Katalog

11 TEMMUZ 1999. SAYI694 17 dan tanımak ıstiyordu. (Dekadan ve sosyalist. Bu iki sözcük o dönemde pekala yan y anagelebiliyordu). Romanın gördüğü büyük ilgiden cesaret alan Olive Schreiner, Londra'ya gelerek matematikçi Karl Pearson'ın kurmuş olduğu Erkekler ve Kadınlar Kulübü'nc katıldı. Bu, orta sınıfkökenli ve sosyalist eğitımli aydınlarıbirarayagetirenbirtartışmakulübüydü. Cinsellik, evlilik, kadın sorunu gibi konular başta olmak üzere her şey konuşuluyor, tartışılıyordu. Bütün bu uzun tartışmalar insan ilişkilerine yeni bir anlayış, yeni bir bakışgetirebilmek için yapılıyordu. Ancak, kulübün erkek üyeleri ataerkilliğin doğmalarından henüz tam olarak kurtulamaınışlardı. Bu da bazı konuların gerçekten özgürce tartışılabilmesiniengelliyordu.dahası,sorunlarsalt heteroseksüellik temelinde ele almıyordu. Yeni Kadın modern cinsellik sorununun odağına yerleştirilmişti; fakat beri yandan,"yeni"erkeğintanımı verilmiyordu. edildiği bir dönemdi. O yıllarda, "erkekler biraz kadın, kadınlar biraz erkek" oldular. Ve, cinsiyet kategorilerini yadsıyan, cinsel kimlikleri kolay okunabilirolmaktançıkaran, cinsiyet sınırlarını akışkan kılan birkültürgelişti: Dekadankültür. Yeni Kadın'ınve dekadan eşcinselinpaylaştıkları bir şey vardı: Özgürlük ve eşitlik ideali. Bütüntoplumsal.kültürel vesiyasal hiyerarşileri hedef alan bu ideal onları, her alandaolduğu gibi cinsellik konusunda da en liberter, en radikal görüşleri savunan anarşistlerin ve ütopyacı sosyalistlerin doğal müttefiklen yaptı. Bu ıttifak, "erotik demokrasi"yi inşaetmeyiamaçlıyordu. Yeni Kadın ve dekadan eşcınsel, özgürlük vc eşitlik taleplerinde en büyük desteği, cinsel özgürlüğütoplumsal dönüşümüntemeli olarak kabul eden anarşistlcrden, ütopyacı sosyalistlerdenaldılar. Kendılerinienrahat anarşist ve ütopyacı görüşler ıçinde ifade edcbildiler. Dahadoğrubiranlatımla.anarşistlerın ve ütopyacı sosyalistlerin düşleri Yeni Kadın'm, dekadan eşcinselin özgürlük ve eşitlik ideallennıdeıçerıyordu. Yeni Kadın, cinselliğin öneminı ve cinsel arzunun doğallığını savunuyor, insanın olgunlaşabilmesi ve varoluşunu bütünüyle duyumsayabılmesi ıçin cinselliği tam olarak yaşayabilmesinın gerekliliğinı vurguluyordu. 1883 yılındayayımlanan Bir Afrika Çiftliğinin Öyküsü adlı romanıy la ondokuzuncu yüzy 1 sonu feminizmine entelektüel bir te1 mel kazandıran Olivc Schreiner, Yeni Kadın'ınenetkilisözcülerindenbiriydi. Olive Schreiner, misyoner annebabanın kızı olan Güney Afrika 'da doğmuş, çocukIuğunu vc gcnç kızlığmı orada yaşamıştı. Ekonomık bağımsızhğını ka/.anabilnıek için Boer ailelennin çocuklarına mürebbiyelik yapmıştı. BirAfrikaÇiftliğinınÖyküsü'nü o günlerde yazmaya başlamış, uzun yıllar sonra tamamlayabilmişti. Olıve Schreiner takma bir ad kullanarak, romanını Londra'dakı birkaç yay ıncıya gönderdi. (Bir erkek adını almıştı, Ralph Iron). Fakathepsincegeriçevrıldi.Nihayet,Chapman vc Hall Yayınevi'nde editörlük yapan George Meredith adını daha önce hic duymadığı bir yazarın romanını çok beğendi ve yayımlanmasını önerdi. Meredith, Bir AfrikaÇiftliğinin Öyküsü başlığını taşıyan bu ilginç romanın egzotik coğrafyalarda