Katalog

•**••*••• Ulkemizde genetiği değiştirilmiş ürünlerle iigili özel bir denetim uygulanmıyor Mısır ıınu ve gevreği gibi ürünlerin yarısı transgenik Bülent SARIOÖLU •>•••••••••>• ' •• A NKAKA * Dünyada 20 yılclan beri aravhnlan "Keniftifti deftîştirilmlş uriinter" KilM». Tüıkiye K'in lıcm ycni. hem tlc ö/clliklc dcvlei kadcmclcrindc ü/criıulc üzenle durulmnyun hir tartiv ma komısu. Uluslaranısı lilcralürde GM vcya CîMO ularak ges"cıı uygıılamaya. Avrupa Birligi'nde bu buyük dirciu; olmasına, bıı ürunlonn dışalımına gciirılen 6 yıllık fnonıtoryumun kaldırılmasına ve Mı»fiktflleıne"nîn $arl kıi^ulmasına kar*m. Türkiye'de (rl)() tarım uriiııü dışaltmı is'in dığer tannı ürünlcrinc uygulanandan farklı bir proscdür hulunnıuyur. Tarım ve Koyı$lcri Bakanı Sanıi • u ç I u tı u n TBMM'dc kuııııyla ilgilı soru lîncrgesinc tcrdigi yanıt bıı koııuda ilginv veriler içcriyor. Tarım Bakîinı. Tiirkıyeıle "yefiffirme ıımavlı nianlar (totıum) lıariç GI>O'lu ürünlerle llglli hertaangi bir >asal dü/enleme bulunrıı:mıası ncdcni>kiç pha^ada ilhalai f Uunn llişkin ö/el bir kcınfrol >npılmadıkabul cdıyor. Bıı a^ıklamanm ardından gclcn dı>alım verilcn dc kaygıya ncdcn olııyor Tarım Uakaıılıgı'nın I Ocak 21103 ile K Ha/inın 2(HM tarjhlcftarasııuljdışalım ı/nı vcrdigi soya fasıılycsı nıiklan 646 bin tnmı. gıdalık mısır mtkları I milyon 237 hin lonu bııluyor Aynı donvınılc t iılı dı^alımı gcrçckleşcn suya lasuîycsi mikiarı 22l> hin u>n, gıdalık mısır miklan 9X bin tutı. Tarım Bakam. yanıtiııııı devammda "Ülkrmi/de yürürluktc olan hcrhun^i bir mrv^uat bultınmudıtindan, flmnsevnik çc$iikrin lesciline, ürvtimine, ithalarına w licarrtinr î/in vrrilmenıckte ülup, Turkiye'de tescili w\a üreflimdc olan hiçbir traııs* gvnik bilki mevcul dcftîldir" diyor, Acaba lükcticiye yansıyan İM>yut Tarım liakanf nın açıkladıgı gîbi mi? Yanı "mıv/uai olmama%ı" CiDO'lu ürünlerin Türkiyc'yc gih^inc cngel mi? Sabancı Ümvcrsiicsi'ndc gcçen ay gerçcklcşiirilen MTarınısal Biyotekttoloji Senıpfixyumıı"nda güııdcnıe gciirılen araşlırmalar Tarım H;ıkanlıgrnın saptamasıyla d i i TÜBİTAK Murnıara Ara^urmalar Mcrkc/i'ndcn l)r. Ö Arunun sıınurııundaki bilgilcr dikkat çckiyor: " TBrkiyf'dı1 transgcnik Grünlerin licari olarak ekimleriııe î/in viTİlme/kcn, >urldışından gıda hammaddtfüi olarak ilhal edüen mısır ve soya ürünliTİııin transf*cnik olma ihlimali oldukça yiiksvk |>r»rüıuıu*kk'dir. Nitekim. nıarkcflerden alınan mısır unıı vr mısır urvrcgi j»ibi üriinlerde yapılan anali/lcr, 20 îîrnegin 10 fanesinin iransKenîk ürünlerden cldc cdildiginl söMt'rmişlirr Bıı knıuıda dcııctıınc gcrek bılc dııymayan bakanlıgm. dificr arıı^iırmalan ^i/kmvklı1*1 yetiııdıfi dc açıklaınada ycr alıyor: M C;eııı(ik olarak degiştirilmfy urünlcrlr iluili olarak iıucan saglıgı vv ç e v m c vtkikri ftzclliklc ARI1 ve AII ülkderindv araylırılmakladır. Bakaıılıgımuıa bıı araştırma çalıımaları >akıııdaıı lakip bilkıkTiıün yamııda, transgenik hilkilerin önemli bir kullantm aianı ıla ilav* hamrnaddcsi ve mtınoklonal »ntikor üretimi. Bu bilkilcnn tarla dcnemelcri devaın edîyor. Prof. I)r (.Vtiner. luıstalık ve /ararlılanı kar^ı dayaıııklılık gcnleri akUırılmış hilkilerin gelişlırılmesU nin vcnmlilıgi ariırdıgı gthi tanmsnl