Katalog

; i •(•••••a •• •>•'••• yeniliy Prof. Dr. Ayhan FİLAZİ (AnkamBölgesi\/rterinerHekimkrOdasıBaşkaM) G ıda kaynaklı ohımsu/iiik faktörierinin önlcnmcsi vc halk sagjığının kcınınnıasına yönclik olarak Avrupa Birligi ülkclcri 19601ı yillaıdan itibaren ba$layarak çok sıki bir mev/uat ha/ırlamı$lardır. Aynca hayvan ve hayvan kaynaklı gıdalann halk saghgına yonclik olumsu/clkîleriııin<kıha ciildi buyutlanla şekillenmcsi Avrupa Birligi ülkclcrindc gıda îk îlgili yasakınn vctcriner mırv/ualı içcrisindc bulunmasına nedcn olııuışlur. AB Ciıda mcv/uatıııın günumîbe kadar çuk sıkı kontrol ve denetint wcnncsıııeragntcıtyıııc son zamanl.ırdn ortaya çıkan tlcli dana (BSE) ve içeceklenlcki tlinksın (kansenıjcıı maddc) panigi tükcticilcrin bu yasalant olan guvenini sarsınış vc mev/uaiın ycniden cle alınmasına geıek duyulmuşiur taki mcvzuata gflre kontrollcr çok purvah yapılmakla vc gıda ürctiminin her basamagı ayn hir$ekildc ılcgericmlirilriKkUrydi. Gıdagüvcnlif inin amacı bitmiş üriinün koımolünc dayamnokta, hayvanlanı vcrilen ycmlcrden büyük sorunlar oluşmakla. bîtkiscl kayluıklı üriinlcnıı o/el nomılan hulunmuınakta ve hirincil ürctim ycrlcn olan ycrlcr tam ılisiplin aluna ahnamnınaktaydı. Aynca gıda üretim ziıuririnın oldukça knnıplcks bir yapıda olmnsı vc değişik ülkclcnlc farklı konlnıl sistcmlcrinin olması ha/ı gcytcrin iyiye giinıedigim göstermekicydi. Bunıın ü/criıie ilk adıın ularak gıda güvenligini safclayan mcv/ııai ınceleııcrck ışlcmcycnkısımlaruyıklandı ve 2K Öcuk 2OO2\lc 17&2OO2 ssıyılı bir çcrçeve yasa AII komisyununıia kabul cdildi. Buna gön: AH ölkelerinin ııyması gcrckcn gıda mcv/uanmn gcrekliliklcri, gcnel pfcnsiplcn \c pmsediîrlcri onaya kondu ve uygulamamn bflliin uyc ülkclcrdc aynı «ıckilde yuriiıülmcNİ için dc bagıııisı/ bir Avrupa (ndn C îtıvenligı < )ttırilcsı kunılmıış oldu. Vcni yasaya puv lııılk saglıgının knnıııması ıçin genel kurallar, gıdanııı >anıııda gıda dcgerı olan lut> vanlara vcrilecek yırmin las^ınvısi gcrckcn Ö2clliklcrv hızlı bir ularm sistoıni. kri/ yonchnıi.riskanalizi ile ı/Jcnchilirlik için gcrcklı ;ına kurallar nriay a komıldu. Çiniikien sıifnıya gıda jiiucnlıuınm saglanması prensıbindcn haakdlc gıda üreucılcniK scınınılulıık yüklcndi, hirincil ürctim ycrlcrindcn ba$layarak üida ürctım zîııeinnm her kadcınesııuic gıda güvenliginı sagkıyan tcdbirlcr onaya ktmuldu. lyı iîrcuın pruligi ılc IIACC'P prcıiMpleri. gıdanın yanimla gıdu ılc leınassia bıılunan nıadde ve ıruıl/emelerin ı/lencbihrlıgu Turkıye'de gıda ite 0/0 Mm düzentofrmhr. AB'nin tuzük ve yönergeterinden yararianılarak haztrtanmaya kimyml bıılaşım riskinin fa/la olması ııcijcniylc resmi bilgi (uplama vc bilginin analizi,riskinbelîrlennıcsı k iîncmli nokialar vc bilimscl görfislcrin katkısı saglanmış kuııinılleri îçîn Tzcl kurallar gcıcktirmcsiııdcn scî/ ediluklu. Aynca çerçeve yasayı tanıamlayıcı nitelikte olaralc miş ve uygulamada d vc et ürunlcri, sîît vc süı ürünleri île da 29 Nisan 2OO4'tc Avrupa Parlamçntosu'rula 