Katalog

Amiral Chester W. Nimitz, 2 Ekim 1945 günu Missouri gemisinin ktç guvertesinde Japonların teslim anlaşmasım imzalıyor. Nimitz 'in attığı imza savaşın sonunu belirtiyordu. Turk askerlerinin de katıldığı Kore Savaşı 'nda Missouri gemisi Chongjin 'de, Kuzey Kore Ordusu'nun siperlerini bombalıyor. Tarih: 21 Ekim 1950 Uluslararası siyasette savaş gemileri İyi niyet ziyaretlerinden ticari menfaatlerin ve siyasi görüşlerin kabul ettirilmesine, gövde gösterilerinden prestij yükseltme çabalarına, savaş gemileriyle diplomasi, yüzyılımızda ABD'nin dış siyasetine damgasını vurmuştur. YILMAZ LJSLUER • Entekli Amiral stanbul'un ikinci Boğaz Cambot Diplomaslsi Hangi Taktiklerle Uygulanır köprüsü Fatih Köprüsü'nün tel halatlannın çekimi dolayısıyla, H Kasım 1986 sabahı, Boğazın iki yakasında deniz trafiğe kapanmıştı. Marmara'dan gelen hıçbir gemi Karadeniz'e geçemeyecekti... Ve yine o sabah, istanbul'un iki yakasında oturanlar top atışlarına kulak vererek güne başladılar. Kırk yıl sonra, bu kez güneşli bir sonbahar günü, Bogaz'ın sularında süzüle süzüle ilerleyen eski bir dostun, Missouri zırhlısının gelişini selamlıyordu tstanbulun topları... Bundan kırk yıl önce, Amerikan dış politikasında önemlı deftişiklikler gerçekleşiyordu. TürkAmerikan ilişkilerinin gelişmesi de söz konusu yeniliklerin bir parçasıydı. ABD Donanması'nın en güçlü gemisi olan Missouri, Türkiye'ye yalruzca ABD'de vefat eden Türk Elçisi Miinir Ertegün'Un cenazesini getirmiyordu. Cenazerun getirilişi bir vesileydi: S Nisan 1946'da Bogaz'ın serin sularına demir atan Missouri, "Soguk Savas"ın ufukta belirdiği gunlerde, ABD'nin Türkiye1ye verdiği güvencenin bir işareti, "Gambot Dlplomasisi" diye de adlandırılan deniz diplomasisinin tipik bir örneği idi. Dünya gidişatında söz sahibi olma iddiasındaki büyük devletler, dış politikalarını uygularken, ekonomik ve siyasi güçlerinin yanı sıra donanmalannın gücünü de kullanmışlardır. Bu gücü "diplomasinin bir parçası olarak" değil de yalnızca askeri bir unsur olarak görenler ise, küçülmüş ve dünya politikasındaki etkilerini kaybetmişlerdir. Bir ülkenin donanma gücünün, dış politikasının aktif bir aracı olması hangi özelliklere dayanır? Devletler, bir potansiyel refah vasıtası olarak, denizlerden azami kazanç sağlamak ama • G ambot Diplomasısı (Deniz Dıplomasısı veya Savaş Gemısinde Diplomasi diye de adlandırılır), sadece belırlı bir siyasi göruşu namlu ucunda kabul ettırmek değıl, bu yolla başka çıkarlar sağlamayı da Içerir. Gambot Diplomasisinin kuvvet unsurunu savaş gemileri oluşturur • Gambot Diplomasisı, beş ana taktikle uygulanır Bırıncı grup taktikler, "Deniz Gucu Polittkası'nı temsıl eder. "Deniz gücunun süreklı göstenlmesı" ve "özel harekât yayılması" taktıklerını ıçerir ikıncı grup taktikler Deniz Nüfuz ve Etkı Polıtıkaları"nı temsıl eder "Deniz Yardımı", "Harekât Ziyaretlerı" ve "özel lyı Nıyet Zıyaretlerl" taktiklerini içerir • Bu iki taktık grup arasında yakın ilişkl vardır. Gücün süreklı gösterilmesı, rutin harekât ziyaretlenne yardımcı olur Krız ve olaylar, özel harekât yayılması fırsatını sağlar Durumların iyi olması, özel İyi nlyet zıyaretlerıni arttırır Deniz Gücü polıtlkası ile Deniz Nüfuz ve Etkı Politikası'nı kesin olarak bırbınnden ayırmak oldukça zordur. Deniz Yardımı, teknlk eleman ve müşavlrlerden, bir gemi, ya da hibe paket donanmaya kadar her şeyı ıçerir Yayılma, bir gemıden bırçok gemıye, güçlü bir muharebe gemısinden bir mayın tarama gemisıne kadar olan bırlıklerl kapsayabılır