Katalog

AYINKONUSU UCRETLERIN I K I DUŞMANI STRONOMİK ücret haberlerıne son zamanlarda sıkça raslanıyor Yüzbinlerce ışçiyi ve yüzlerce ışyerlni ilgilendiren bir dızı toplu sözleşmenin gündeme geldığı şu donemde gün geçmlyor kı ücrati ayda 25 bin liraya yükselen hademelerden, müdüründen fazlamaaşalan odacılardan, bır yıl içın 400 bın lira artış sağlayan ışçılerden söz edılmesin Salt bu haber lere bakarak Türkı/e'nın bır ışçi memur cennetı olduğunu sanmak da olası Bu yeryüzü cennetinin perdesını biraz araladığımızda ıse çok farklı gerçeklerle karşılaşıyoruz Blrlncisı, bu verılen örnekler, manşetlere geçen "dstronomık Ocretler", gerçekte genel tabloyu yansıtmayan, istısnaı örneklerden seçilıyor Türklye endüstrislnde çok özel bir konumu ve dünya çapında etkınliğı bulunan bir çokuluslu şırketın, kendıne özgü koşulları içınde verebıldıği "astronomik ücret" sanki tüm bir sanayı kolunda ya da tüm ülkede geçerli bır ücretmiş gıbi gösterılebılıyor Benzer blçimde kendine özgü koşulları bulunan falanca belediyenin işçilerlne A ülkede Işçımemur karşıtlığını körükleyecek bir malzeme olarak kullamlabılıyor Kısası çok sınırlı örneklerden çok genlş kapsamlı genellemelere gidilerek gerçekler saptırılıyor Çok sınırlı bır işçl grubuna layık gördüğü "astronomik ücret" tüm Vergi ve enflasyonun budayıcıetkisi astronomik" ücretlerî kağıt üzerinde bırakıyor, yüzde 100 zam alan bir ücretlinin bile gerçek gelirinde düşme görülüyor Astronomik saglanan artışlar büyük İşçl kitlelerine rfü."denebillyor. VERGİ VE ENFLASYON ,S3>~ü UCRE~ KADEMELERINDE BRUTVE NETUCRETLER \EVLI, 1 ÇOCUKLU UCRETLİIÇİN) Ay'ık f, u Vegıve3SK Kesın ( ı Aylık net Net/Brüt T C'9* ~ kesıntısı L oranı ücret TL oranı ' "Cu % 44 3 283 4,217 %56 15 300 7 605 % 51 7,395 % 49 30.CÛ0 16,713 % 56 13,287 % 44 50 00ı) 29 781 % 60 20,219 %40 1 75 000 47 30% 63 27 699 % 37 maledılip, "TOrkiye'de ışçiler köşeyi dOn Ikincisl, genellikle brot Ocretlerl ya da brüt zamları yansıtan rakamlar kullanılırken, TOrkiye'de uygulanan "müterakki" vergi sisteminln budayıcı etkisl gözardı edillyor Yirml yıldır değişen koşullara uydurulamamış olan bu sıstemln "müterakki" llğinln bugün öncelikle brüt Ucret leri artmış görünen ücretlılerı olumsui etkıledıği ve %9'dan %12'ye yükseltilen sosyal sıgorta keseneklerıyle bırlikte "astronomik" ücretıerı Kağıt üzerindebıraktığı unutuluyor Hemen birkaç örnek verelim Tablo'da da görüldüğü gibi aylık ücretl 15 bln liraya Vergı ve sıgorta keseneği engellerinl hatırı sayılır kayıplar vererek aşabllen ücret leri, gıderek amansızlaşan Ikinci bir "düşman" bekliyor enflasyon özel sermaye bırıkıminin özellıkle "gelişmekte olan" Dlkelerde çok başvurulan bır aracı olan enflasyonun son yıllarda ülkamizde kazandığı boyutlar, ücretleri kağıt üzerinde artmış görünen ücretlilerın, ışçilerin ve larını, çılgınca artan fıyatların rüzgarında sılip süpürüyor Vergi sısteminden sonra enflasyonun da parasal ücretleri ve Ocret artışlarını nasıl sılıp süpürdüğünü bırıkı basit örnekle açıklamaya çalışalım Örneğin Istanbul'da yaşayan ve 1978 sonunda 7 bın beşyüz lira brüt ücret alan, evlı, bır çocuklu bir işçının durumunu