Katalog

CUMHURlYETDER Galata, zengin geçmişi ile bugünkü yoksulluğu arasında köprü kurmaya çalışıyor. "Şenliksiz kent olmaz" diyen Galatalılar ilgilenenleri bugün ll.Şenliğe bekliyorlar. / MURAT URAL enliksiz, festivalsiz kent olmaz. Galata, tarihte ilk festi valin yapıldığı kent. Gerçek birkcnt... RomalılarbileBizantionycrinebaşkent olarak Constantinople'u inşa ederken burada kalmişlar. Buradan kurdukları yeni kenti, Yeni Roma'yi seyretmişler. Galata dahaozaman bir kent. Hep kent kalınış.."Galata'nın yoksul, harap, bakımsız, izbe, pis, küf kokan sokaklanııda dola^ırken Galata Derneği Başkanımimar Mctc Göktuğ anlatıyor ve ekliyor, "Biz de on birinci şenliğimizi yapmaya hazırlanıyoruz." Bu açıklama, sizgördüklerinizebakmayın Galata bugün dc bir kent, hem de gerçck bir kent anlarnınagcliyor. Kaynaklarda, I. Constantinus (324337) zamanında surlarla çevrili Galata'da kilise, forıım, hamanılar, tiyatro, liman ve 431 büy ük ev bulunduğu belirtiliyor. Bu bilgiler, özellikle "431 biiyük ev" açıklaması ortaya bir kent görünümü çikanyor. Bu günkü Galata isetarihinbütünkentleriçin hazırladığı dramı yaşıyor: Görkemli günlerdensonragelendüşüş. : yonunsürdüğüSeferadYahudileriveEndül Arapları. Kudüs'ehacagiderkcn ikinci kut kentleri Istanbul'damola veren Rusortodol ları.ltalyan Avusturya, Alman,SeIanik,Gı cistan Yahudileri. Avusturya kökenli A^l nazlar. Karaköy'e adını veren Türk köke, Karaim Yahudileri. Gregoryen, Katolik Protestan Eirmeniler. Fransa'dankalkıpgel Cizvitler. Fransız ve Avusturyalı Lazaristl Dominikenler. Katolikler. Protestanlar. Do Hıristiyanlan: Keldaniler, Süryaniler, Lü nanlı Maruniler, lngiliz, lsveç, Hollanda.Rı Fransız kolonileri. Ve Müslümanlar. Şeyh G lipveMcvleviler. Hermillettenmsanlar. Kaçınılmaz yazgı: Çöküş Galata, 19. yüzyıl ikineiyariMndagelişin nin doruk noktasına ulaşıyor ve 1930'lara k Surlar bir yazgıdır Eskiden Galata surlarının dışı kırlıkmış. 1856'da Avrupa'dan örnek alınarak ilk belediye Galata'da kurulduğunda ilk işi kent surlanni yıkmak olmuş. Bugün bu surlardan birkac. yerde kalmış. parçadan, su hendeklerinin "Büyük Hendek" ve "Küçük I lendck"sokaklarının levhalarındakalan adlarından başka iz yok. Galata'nın etrafı zamanla yeni kcntle, Pera'yla çevrilmiş. Galata artık yeni kcntin bir semti olmuş. Acaba olmuş, mu? Mete Göktuğ, Şişhane Yokuşu'nun kenarında dizilmiş binaları göstererek, "Bunlar Galata surlarının üzerine yapılmiş" diyor ve ekliyor, "Surlar bir kentin yazgısıdır. Yıkılıpyokedilebilirleramayine de o kenti kuşatmaya dcvam ederler." Şişhane'denBankalarCaddesi'neyönelıp Galata'nın kalbine.Kule'ye doğruilerMete Göktuğ 'un hürosu restore ettiği lngiliz Kaı ledikçe Göktuğ'a hak veriyorsunuz. Burada kesinlikle farklı bir hava var. Bir sınır var. dar,toplumsaldeğişimevekenttekigelişmı Galata farklı. Hcmcn yam başında yer alan lerebağlı olarak durumunuiyikötükoruyab Şişhane'den,Tepebas.ı'ndan,karşıyamaçtaki liyor. Bundansonra Galata'nınvökü^übaşl Cihangir'den farklı. Busınır, bugün varolma yor. Varlıklı ve orta kesimler kentin yeni kun sa da eski (îalata surlarının çizdiği alanı belirlan semtlerine göç ediyor. Yerlerini alt gel liyor. Bu fark, Galata bugün ne kadarçökmüş, gruplarındantaşralısınıflaralıyor. Atölyclı tarihikiınliğiııdennekadaruzaklaşmış.nekayaygınlaşıyor. Rumlar, Yahudiler, Levanteı dar tahrip edilmiş, tırmıklanmı^, kazılmış, ol lcr, F.ımenilerortadan kayboluyor. Venedikl sa da y i ne h i ssedi I i yor, dok ustında gözleni y or. lerin,C'enevizlilerin, Avusturyalılarınyeriı Galata kendisini çevrelcyen yeni kentle büTokatlılar, Erzurumlular, Sinoplular alıyo tünleşmişdeğil,kuşatılmışsanki. MeteGökSenıt sakinleri sürekli değişjyor. Deği^meyc rıığ'un Galata'yı hâlâ bir semt değil, ısrarla bir tekgrup Galata'nın etcklcrinitutanRomanla kent olarak anmasına ya da Sunay Akın'ın "GalataCumhuriyeti"esprisine hak veriyorsunuz. Aslında Galata'nın öyküsü düz bir çıkış ve düşüşle açıklanamayacak kadar zengin. Bu öykü kentin sokakları gibi inişli çıkışlı, merdivenli, köşeleri sürprizli. Bazenaydınlık, bazen loş, hatta karanlık. Zengin geçmiş, yoksul bugün... Galata'nın glzemli çeklclliği Galata her dönemde hem biryaşam alanı hem de bir iş merkezi oldu. Her kent gibi onun da yazgısını konumu belirledi. Onun da yazgısını Avrupa ile Asya'nın sınırında olması ve Haliçgibibulunmazbirkörfezinkıyısındaolması belirledi. Bunedenlebaşındanitibaren geli^imi denize vc doğal olarak da ticarete bağlandı. Ancak Galata'yı farklı kılan, ona Batı 'da ve Dogu'da hiçbir kentte rastlanmayan renk leri, dokuy u ve ruhu veren Dogu topraklarında etrafı surlarla cevrilmiş bir Batı kenti olarak varolmasıydı. Kimleryaşamanıiij.gelipgeçmemişki Galata 'darı. Ta ttalya'dan gelip lstanbul 'da ilk koloniyi kuran Amalfililcr. Onlan izleyen Veneliesiııui ablulutia t .« ıiklarm oluşturduğu "Açtk Huvtı Rcsim Atölyesi"süreklilik kuzunıyor... dık.C'enevı/vePısalılar. Ispanya'danengizis Sokak ressamlığı bu senıtte çok revaçta...