Katalog

Bölgenin diğer bir özelliği ise Doğu Türkistan ile sınır olması ve bu bölgenin bir kısmı dağlık ve dolaysıyla sınırı geçirgen bir özellik taşıyor. Özellikle dağlık bölgenin kontrol edilmesi oldukça zor. Geçmişte Çin ve Kazakistan arasında Uygur diasporası yüzünden soğukluk yaşanmıştı. Çin, Kazakistan’ı ayrılıkçı Uygurlara destek vermekle suçlamıştı. Daha sonra ŞİÖ’nün de etkisiyle Kazakistan Uygurların faaliyetlerini sınırlandırdı. C S Uygur Türkleri... TRATEJİ 7 BÜYÜK AVRASYA PROJESİ Rusya ve Çin’in kendi politikaları var. Her ikisinin de Büyük Avrasya Projesi olarak adlandırılan ulusal hedefleri var. Rusya ve Çin bu strateji kapsamında Kazakistan üzerine mücadele ediyorlar. Kazakistan’ın uçsuz bucaksız verimli toprakları ve zengin enerji kaynakları Çin’in iştahını kabartmış durumda. 3 milyon kilometre kare yüzölçümü olan ve bu kadar geniş topraklarda sadece 15 milyon insanın yaşamsı 1,3 milyarlık Çin’i bölgeye çekiyor. Kazakistan’ın geniş toprakları ve zengin enerji kaynakları sadece Çin’i ve Rusya’yı bölgeye çekmiyor, aynı zamanda Batı dünyasını da bölgeye çekiyor Kazakistan yaşananlardan pek memnun değil ve gelişmeleri dikkatle izliyor. Çin ve Rusya’nın Kazakistan üzerine geliştirdikleri projeler Kazakistan’ı yeni denge arayışına itti. Bu nedenle ŞİÖ’ye alternatif bir yapı sundu. Başlangıçta ŞİÖ’yü büyük bir hevesle karşılayan Kazakistan son zamanlarda daha temkinli yaklaşmaya başladı. Özellikle ŞİÖ’nün geçtiğimiz günlerde gerçekleştirmiş olduğu ortak askeri tatbikatta Çin ve Rusya’nın ağırlıklı askeri gücü oluşturması ve bu tatbikatın bir yönünü Orta Asya devletlerine yönelik olduğu söylentilerinin çıkması, Kazakistan’ı rahatsız etmiş durumda. Bu nedenle son dönemlerde Kazakistan’dan ilginç teklifler geliyor. Bunların başında Orta Asya Devletler Birliği. Bu birliği Washington yönetimi de istiyor. Peki, ŞİÖ üyesi Kazakistan neden bunu istiyor? Yanıt çok basit Nazarbayev usta bir devlet adamı ve politikayı iyi kullanıyor. Amacı ŞİÖ’nün yanında onun kadar pek etkin olmasa da ABD’nin etkin olduğu ikinci bir örgütün oluşmasını istiyor. Böylece ABD’yi Rusya ve Çin’in önüne bu örgütle sürerek Kazakistan’ı rahatlatmak istiyor. Bir nevi güvenlik mekanizması olarak düşünüyor. Kazakistan, tıpkı Türkmenistan gibi giderek tarafsız bir statüye doğru gidiyor. Ancak Türkmenistan ise tam aksine ŞİÖ’ye yaklaşıyor. Aslında Kazakistan’ın amacı Türkmenistan ve Azerbaycan’ı yanına alarak yeni bir enerji bloku oluşturmak. Bunu başarmak için dünyada dengelerle iyi oynaması gerekiyor. ŞİÖ’de son zamanlarda üye ülkelerde istikrarın bozulması halinde ŞİÖ’nün müdahale etmesi gerektiği görüşü tartışılıyor. Bazı uzmanlar ŞİÖ’nün ileride üye ülkelerdeki rejimleri belirleme kabiliyetine ulaşma ihtimali üzerinde duruyorlar. Verimli toprakları ve enerji kaynakları küresel güçlerin Kazakistan için yedekli stratejiler geliştirmelerine neden oluyor. Çin, ŞİÖ aracılığıyla Kazakistan’ın enerji kaynaklarıyla ilgileniyor. Batı ise Çin ile Kazakistan arasında ‘Uygur tampon devleti’ projesini araştırıyor. yanlısı bir Uygur Devleti düşünülüyor. Böylece Çin’in Orta Asya ile olan fiziki