Katalog

20 Oksitosin ya da aşk hormonunun hangi koşullarda dalgalanma gösterdiğinin anlaşılmasıyla birlikte, bir zamanlar ozanlara esin kaynağı olan hormon şimdi bilim adamlannın da ilgi odağı oldu. Bu hormona istendiğinde nasıl ulaşılacağı henüz bilinmiyor, ama onu yaratan koşullar ve yol açtığı duygular konusunda her geçen gün yeni bir şeyler öğreniliyor. CUMHURİYET DERGİ dı. Hayvanlarüzerindeyapılanaraştırmalarlabu hormonun insanlann yaşamı üzerindcki etkisigiderckaçığaçıkıyor. Oksitosin tek başına işlevgörmüyor; duruma bağlı olarak, başka hormonlarla birlikte salgılanıyor. Doğum sırasında anneyle bebek arasında bir bağ kurulması için prolaktinlc birlikte etkilioluyor. Cinsel hazve aşk adıyla bilinen bağımlılığınyaratılmasında beynin salgıladığıuyuşturucubenzeri kimyasallar olan endorfinlerle birlikte işlev görüyor. Ancak herkesin bildiği gibi, gerçek aşk her zaman yol undagitmiyor,kimileri oksitosin salgılamadazorlanıyor. Ncw Yorklu uzmanlar, bedende bu hormonun gcrektiği gibi salgılanamaması durumunda otizm türü bozuklukların meydanagelebileceğiyönündekibirkuramıaraştırıyorlar. Kendilerine yeterince sevgi gösteremeyen intihara eğilimlikişilcr, uyuşturucubağımlıları,kcndileriniaşağılayanlar vedahası işkoliklerdedebenzerbirhormonal bozuklukolabileceğine dikkat çekiliyor. Oksitosinin işlevini gerektiği gibi yerinegetirdiğikişilerdebileadrenalin türü gerginlik hormonlarının bu hormonun işlevini geçici olarak engelleyebileceği belirtiliyor. Işte bu yüzden, kimi zaman sevişmek savaşmaktan çok dahagüç oluyor. Aşın düzcyde mantıklı davranmak, bir başka deyişle, beynin daha "eğitimli" bölümünün oksitosinin üretildiği i Ikel bölümüne egemen olması da bir başka engel oluşturuyor. Oksitosinin kavranması yönünde harcanan yoğun çabanın, "insanın aşkın gücüne nasıl işlerlik kazandırdığı" konusuna ışık tutacağına inanılıyor. lyi de, böylcsi bir işlerlik nasıl kazandınlır? Şimdilik, bu tür bir aşk iksirinin laboratuvarlarda üretilmesi çok uzak bir olasılık. rekiyor. Doğum sancılannın yapay olarak başlatılması amacıylayapıldığı gibi, iğneyleverildiğindeduygularda biretki yaratmıyor. Yatıştırıcı olarak burundan püskürtülebilecek biroksitosin ilacının üretim çalışmaları sürdürülse de, hormonun şişelenerek piyasaya sunulması şimdilik olanaksız. Gelgelelim,buarada oksitosin "alışkanlığının"ınceliklerini kavrama yönündeki çalışmalar son derece umut verici. Bu konuda gerçekleştirilen son araştırmalar yüksck düzeylerde oksitosine bir kez ulaşıldı mı, aynı deneyimin yinelcnmesinin çok daha kolay olduğu yönünde şaşırtıcı bir gerçeği gözlerönüneseriyor. Isveç'te gerçekleştirilen araştırma norınal doğum yapan ve bebeklerini emziren kadınlarda oksitosinin, sezaryenle doğum yapan ve bu nedenle yüksek düzeyde oksitosin üretemeyenkadınlarakıyasla, çok daha düzenli bir biçimdesalgılandığını ortaya koyuyor. Oksitosln ve Iktidarsızlık... Oksitosin üretimiyle ilgili bu iki farklı durumarasında nasıl bir bağ olduğu henüz bilinmiyor. Ancak bilim adamları doğum sırasında oksitosinin cn yüksek düzcyc ulaşınasının emzirme sırasında da bu hormonun salgılanmasını kolaylas.tırdığınavebutürdeneyımlerinbeyni"eğıterck"dahasonra yaşanan cinsel etkinliklerde de hormonun yüksck düzey lerde üretilmesine yardımc ı olduğuna dikkat çekiyorlar. Duşük düzcydc oksitosinin erkeklerdeiktidarsızlığınbaşI ıca nedcnlerinden biri olduğuna inanan Odcnl'e görc bu durum, aile ve dost ilişkilerindcn hoşlanan, yemek yiyip gevşemekten keyif alan erkcklcrin, bir olasılıkla, Vıagra'ya bel bağlayan üç erkekten biri olmayacaklannın bir göstcrgesi sayılabilir. Odent erkeklerde boşalmanın