Katalog

14 p+ ve darbc sırasında öldürülen savunmabakanınınkızkardcşi Letelteröncülüğündeki insan hakları örgütleri Ispanyol Yargıç Baltasar Garzon'a, Pinochet'nin kitlesel kıyırnlardaki sorumluğuna dair kanıtlar sundular. Araş, tırma, Pinochet'ninsoykırımsuçlamasıylalngiltere'detutuklanmasıylasonuçlandı. Pinochet'nınyakındostuveçayarkadaş.ı Margaret Thatcher'ın "haksızlık" çığhklan arasında Isviçre ve Fransa da Pinochet'yisuçlayanlarkervanınakatıldı. üünyanın en kötü üne sahip uluslararasıterönstleriniyargıönüneçıkarmayı hcdefleyen bu yasal siireç boyunca Washingtonyönetimituhafbirsessizlikiçindeydi(Pinochet'ningızIipolisleri Washıngton, Buenos Aires, Roma ve çeşitli kcntlerdekı öndegelen Pinochet karşıtlarını öldürdüler). ABD, her şeyden önce Bosna'dakıSırpsuçlularının.lraklideri Saddam H üsey ın' in ve daha pek çok kişinın yargılanması için çaba gösteriyor. Ama Bill Clınton, Beyaz Saray'ınkapısınınöniindeöldiirülenLetelierveABD'li Charles Horsman cinayetinin sorumlusunun Pınochet olduğuna ilişkin kanıtlara karşınPinochet'nin yargılanması çağrılarına katılmadı. ABD'nin suskunluğu ve uluslararası teröristlerebakışındaki seçicilik ABD hükümetinin suç ortaklığından kaynaklanıyorelbette. CIA, darbeye destek verdiği gibi daha sonra "yıkıcılar" listesi hazırladı. Listedeki adlar Pinochet'nin polisi tarafından öldürüldü ya da tutuklandı. Daha da ötesi, Washington, Pinochet'nin serbest piyasauygulamalarını Latin Amerika için en uygun model olarak görüyordu. Dünya Bankası ve IMF'ninkurallarınıuygulayangeneralleryargılanamazdı. eUMHURİYE'TDERGl Huzur içinde yat demokrasi cnim Şili ile ilişkim çok yakın, tutkuluvekaçınılmazdır. 11 yaşımdan 15 , yaşıma kadar Santiago'da yaşadım ve orada okula gittim. tlk yazılarım ' Boletın del Instituto Nacional de Chile'deyayınlandı. Yaşıtım insanlarla ilı^kilcı gcli^tirdim. Daha küçükken VVashington ve Mexico City'deki okullar arasında mekik dokumuşlum. Ispanyolcayı ve Ingilizeeyi dönüijümlü olarak kullanıyordum. tspanyolca'yı benimsememde Şili'de olduve sonrasındadılve politika sonsuza kadaryüreğımdc birlcşti. 1940yılındaŞilı, HalkCephesi'nin(Frente Popular) ülkcsıydi, iktidarda radikal sosyalistlcr, komiinıstlervardıvelıderlenPedroAguırreC'erda, retbrmları gerçekleştirmedeki kararlılığı ve politik ıstikrarıyla Amerika'da l'ranklin D. Roosevelt, Meksika'da da Lazaro Cardenas ile karşılaştınlabilirbirisimdi. Ülke aynı zamanda Latin Amerika'nın en büyük edebiyatçılannın da ülkesiydi. Gabriela Mistral, Pablo Neruda ve Vincente Huidobro aralanndan sadece üçüydü. A^cadaşlarım, araştırmalarım ve edebiyat yaşamımbenitümzamanlariçinŞili'ye bağlamıştı. Ancak bu bağ oluijtuktan sonra ikinci vatanım ve hem dilimin hcm de bilincimin şekillendiğiŞili'yibazenmerak,bazencoşkuvebazen de derin bir aeı ile izliyorum. Şili'ninuzun politik tarihinibiliyordum.bu nedenle Birlik Cephe'sinin (Unidad Popular)veadaylarıSalvador Allende'nin 1970yılında kazandıkları zafer, beni ne s.as.ırttı ne dc sarstı. 19. yüzyıldan bu yana yanı Ispanyol Amerika'sınınözgürlük,korku, anarşi vediktatörlüklcr arasında sıkışıp, bölünmesindenbu yana Şili, Latin Amerika'nın tek ülkesi olarak özgün bir devlct modeli oluşturmayı başarmıştı. Meksika, SantaAnna tarafından aşağılanır ve Arjantin Juan Manuel de Rosas tarafından kanabulanırken, BasilHall.birlngilızgezgin, Şili için şunlan diyebiliyordu: "Çiftçilerindurumundabiriyileşmeolmadığı halde, Şili eliti politik bağımsızlığa, özgürlüğe, kişisel ve mülki haklara, yönetimde söz sahibi olmaya, serbest bir pazar ekonomisine ve vatandaşlık haklanna kavuşmuş." Bizimyüzyılımızdaelitinözgürlüğünekavuşması halkın özgürlüğüne kavuijmasını da beraberinde gctirdi. Buna kurulan modern partiler ve nitrat ile bakır üretiminde yaşanan ekonomik krizin yol açtığı büyük işçi direnişleri Carlos Fuentes, Latin Amerika'nın en büyük yazarlanndan biri. 70 yıl önce Mexico City'de doğan yazar, ikinci vatanım