GAMBOT DİPLOMASİSİ SÖZLÜĞÜ 1 Deniz Gücünün Sürekll Gösterllme Taktiğl (Bayrak Gösterme) Denizlerde guç kullanarak aşırı korku yaratmak ve sahilde guç kullanmaya tesebbus etmek gibl bir nlyetin belirtilmesini sağlamak Için, Deniz Kuvvetı'nın sürekli göstenlmesı, hedef devlette arzu edilmeyen faalıyetlerın durdurulmasını amaçlar. Durdurucu harekât, kuvvetin toplanması İle başlar. Hedef deviet, amfibi taarruz, hava taarruzu, bombardıman ve abluka gıbı operasyonlarla korkutulur. Kuvvet olarak başlangıçta, bir gemi, ya da küçük bir gemi topluluğu kullanılır. Eğer olaylar istenen yöne çevrilemezse, daha büyük güç kullanımına gıdılir. 2 Özel Harekit Yayılması Taktiğl Bu, bayrak göstermenin özel durumudur. Kriz dönemlnde, ya da kuçuk çatışmalarda, bir veya daha fazla savaş gemısının, kararlı, azlmlı ve aktıf olarak kullanılmasıdır Harekfltın amacı, destek saglama, engel olma ve durumu daha karmaşık hale getirme, ya da diğer devletleri harekete geçirme olabllir. İyi planlama ve diğer dlplomatik faaliyetlerle desteklendiğınde, yararlı sonuç alınabllir. Tecrübelere göre, bir yılın özel Harekât Yayılması, onu izleyen yılın veya yılların Devamh Kuvvet Gösterisi olabilmektedlr. 3 Deniz Yardımı Taktiğl Bu taktık, sadece savaş gemisi satmak ya da hibe etmek değildir. Amaç, hedef ülkeye nüfuz etmek, girebilmek. ya da istenen ülke ile ilişki kurabilmektir. cıyla, başka devletlerin bu denizleri aleyhlerine kullanmalanna engel olmaya çalışırlar. Ana amaçları da etki alanları altındaki denizleri kendi çıkarlarına uygun olarak kullanmalarıd'ır. lşte denizlerin bu şekilde kullanılması, deniz kuvvetlerinin var oluş nedenidir. Deniz kuvvetlerini bu hedefe ulaştıran görcvler ise, Uç ana başlıkta toplanır: 1. Askeri görevler, 2. Diplomatik görevler, 3. Paramilıter (polisiye) görevler. Bu görevlerden, askeri olanlar, donanmanın askeri karakterini oluşturur. Paramiliter görevler, devletin deniz hudutlannın güvenliği ve buralarda düzenin sağlanmasıyla ilgıiidır. Diplomatik görevler ise, dış politikanın bir aracı olarak kuvvetin kullanılmasıdır. ABD'nin 6. Filo'ya bağlı savaş gemileri ve amfibi çıkarma grubunun Ağustos 1982'de LUbnan'a çıkışı ve geri çekilişi (1984) aynı filonun 1986 yılında Sirte Körfezi açıklarındaki faaliyetleri, TUrk Donanma birliklerinin Kıbrıs Barış Harekâtı öncesi dönemde Kıbrıs/tskenderun bölgesinde toplanması, asker yüklemesi, açık denize hareketi, deniz kuvvetlerinin politik rolde kullanılması ve savaş gemilerinin diplomatik görevlerine örnek olabılirler. Amerikalı yazar James Cable, "Gunboat Diplomacy" isimli eserinde, 10 yıllık bir süre içinde (19691979), muhtelif devletlerin savaş gemilerinin 60'a yakın deniz diplomasisı görevinde kullanıldığını ve tüm bu görevlerin yuzde 75'inde fiilen silah ya da askeri birlik kullanılmadığını belirtmektedir. Savaş gemilerinin, diplomasinin aracı ola 4 Harekât Zlyaretlerl Taktiğl Gemi zıyaretlerl ile; llgili devlette, personelin tavır ve hareketi, gemlnin taşıdığı teknoloji ve gemi hakkındakl genel imaja göre uygun etkinin yaratılmasına çalışıhr. Bu ziyaretlerde, gücün gösterllmesi İle prestije destek sağlanır. 5 özel lyl Niyet Zlyaretl Taktiğl Bir savaş gemitinin, operasyon yaptığı bir sahadaki limanı, ya da bir sahadan transit geçerken uygun limanları ziyaret etmesidir. Amacı polltıktir. Çapı ve tipi, kokteyl partllerden gemi zlyaretlerine kadar değişlr. Gambot diplomasisinin amacı, savaş gemileriyle hükümetlerin davranışlarını etkilemek olarak özetlenebilir.