meydana gelmesi için hatırı sayılırdüzeydebiroksitosin üretiminegerek olduğunu, yaşamlanndamantıkycrincyürcklcrininse.sinekulak verin erkeklerin cinsel yaşamlannı daha başarılı bir biçimde sürdürebildiklerini dilegetiriyor. Sevgi yüklü duyguların üretilmesinde en önemli etmen oksitosindostu bir ortam, kısacası, sıcak ve romantik bir hava yaratmak..."Elektronik" doğum adını verdiğiyöntemlere yetmiş ve seksenli yı I larda şiddetle karşı çı kan Odent, doğum odasına ilk kez loş ışık, havuz, sıcaklık ve güvcnlık duygusunu getircrek doğumda devri m yarattı. O döncmde başlattığı kampanya gözlemlere dayanarak bel irlediği kadınları daha rahatlatacak kimi yöntemlere dayanıyordu. Odent parlak ışık ve yüksek teknoloji ürünlerinin, beynin mantıksalbölümünüuyanpstreshormonlarınıdcvinimegeçirdiği ve oksitosin üretimini engellediği için, romantizmi ve doğumu kösteklediğininartıkkuşkugötürmczbirgerçekolduğunu belirtiyor. Gergin olan kadınlarda sezaryenle doğum oranının daha yüksek olması dabundankaynaklanıyor. Kuşkusuzadrenalinvc beynin mantığadayalıdavranıştan sorumlu neokorteks bölümünün de işlevleri yadsınamaz. Ama sıcak ve sevecen duygulara gereksinıne duyduğunuzda çevrenizdeki lokantalardan azıcık esinlenip ışıkları kısın vekulağıokşayacak hafif birmüzik koyun.lla, birdc yabancılaragülümsemeyisakınunııtmayın.^ TheGuardian 'dan çeviren: RİTA LIRGAN Doğal aşk iksiri •u hormonun az da olsa yine salgılandığı belirtiliyor. Bu dos ğal aşkiksirininbulunması ve hangi koşullarda dalgalanma gösterdiğinin anlaşılmasıyla birlikte, bir zamanlar ozanlara esin kaynağı olan hormon şimdı bılim adamlannın da ilgi odağı oldu. Söz konusu hormona istendiğinde nası I ulaşılacağı henüz bilinmemekle birlikte, en azından onu yarata/ı koşullar ve yol açtığı duygular konusunda her geçen gün yeni birşcylcr öğreniliyor. Kadın doğum uzmanı Michel Odcnt önümüzdeki yıl yayınlanmasıbeklenen"AşkınBilimselleşririlmesi"adlıyapıtında bu görüşü savunuyor. Oksitosinin gücü ilk kez 1979 yılında, henüz hiç cinsel i lişkide bulunmamış farelere bu hormonun verilmesiyle birlikte bucanlılarınannelcreözgü bir davranış sergilemeleri üzerine anlaşıldı. 1987'de Stanford Üniversitesiöğrcncileriningerçekleştirdikleribiraraştırma kendi kendine cinsel doyum sağlamanın her iki cinste de oksitosin düzey inde çarpıcı bir artışa ncden olduğunu ortaya koydu.Otarihtcnsonra hormonun, doğum dışında, cinsel arzuların ilk evrclcrinde ve birleşme sürcci içindeki rolünün aydınlığa kavuşturulması yönünde yüzlerce araştırma yapıl L oş ışıklar, sıcak bir ortam, hafif birmüzik, birdc şırıl şırıl akan su sesi lokantacılann romantik bir havayaratnıak için başvurdukları basmakalıpçözümlerdir. Ne varki, müşteri kazanmayayönelikbugenelgeçer taktiklcrgcrçckten dc insanı yaşamabağlayıcı ve sevgi yüklüduyguları devinimcgeçirici biretki yaratabilir. Yapılan son araştırmalara göre, bu tür sevgi dolu sevecen duygular "aşk hormonu" ya da "oksitosin" adı verilen ve az bilinen bir kimyasalınsalgılanmasıylaortayaçıkıyor. Yirmi yıl öncesine dek, oksitosinin doğum sırasında rahim kaslarınıngerilmesineneden olan dişilereözgü bir hormon olduğu sanılıyordu. O gün bugündür yapılan araştırmalar, bcynin düşüncc vc duygulardan sorumlu bölgesi olan hipotalamusta ürctilcn bu hornıonun hcr tür etkileşim sonucunda ortaya çıkan sıcak ve scvccen duygularla yakından ilintili olduğıınu ortaya koyuyor. Memel iler olarak yaşamımızda orgazma ulaşma, doğum yapma vc emzirmc gibi can alıcı durumlarda oksitosin düzeyinin dc doruğa ulaştığı, ancak sıcak bir okşama, y umuşacık bir bakış, ya da bir kucaklaşma gibi durumlarda da söz konu