Katalog

CUMHIIRİYFTDERGİ moralimı de bozmuyorum..."dıyor. Berkan Karpat,dahaöncc yazdığı uç radyo oyunu ve yıne ıkı yı 1 önce sahnelenen "Papa O" adlı tek perdelik oyunuyla bütün bakışlanüzcrindetoplami!>tı...Tutucuzevkleri olan, ortayaş. üstü tiyatro seyırcisınc ters gelebilecek, belkı de hoşlarına gıtmeyccek görsel "şok'Man var Karpat'ın sergilediği oyunlarda. "Nâzım'ı bambaşkayommlarla anlatmak ve onun şiırlerinden bir 'atmosf'er' yaratmak, şa^ırtıcı dekorlar ve ses efektleriyle ünlüustayı2()()0'lıyıllarataşımaken büyük ısteğimdi ötedenberı." dıyecek kadar kendinc güveniyor. Deneysel tiyatronun kuralları içinde koşturuyor ve uretiyor. Aslında fantastik açılımlaraolanaktanıyan bir hayalgucünün ortaya koyduğu işler gözüy le de bakabiliriz Berkan Karpat'm tiyatro anlayışma ve ortaya koyduklarma... Bllgisayarı konuşturmak "Nâzım Hikmet Üçlemesi" adlı calışmasıyla bir anda dikkatlerı çeken Berkan Karpat'ın bu uçlüden sonuncusu olan "Bu gece güneşııçıyorum"uızlemeyegıderkcnnasıl biroyunseyredeceğımı venelergöreceğımı doğrusu kestircmiyordum. Dev bir fılm stüdyosunu anımsatan karartılnıış salonda, bütün sahneyi boydan boya kesen "gülband"ı ve havadan sahneye sarkmışhortumlann altında, sahnenin tam ortasında, altlı üstlü bir masada yatan yüzii maskeli crkek oyuncu ıle masanın altına bağlı yançıplakbırkadın oyuncu ilgiçekiyordu... Bilgisayar cızırtılarından ve mekanık seslerden önce derinden gelen garip bir Doğu müzıği ve yanıp sönen ışıklarla oyun başladı... Seyirci koltuklarmın yanlarına iliştirilmiş kulaklıklan takıp, Nâzım'ın Moskova'dan özel olarak temin edilmış kendi sesinden şıirlerini dinleyerek oyunu izlemeye başladık. tkibinli yıllann "uçuk" oyunlanna tipik bir örnek, diyerek masada yatan "konuşan vücut"un ayak kıpırdanışlarınabakışlarımızı toplamışken masanın altında yatan kadın oyuncu yerinden sıyrıldı... "özgür ruh"u simgeleyen kadın oyuncunun müziğin ritmine uygun, önündekı çok esktbir ses aygıtı üstüne çıkıp, parmakları üstünde yükselerek yaptığı ritüel dansların görüntüsü çarpıcıydı. Yeryerdinseltapınmayıandırangaripsi dansın ardından oyuncunun, göğsüne bağlı dcv bir huni ve hortumlarla kaçmak isteyen ama başaramayan bir ruhun çırpınışlarını simgelemesi ilginçti. Yeryererotik dalgalanmalar yaratan oyuncunun müzik eşliğinde yürüyüşü ve bir kapıdan kaçıp kurtulmak isteyip de başaramayan bir ınsanın çaresızlıklcrini anlatması balc ile mimin birlikte kullanıldığıbıraynntıydı. Oyunun metnini yine Almanya'da yaşayan yazarlardan Zafer Şenocak'la birlikte yazan Berkan Karpat'm bu oyununun dramaturji çalışmasını Dunia Bıalas yapmış Oyunda, Nâzım'ın dünyası,acı vcumutları, simgelerle,şiirlerlevenlmiş...lçındetektük Türkçe sözcüklerin de geçtiği oyunun sonundaıse, "Doğrusu hiçbirşcyanlamadım..."ya da". .Nâzım Hikmet'i bılmedenöğrcnmcdcn bu oyunu anlamaya çalışmak bizitn için güç.."diyen Alman ızlcyıcılcnn kcndı aralarındaki konuşmalarına kulak kabartıp dışarda yönetmenle tekrar bul uşuyoruz.. Nuzım Hikmet Üçlemesi'nde genç yönetmen Karpat, çağdaş tiyatromn bütün olanaklarını kullanıyor... Nâzım'ı yorumlamak EROL ÖZKAN B ilgisayarteknolojisi tiyatro sanatına bile girdi, yerleşti, benimsendi vc alışıldı... özellikle Batı'da bu konudaçok şaşırtıcı denemelerortayakondu. tkibinli yıllann gösteri sanatlarında kuşkusuz bilgisayar