4 ayn lü su üriinlcrindc vcrilnıcsi gcreken .saglık sertillkalannın rcsmi veterincr hckim (ofTıcial vetcrinarian) vcya yctkilî 2fık (rcgulation)daha kabul cdilniı$tir; 1. (îıda maddelcriniıı hijycnine ilişkin gıda işlclmcci otorite tamfından yeterliligi onaylanmış vc yctkilcndirillcrinin uyması gerekeıı gencl kurallan oıtaya koyan mi$ bir veteriner hekını (apprmcd vetcrinarian) tarafîndan vcrilmesî hîîkınc hagliinmı^tır. Bu anlanıda velcrincr 852/2004 ( F O aayılı Ki/ük 2. Oida maddelcrinin hijycnine ilişkin özcl hijyen ku hekim tanıl'ındaıı rcsmi kontn>l vc denetimlerin ııasıl yarallannı ortaya kcıyan 853/2004 (IX 1 ) sayılı lü/ük. 3. In pılacağını da KK2/20O4 sayılı lîı/üklc de ortaya kııymaksan lükctimi için üatilmış hayvan kökcııli ürünlcrin ya ladır. AB gıda mevzuatı bu anlanula bıtııu$ ürüınm tükc~ sal kontmlünc ilı^km organi/asyontm ö/cl kurallanııı or time sımulnıadan onccki son kontıulünün aiKak yclkili otcıritc tararmdan görevlcııdirilmiş bir vctcriner hckim tataya kuyaıı 854/2(Xi4 ( I T ) sayılı lü/flk ve 4. Yem ve gıda yasası, hayvan saglıgı vc hayvan refa raiîndan k<mln>l ve tlenetim yapıldıktun sonnı tükctime suhi kıınıllanyla ilgili kurallann i^lcmcsini saglayan resnıı ııulabileccginı /orunlu hiilcgctirmektedir. Yani kımırol vc dciKîtim iilkcmı/dc yapıldıgı gıhı kcıuli i^vcrcnıni dcncikontrnllcrlc ilgili 8K2'2OO4 (F.Cı sayılı tü/ük. AB ülkelcriıule aynca yukanda sayılan gıda mcvzu lcycn bir »vumlu yoncticinın (hu kişi ülkemi/dc vctcriatıııın yüriirlugc ginw lanlıı ile ilgili olarak 2004/41/EC ner hckim, gıda, ziraat vcya kiınya nıühcndisi dc olahilsayılı yöncrpe bu yasaların I ücak 20(16 larıhıiHİcn iliha mekicdir) viakınına biRikılmamakladır ABUc i^vcrcn i^înc rcn uygulanmasını emrcılcr \v hıtnların biri «ılnuukın dı yarayabilecegini du$tindüğîi hcrhangi bir mcslck grugcri olnıa/ hükümlennı ta$ımakladır. (, ünkü bunlann her hundan istcdigi kişiyî Siinımlu yöııciıci olaruk ıstıhdam cdcbilnıektcdir bin hırbinnı lanuunlayan yasalardir Buııluıdciiı 853/2004 sayılı lü/ük luıy vun kökenli nıaılBöylecc hu çcrvcvc yasa ve digcr tüziiklerin hiriiirledclcrın çok vahuk bo/ulıııa vc su lutmastlulan dolayı hı/ rindcn aynlmaması gercktiği vc ayncn 2004/4 l/f:C sayılı bir şekilde patojen baklenlaın îircniesiııc yol uvucaf ı lı Yöncrycdc dc hahscdildigi gibi bunlanlan hiri olmadan \v halk saglı^ına yönelik lehdiı «ılıışiurması nskıni ıiîk diğcrinînolamay;uaftı ncl hirşckildc;ıula>ılıııukladır. katc alarak ha/trlanmış ve soruınluluklan, yapıyı, ı$lvvi Türkıycdc dc gıda ile ilgili yasa vc ba/ı yonctmclikve hijyen gcrekliliklcriııi, uygulanıu prttscdürİcrınK nıu lerin AU'mn ivm liî/ük vc ynnergclcrindcn yararlanılaliHİ'ii/a. nakliyc ve saglık ivırelltihnı hclirlcycn hükunilcr rakha/ırlanmayavalıjjilmasılıalkırnı/aılınaolıımlubırgcıvermcktedir li^ınc olarak dcgcrlcndirilıncklcdır. l Jlkcıni/dc bugün sa0/elliklcSM 2004sayılı tîi/iik iscuisaniiikcliıııi ii;in dcıc AB'nin çerçcvc yasusınd;ın yaraı laıuktnık lıu/ırlanaıı