îîretimin (,vva* ü/criııdcki baskısını a7altacagtm sîivıınuyor. Ancak CVlinerdc iransgemk üriînlcrin cevresel ctkilcrini değcrlcıuhımcııiıı insaıı saıîhğı ü/erındcki elkilcrim dcgcrleııdınneklcn tlaha /or ve karıiin*ık göründiîgünü kabul ediyor. iiıı "fok bilinmeyenli dvnklenıdv" l*ror. C ctincr hir orta yol oneriynr , "Bu teknokıjilerin klasik ıslalı yönleııılerini geliytin'rt'k daha etkin kıKaca^ı alaıılara jöııelmek belkî dalıa akılcı bir yakla$ım olacaktır. Ç*»fiu Myolik ve abiyotik stres kcıyullarına daysınım birdcn fa/lü j»en larafınrian kontnvl eılildiginden buıılarm klasik ıslah yönleınleriyle helirIrnmesi mümkiiıı »lmam»kladır.<n VcMİncr. 13 AH üycsi ülkeden 65 bilim ınsnmmn kalılımıyla (.5 yıl sürcıı ve 11.5 milyon euro hatvaııaruk yüıüiiîlen liniransiood projcsiııin, halcn ürclılıp tiikctilmcku olan geneiıgı def ıştirilnıi') îîriinlerin dan klasik vıinleıiılcrle elde cdîlcn ürüııkRİcn ıLjlnı tehlikclt olınadığıııı oriaya koydııgıına dikkal vekiynr An* cak aynı sempo/ı yıınıda dikkaı ı;ı kılen bir ;ını^ıırnuının sonucu, Bl akt.ırıltmş ıııiMi biıkiltrini vıven lırlılların vanında ıligcr lıcdcf olmavan cnnlılanıı N edllmektedir. orncgin Kral kclcbeginîn dc olumsu/ ctkilcnmcsi Scınpo/yumtı dü/enleyen Sabancı l'nivcrsıicsı Cctiner. bu saptaınaya $u kaygıları da ekliyor: ik îîgıtiim üyclcrinden Prof. I)r. Selîm (Vtincr'in sunuA*ıl endişe konusu,sfirekli Bt aktanlmı; ıııu, transgenik iirünlcrııı ya«ammıı/da c^idık kaza ile beslenen f ırtıllann bellrli bir süre içerisinde ııacagını göHteriyor. Çeiıncr'in ıııakalcsıııc gorc, ROV1 yamklılık mekanizmaM Keliflirınesinin ka(inılııta/ yakın îransgcnik ürün çcşidi için licari ürctım i/nı olnıasıdır. üifter bir husus ise, transgenik hilkileralmmı* olmasma karşın bunlardan bjrksıç lanesi pa/a den Ren ka^ifi yoluyla I>i>»çc9illiligin bo/nlmaKira sürülcbıldi. Pîvasava suııulması bcklcncn vcnı dır. Burada tranagcnik bitkilerle akraba liirlerin üriinlerde Mallın pirinç" olarak adhtmlınkın l>cta ka bulundufiu ekaiisıtcmlerde lran»|*enikleriıı kvsinroten A vitamini içerigi yüksellilmi^ çcltik önemli likle yctiştirilmemcsl Angtirülıııckledir. Ancak çîflycr luuıyor. Do>mus yag asit OIJIII dcği*lirilmi$ yağ çl fgilim dü/cyinin oldukça sınırlı oldufiu gcliv lı lohumlann, cl/cm amînu asit içeriği yükscllılıniîj nıekte olan fllkelerde bunun ne şekildc saglaııabîtahıl ve patatcslcrin, ınikruclemcntlcrcc /cngmlcşii lecıgi lıâlâ billnmemeklcdir. Transgenik hiıkilerrilmi^ uıhıllann. aroma maddeleri yüksck aııcak dü den ziyade moleküler bilki ıslahı yontemlerinln $ük kalonlı ürünlerin yakın gclcccktc piyasaya çık TÜrklye glbl |jvll$nıekle olan ülkeler açuından danıası bckleniyor. I Icpatît B a^ısı ıvcrcıı paialcs vc muz ha avanlajlı olduftu «öylenehflir.M ınsan sa£lı£ı avısın • • « • • • ! •• • • ••• • » • * • • * « • « < • • • • • • • • • • • • • • • • • « « • * • • • • • • • • • • • • •• • • •• •• • * « • « • • • • • • • • • • • • « •• • • • • «« • • • • •• « • « * « • • • « • • • • » • •••••• • • •• • • •• « • • • ! » • •• •• • • « • * • • • • « • • • • • • • • • • • • • « ••• • • * • • > « • • • • • * • • « • • • « • « • • •• •• • • • • % • • • • • • •• * • • • • •»• • • • • * • • « • « « % • • » • • • • • « 11