bağlantısının kesilmesi isteniyor. Zira Kazakistan’dan Çin’e gelecek petrol boru hattı’nın doğrudan Çin topraklarına gelmesi yerine arada yeni kurulacak küçük bir ülke üzerinden geçmesinin Çin’i dengelemek açısından oldukça önemli olduğu düşünülüyor. Son zamanlarda da Çin, bu tür senaryolar için yeni güzergâhlar ve politikalar geliştirmekle meşgul. Bu sadece Çin’i dengelemeyecektir, aynı zamanda Kazakistan’ın da gücünü büyük ölçüde sınırlandıracaktır. ABD’nin geçmişten gelen Avrasya’ya yönelik istekleri RusÇin mihveri tarafından uzun süreden beri engelleniyordu. Eğer Washington yönetimi Kazakistan’ı yanına çekmeyi başarırsa, bu ŞİÖ açısından pek kabul edilebilir bir durum olmayacak. Fakat bilinen gerçek şu ki Washington son iki yıldan beri Avrasya’da kaybettiği mevziyi yeniden kazanabilmek için oldukça büyük çaba sarf ediyor. Dünya kamuoyuna pek fazla duyurmadan ABD, Avrasya coğrafyasında lobi yapıyor. Büyük Ortadoğu Projesi’ni rafa kaldıran ABD, Rusya ve Çin’le mücadele edebilmek için onların silahıyla mücadele etmek istiyor bu nedenle ŞİÖ benzeri bir yapılanmayı Avrasya’da oluşturmak için çalışıyor. ŞİÖ’deki ilk çatlak Hindistan’dan geldi. Hindistan’ın ŞİÖ ile şu sıralar ilişkileri oldukça soğuk seyrediyor. Bu ihtimali güçlendiren gelişme ise 20 Ağustos günü Pakistan Dışişleri Bakanlığından geldi. Pakistan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Tasnim Aslam, Hindistan'ın nükleer denemeleri yeniden başlatması durumunda, Pakistan'ın şu an tek taraflı olarak uyguladığı, nükleer denemeleri geçici olarak durdurma politikasını yeniden gözden geçireceğini belirtti. Aslam, Pakistan Dışişleri Bakanlığı tarafından düzenlenen basın toplantısında, Hindistan'ın üst düzey yetkililerinin nükleer denemeleri yeniden başlatma iddialarını yakından izlediklerini kaydetti. Aslam, Pakistan'ın bölgede nükleer silahlanma yarışı görmek istemediğini, ancak bölgedeki stratejik dengeyi sağlamak için "güvenilir asgari caydırıcı gücü"nü koruyacağını dile getirdi. Avustralya'nın Hindistan'a uranyum satmasına değinen Aslam, bunun Güney Asya'daki stratejik dengeyi baltalayabileceğini, Pakistan'ın gelişmeyi de yakından izlediğini kaydetti. Böylece daha şimdiden iki ŞİÖ gözlemci üye arasında anlaşmazlık çıktı. Öyle ki bu anlaşmazlık sıradan konular üzerinde değil, tam aksine bölge ve uluslararası güvenliği yakından ilgilendiren nükleer silahlar üzerine çıkmış durumda. Hindistan’ın geçtiğimiz yıl ABD ile nükleer işbirliği anlaşması imzaladığı göz önüne alınacak olursa ABD’nin bölgede oynamak istediği oyun iyi bir şekilde görülecektir. Bütün bu gelişmelerden anlaşılacağı üzere ABD’nin yeni Avrasya stratejisi kendisi için açıkça düşman olarak gördüğü ŞİÖ’yü içeriden çökertmek. Bakalım RusÇin mihverinin cevabı nasıl olacak, bekleyip göreceğiz. BATI’NIN YAKLAŞIMI Tüm bu tartışmalar yaşanırken Batı dünyasının da Kazakistan’a ve bölgeye yönelik kendi politikaları bulunuyor ve bunları gerçekleştirmek için çalışıyor. Bu politikalar Kazakistan’ın önündeki en büyük çelişki. Uzun süreden beri Batı’da bu bölgede bir tampon devlet oluşturulması fikri var. Çin’le Orta Asya arasında Batı