ürciılnıış hayvan kökenli Hrîiıılerin yasıl kontmiüniin kiın 5179 sayılı üıda Yaslusı vc 8522004 sayılı tüziiklcn yalcr lanıfindan yapılacaguiıLui bahsclmckicdir. Hıınıda ge nııiunurak hazırlanmnya calı^ılun ve gıda sntış ycrlcrinin rckçe kiMHind;ı hayvansal nriinlcrin patojrıı bakton vcya uyııiası gcrckcn gciKl hijyen kuRillarınm Ivlirlcndipi bir yöiKMinclık lasljgı bulunnıaktaysii ıLı hsızı öncmli hıısuv lann iırptınhındıgı görulmcktcdır. Bunları yaparkcıı dc lıa/ırlayaıı kişilcrcc tuccar /ilıniyctiylc davRiıuldıgı sanılmaktadır. Cünkıı ncdcn.se bu yasa vc yftııctmcliklen ha/ırlayan ki^iler ö/clliklc rcsmi vctcriner hckiıulcnn yapnıası gcrckcn kontml vc dcnctimlcrlc ilgili mcv/uatı lıiv uyumu da safilaıulı, göntıciTicktc vc kendilcrinc uyarlayahilcccklcri yasalan Dfganik uriın Orcııciieri ve Saııayicilm Oerneadcla cııııbı/la vckip almakıadırlar. Bııııu da yaparkeıı AB grnin(ORG0D£R>venlıirincpörc; IW6yılında 1947 mevifuatından vanıı landık lannı övflncnk sovlcrneklcançiflçi 6 bin 789 hektar abnda orguııık ürün üretti. Ürjjaııik ürcüm 2(\ ç^îtie 10 bin 304 luııdu. 20U1 yılı vc cak nc yazık kı yukanda da bclirtiigımı/ ^fckilılc yanlıv rilcriıur gpre 15 bin 7'>5 çiftçi 11 bin .125 hektar akın lannı görmemektc vcya gormck ıstcmcmcktcdirlcr. l)odu {>8 ÇÖŞİIIC uıplaın 280 bin 328 lun orgaaik Orüu uıcllayısıyla huıılan ha/ırlayan kîşilcrin tüccar /ihıuyctiylc ü. üunlar araüindayeraliin fkıulık, ccvle. Aııtep fıstıgı, âavrıuuıiiidıklun ancak bıından s*)iıra K53/2OO4. KM/2CRI4 kuru ıncin kuru kayı&t, kuru özuın, baklugîllcr, bulu\v 882/2004 sayılı tü/üklcrc ııyıınılu Yönclmcliklcri dc ratlar, ^i&İJ biıkikr. pamuk, dundunılmuş mcyve ve hı/la luızırlamalangostcrccektır. BunlarınçıkarılnıuNidııscbzclcr, nıey vc suyu ve kon&unınrlcri, zeytiuyagı, gült rumunda gcrçcktcn akla. hılimc vc manlıga ııyguıı harcve gül ürünkri eibicndjîstnycl ürünkriü dıysouını gerket cttiklcri vc hıçbir ı;ıkar gpzctmcksizııı tuııiaıııcn Ulke kküildi çıkarlanıuı hi/nicl cttiklcri sınlaşılacak vc bizc göa*Tîîrk ulusu (înkira mimıcttar kalacaktır. • • • • • • • *• *• • • « •• • • * •• • • • • •* •* • • •• « • > •• * iye'de organik tarım gelişîyo Cunılıurijct Aruftırm» Srrviıi ... lan konımak vczurarb ve lıusaaİjkJardan anıımı? iıısan « hoyvun gutaffl üreünek olaıufc Uınıırılunun ÜIguuik tanm.Türkiye'dc 80* ü yıltann ortasında Avrupulı itluılaicıbırm lalebi dögnılıusundu başladı ve FJJC bülgeainde yugunlaştt Oığauik tarım; kunıtulmıış ıncyveler. taze vcya i$Icnmiş scbzc ve meyvcler. bukiagiller, fmdikf tahıl, bahunıt, şitalı bilkiter vc endüstriyd ürünlcr yibi çeşiüi loııegoriknle artlı. Oıganik lannı urimfaımrı ürctimîne işIenıiKsine ve puzurİanmasınu ilişkiu ilk ulıısal yuncuuerılık 18 Anüık IW4'lcyayıııılafidj. [.tahnsunnıçeşİLhıteğişikliklcrle uiusud yöncüncliğııı Avrupa Birligî dlçütkriae • • • • " • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ••••••••#••*«#••*•••••••••»•*•••«•*•••••••«•••••••«•••*•••«•«••••**•••••••#••••«••«••••••••• 9