geçen koloniyal edebiyat örneklerine hiç benzemediğinihemcnanlamamıştı. Romanın yazarı cinsellik konusundason derece açıkgörüşlüydüvehatta, Vıktoryadönemikoşullan gözönüne alındığında radikal sayı lacak bir bakışaçısınasahipti. Yazgısınaboyuneğen, yazgısınıkabullendiğindemutluluğubulan basmakalıp kadın karaktcrleri yaratmaktan kaçınmıştı. Kadın kahramanlannın iç dünyalarınaeğılmış.birkartografustalığıylaonlarınruhharitalarını çızmıştı. Romanındakı karaktcrlerden ikisine Waldo ve Kmcrson adlarını vererek Ralph Waldo Emerson'a gönderme yapması ise bu aşkıncı düşünürdenetkilenmişolduğunugösteriyordu. Anaerkil ütopya Olive Schreiner roman ve öykülerin yanı sıra, kadınların sorunlannı ele alan denemeler de yazdı. Bir zamanlar uluslararası feministhareketinkutsal kitabı kabul edilen, suffragette'lerin (oy kullanma hakkı için mücadcle eden kadınların) ellerinden düşürmediklerı Kadın ve Emek başlıklı denemeler toplamında yan gizemci bir bakış açısıy la bir tür anaerkil ütopya öneriyordu: "Düşlerimizde daima, son gcnclcvin kapısını ka patacak olan anahtann kilitteki scsini, kadının ruhunu ve bedenini satın alan son meteliğin tıkırtısını, kadını yapay bir biçimde hapseden ve onu erkeklerden ayıran duvarınyıkılışınıduyuyoruz". Olive Schreiner hem kadınların hem de erkeklerinruhsal,zihinsel vebedensel bakımlardan kcndilerini tam olarak ifade cdcbilecekleri birtoplum düşünüdilegetirdiğibudenemelcrinde John Stuart Mill'in, Mary VVollstonecraft'ın düşünclerinden deyararlanmıştı. Olive Schreiner'a göre kadınlar, "yitikbirkabile"ydiler. Bu "yitik kabıle", özgür vc anaerkil bir geçmişin anılannı kolektifbellekte taptaze korumalıydı. Bunun bir anlamda Eskı Ahit'içağrıştıranbıryaklaşım olduğu açıktır. Olive Schreiner feminizmeyazılanylakatkıda bulunmaklayetinmedi; kadınların mücadelesine eylemleriyle de katıldı. örneğın, 1905 y 11 nda Johannesburg 'da, 1 tezgâhtar kızların grevini militancadestekledı. Yırminciyüzyıl edebiyatının en önemlı yazarları arasında yer alan Nadine Gordımer, Doris Lessinggibi Güney Afrikalı kadın romancılar ve siyahbeyaz eşitlıği için mücadele eden, Mozambık'de sürgündeyken bombalı mektupla öldürülcn Ruth First gibi kadın eylemciler gerçck bir yol gösterici oldu. (Güney Afrika'dakı ırkçı rejimekarijimücadelelerledoluyaşamı Ayrı Dünyaadlı fılmede konuolan Ruth First, "•" Kadın olduğunu öğrenlnce Seksolog 1 lavelock bllıs, Bir AfrikaÇiftliğininöyküsü'nüyayımlanmasındankısa süre sonra okumuş, yazarın yalın üslubundan vcaçıksözlülüğündcnçoketkilenmiştı. Yayınevınegöndcrdiğibirmektuptayazarı kutladı. Bir süre sonra elıne geçen mcktuptan bu çok etkilendiğı romanın yazarımn gerçekten bir erkek değil, Olive Schreiner adında vc yirmisekiz yaşındabir kadın olduğunu ögrendı. Aralannda mektuplarla kurulandostluk daha sonra duygusalilişkiyedönüştü. Bir Afrika Çiftlığının Öyküsü yalnı/ca Havelock Ellis'i etkilememişti. Londra'nın dekadan ve sosyalist çevrelerindeki çok sayıda ınsan bu romanın yazarını yakın Oscar WUe: "Sanat bireyseldir, çünkü sadece ihlal edici arzunun alanında yaratılahilir. Hayatta anormal olan her şeyin sanatta normal olma.sı da bu yüzdendir."