valonlar. Ortada AB’nin ve Belçika’nın başkenti Hollandaca ve Fransızcanın resmi dil olduğu Brüksel… AYRILIK DERİNLEŞİYOR Haziran ayında yapılan seçimlerin sonuçlarının FlamanValon gerginliğini artıracağı, seçimlerin hemen sonrasında anlaşılmıştı. Zira muhalefetteki Flaman Hristiyan Demokratların elde ettiği oy oranı, Belçika’da yeni koalisyonun farklı eğilimli Flaman ve Valon partilerinden oluşması gerektiğine ancak iki kesim arasındaki uzlaşma arayışlarının hiç kolay olmayacağına işaret etmişti. Nitekim aşırı sağcı Flaman Vlaams Belang ile yine aşırı sağcı Valon Milliyetçi Cephe’nin genel seçimlerde oy oranlarını artırması, Flaman ve Valonlar arasındaki bölünme tartışmalarını yeniden alevlendirdi. "Ulusal marş" ve "bayrak" kavramlarının anlamını giderek yitirdiği Belçika’da, "Belçikalı" yerine giderek Hollandaca konuşan Flandr bölgesinde yaşayanlar için "Flaman", Fransızca konuşan ve Valonya bölgesinde yaşayanlar için "Valon", Hollandaca ve Fransızcanın resmi dil sıfatını taşıdığı Brüksel Başkent Bölgesi’nde yaşayanlar için ise "Brükselli" kavramları kullanılıyor. Bir yanda bağımsızlık yanlısı Flamanlar diğer yanda Fransa’ya ilhaktan söz etmeye başlayan Valonlar… Ancak Brüksel Başkent Bölgesi’nin geleceğine ilişkin henüz yeni bir formül bulunabilmiş değil. Flaman ve Valonlar ne bir arada yaşamayı ne de ayrılabilmeyi başarabiliyor. 2004 yılı sonunda, "devletin sonu geliyor" manşetleriyle ülkede "federal sistemin çökmekte olduğu" yönündeki iddiaları Leterme