programlarının yeri ne kadar yadırgasak da tartışılmaz kalıcıliktaolacakgibi...Evet,yanlışdeğil,artık lazer işmlarının, bilgisayar sistemlcrinin devreye girdiği ve insan yeteneğinin biçimlendirdiği bir tiyatro sanatından söz ediliyor Avrupa'da... Fantastik imajların, çarpıcı efektlerin ön plana geçtiği "absürd" tiyatronun da bir adım ötesinde oyunlar sahneleniyor. Sürekli arayış içindcki genç tiyatrocular, kendi kuşaklarına ancak bu yolla ulaşabiliyorlar. Yanı,tıyatrodabırbaşkalaşımyaşanıyor... özellikle Almanya'daşu son aylardaadından sık sık söz ettiren, Berkan Karpat adlı genç tiyatro yönetmeni de, çağdaş olanakları kullanarak ön plana çıkan bir yetenek... Münih Üniversıtesı tiyatro bölümünde öğrenim gören ve ilk kez sahnelediği "Nâzım Hikmet Üçlemesi" projesi ile kültür dairesinden yirmi bin marklık bir de ödül kazanan bu genç oyuncu ve yönetmen hakkında kentte yayınlanan gazetelerin sanat sayfalarında peş peşe olumlu eleştiriler çıktı. Kafasını, yüreğiniTürkiye'nin büyük şaıri Nâzım 1 lıkmet'le doldurmuş, onun şiirleriyle kafasını bozmuşdenecek kadar büyük ustaya say gıl ı bu genç yetenek, çağdaş tiyatronun ölçüleriyle, teatralbulgular ve yepyenıbıryorumlaNâ7im Hikmet'i, Alman izleyıcılereanlatmayı başardı. Acaba Nâzım 1 likmet'ın olağanüstü düş dünyasını, büyük şairınerişilmez güzellıktekisanatını,kimliğinibu oyunlar taınolarak yansıtabılıyormu? Yadanederecedeetkili olabiliyor? Bu sorulan değişik kesimlerden ızleyıcilere yöneltip şaşırtıcı yanıtlar alıyoruz. Ancak yanıtlannçoğu olumlu... "..Genelde Avrupa'da entelektüel çevrelerde Nâzım Hikmet'ı öteden ben en çok Fransızlartanıyıpsevmişlerdir?Almanya'da genç kuşaklarda ise Nâzım'ın şiirlerine yönelen, merak duyan bir kesim var. Bu az ama sevindıncı bir ılgı... Işte benim amacım bu büyük ustayı Almanlara günümüzün teknik olanaklarını kullanarak, şaşırtıcı 'şok'larla anlatmak ve bir merak uyandırmak.." diyor genç yönetmen Berkan Karpat. 1965 Istanbul doğumlu bu genç sanatçı, köken olarak Kırım Türklerıne dayanan bir ailedengeliyor.Çocukluğunun,gençliğinin geçtığı Almanya'da kcndısını ikinci kuşak Türk olarak tanımlıyor... Türkçesinin iyi olmadığını her fırsatta tekrarlayan Berkan Karpat, Münih Üniversitesi'nde tiyatro eğitımi gören tek Türk öğrcnci olarak ve de daha ışin başında olmanın heyecanı ve keyfiyleiçinidöküyor: "...Yeterki benim oyunlarımıçalıştırmalanmı eleştirsinler, yeni projelerimi biçımlendirmemde beni uyarsınlar, bubana yeter..." Alman basınında peş peşe olumlu eleştirileri çıkarken, Münih'tekiyerelTürkbasınında hakkında tek satır çıkmamasını da "ulusal ilgisizl iği mize" bağlıyor, "Aldırmıyorum ve Berkan Karpat "Nâzım Hikmet Üçlemesi" adlı oyunuyla, bir anda Münih'teki sanat çevrelerinin dikkatini çekti. Genç tiyatro yönetmeni Karpat, çağdaş tiyatronun olanaklannı kullanarak, özellikle bilgisayar teknolojisi ve yepyeni bir yorumla Nâzım Hikmet'i Almanlara tanıttı. Şimdi "Papa O" oyununu Karpat, Nâzım Hikmet'i yorumluyor... Bilgisayarda Nâzım Hikmet Üç böl ümden ol uşan "Nâzım H ikrnet Üçlemesi"ninılkıkıboliimü"Yapraklarımbalıklargıbi hızlı" ve "Bu fıizeler Mars'a doğru hareket edecek lcr" adları nı taşıyor. İlk bölüm bütünüyle Nâ/ıın'ın bir şiirinden oluşan ve şaırın (Jülhane Parkı 'nda ccvı? ağacı olma isteğinden kaynaklanan birens götürüyor Berlin'e...