dediği Şili ile yakın bağlar içinde... Demokrasi ama nasıl? ŞililisosyalistlerveHıristiyanDemokratlar.seleflerinepekazitaatsizlikettiler. Pinochet davasıŞili'nin demokrasi şampiyonlarının gerçek yüzünü ortaya çıkardı. Ordunun değişmez gücün, yasal çifte slandartlara vc üst düzey canileredokunulmazlık sağlayan politikalaraalışmış sivilpolitikacılarınvarolduğubirsistemi gözler önüne serdi. Gidip gelen Şilili bakanlar Şili 'y i gerçekten yöneten güçlere olaıı kölece bağl ıl ıklarını gösterdiler. Pinochet olayı, diğer Latin Amerika ülkelerinde olduğu gibi Şili'de dc siyasal iktidarda gerçekleşcn dcğişimlcrin demokratikleşme anlanuna gelmediğini ortaya koydu. Pinochet'yi aklayan hukuk sistemi, serbest piyasa milyarderlerini fiııanseedenMerkez Bankası, muhalifleri bastırangizlipolis, tartıs.manınsınırlarını bclirlcyen Silahlı Kuvvetlergibi otoriteı kuıumlarhalaayakta. "Dönüşüm" , askeri oloriter yönetimden sivilaskeri otorileryönetimegeçiş.tenbaş,kabirs.ey değil. Seçinılerlebaskıyı birlcştirenmclez bir sistcm. Bu bağlamda, tövbckâr sosyal istlerden oluşan bakanlar eski yoldaşlarınınkatilinisavuııuyorlar. Yıllar önce, önde gelen bir sosyalist, sosyalistlerin öneeki yanlıs,larıyla yüzleşmek zorunda kaldıklarından ama Pinochet ve yandaşjarının özeleştiri yapınadıklanndan yakınıyordu. Onlar, pişmanolacaklarıhiçbirşeyyapmadiklarını söyliiyor,diktatörüngururuylaeski sosyalistlerin korkaklığı arasındaki tczatı vurguluyorlardı. Bu, Allendeiçinhüzünlü bir mc7ar yazıtı. Allende'nin dürüst yolunu i/.ley ip eskı diktatörün yargılanınasını destekleınek ya da diktatörün ayak işlerine koşulan bakanların sesine kulak vermek gibi iki secenek arasında kalan Avrupa sosyalıstleri için de birates,tengömlek.^ Türkçesi: İREM SA ÖLAMER katkıda bulundu. Demokratik olarak seçilen AguirreCerdabaş,kanlığındakıHalkC'ephesi, Gon/ales Videlas'ın McCarthy önünde dizçökmesinerağmen,ülkeye demokratik bir temel oluşturan sosyal güvence, okullar, annelik haklan, asgari ücret gibi sosyal politik reformları getirdi. Başkan Jorge Alessandri ve Eduardo Frei Montalva bu temel üzerine devamını inşaettiler. Allende'nin seçimi, büyük bir talihsizliktir ki, soğuk savaşı n en yoğun dönemine rastgeldi. 'Marksist', 'komünist' ve 'sosyalist' gibi sözcükler, CIA'da ve Beyaz Saray'da Pavvlov'un köpeklerininkine benzer reflekslerc yol açıyordu. Amerikan hükümetinin, suçlu taraf için, oldukça rahatsız edici bir takım belgelerinin açıklanması, Nixon hükümetinin birincisi Allende'nin seçilmesinin engellenmesinde ikincisi de buna rağmen seçildikten sonra iktidarının sarsılmasında ne ölçüde sorumlu olduğunu gözler önüne seriyordu.Nixon'unulusal gü venlik danışmanı Henry Kissinger, bu konuya,"Biıülkeninkendihalkınınsorumsuzluğu yüzünden komüniznıin kucağına sürüklenmesinenedcnfelçligibiseyircikalmamızgerektiğinianlayamıyorum"şeklindebiryorumbılegetirmiijtı. Huzur içinde yat demokrasi.... Soğuk Savaş, Amerika'nın önce Guatemala ve Küba'ya, sonraları da Nikaragua'ya karşı öne sürdügü bahaneydi. Devnm kökenl i hükümetlereKüba veNikaraguakarşı gcrçekleştirilen müdahalcler, Amerikan soğuk savaşındaönemlibirroloynuyorlardı. Butürmüdahaleler, (Meksika buna 19111933 arasında maruzkalmıştı) varolanhükümctlcridevirmeyi hedcf aldıklarında skandala varan boyutlara ulaşıyorlardı: Guatemala'da Arbcnz, Şili'de Allendevakalarında olduğugibi. Amerika bu türeylemlerle, sözdebütündünyadasavunduğu demokratik dcgerlcri açısından oldukça şaibeli bir konuma bürünüyordu. Guatemala vc Şili konusunda, Amerika Latin Amerikan dış politikalarına ilişkin tüm meşruluğunu yıtirmiijtir. Demokrasi adına demokrasilerparçalanmış ve demokrasilenn 'korunması' için bunlannyerinezalım,totaliterrejimleroturtulmuştur. 4^ OieZeit 'ten çeviren: AŞKIN ELÇİ sm VSA VMT1M A sm vmvıniM» Mf rOKTURARON ASESfRARON İM. OI.ViniSTF? Pinochet, binlerce ŞilM'nin işkence fiörmesinden, öldürülmesinden ve kaybedilmesinden sorumluydu...