ele alalım Mevcut vergı mevzuatıyla bu ışçınln eline ayda net 4 220 lira geçecektır Şimdi bu işçının 1979 yılında yapılan bir yeni toplusözleşmeyle brut ücretine %100 zam aldığını varsayalım Böylelıkle brut ücretl 15 bın liraya yOkselecek ancak brüt ücretteki bu artıştan yalnızca 3 175 llrası net ücrete yansıyacak ve söz konusu ışçinın yenı net ücret i 7 395 lira olacaktır Öte yandan Istanbul Tıcaret Odası'nca düzenlenen geçinme endeksleri eklm 1978ekım 1979 arasında Istanbul'da yaşamın %83 pahalılandığını göstermektedir. Bu oranın yıl sonuna dek %100'ü bulması hiç de şaşırtıcı olmayacaktır Başka bir deyişle Istanbul'da yaşayan bir klşlnin alış gücü yarı yarıya azalmış olacak, yani 1979 sonunda 7 395 liralık bir parasal gelirin 1978 sonu flyatlarıyla alış gOcu 3.700 lira dolayında kalacaktır. Söz konusu Işçinln 1978 sonundaki net Ocretinin 4 220 lira olduğu anımsandığında %100 zamlı bir toplu sözleşmenin bile bu Işçinln gerçek yaşam düzeylni artıramadığı, terslne geri lettiğl anlaşılacaktır Bu örneği daha "astronomik" ücret düzeylerlne uyguladığı mızda durum daha da kötüleşmekte, örne ğın brüt ücret i 15 bin llradan 30 bın liraya yükselen bir ücretlinin aylık gerçek gelır kaybı 750 liraya yükselmektedır Kısası mevcut vergı sistemıyle ve yılda %100'e varan bir enflasyon oranıyla ücretll lerin gerçek gelır düzeyınl yükseltmeye %1OO lük toplu sözleşmeler de yetme mekte, "astronomik" ucretler kağıt üzerln de kalmaktadır Başka bir deyişle gıderek büyüyen rakamlar gerçekte büyük bır aldatmacanın göstergesi olmakta başka hiç bır şeye yaramamaktadır Ayda 30 bın lıralık ücretıyle övünen bir Ocretli, bır işçı, kendıne ve aılesine daha rahat.daha "müreffeh" bir yaşam sağlayamamaktadır. Vergı sıstemındeki büyük adaletsızlık giderılmeden ve enflasyon oranı kabul edılebılır düzeylere ındırılmeden parasal ücretleri artırmayla sorunu çözümlemenın olanağı da yoktur. • memurların "daha tyı bır yaşam" umut yükselen bır ışçı bunun %51'ını vergı ve sıgorta keseneğı olarak daha elıne geçmeden yıtırıyor Yanı bordrosunda görünen 15 bın lıra ücretten elıne kala kala 7 395 lıra kalıyor Ucret daha üst dılımlere tırmanıp "astronomik" boyutlar kazandıkça kesıntılerin oranı da 'müterakki' olarak artıyor Orneğın 30 bın lıralık bır aylık ücretten 16 713 lıra (% 56) verı ve sıgorta keseneğı kesılınce gerıye kalan net ücret yalnızca13 287 lıra "Süper arstronomık" bır ücret, orneğın ayda 75 bın lıra brüt alan bır ücretlinin elıne geçen ıse 27,699 lıra, yanı brüt ucretının yalnızca % 37 sı ASGARİ ÜCRET ARTTIMI, AZ ALDI Ml ? î î LKEMİZDE tarım kesimı dışında tek asgarı ücret uygulamasına U geçildiğı 1974'den bu yana asgarı OcretlerTemmuz 1974, Haziran 1976, Ocak 1978 ve son olarak da Mayıs 1979da dört kez ayarlanmıştır 1979 yılmdaki son ayarlama ikı yıllık sürenln dolması beklenmeden gerçekleştlrilmış ve 110 lira olan ünlü asgari ücret % 64'IOk bir artışla 180 liraya yOkseltılmiştir Ne var kı, asgarı ücretle çalışan evli ve ikı çocuklu bir işçi bu 180 lıranın 21 60 lırasını SSK prımı, 44 25 llrasını gelır vergisi, 4 20 lirasını mali denge vergisl 72 kuruşunu da damga vergisi olarak ödeyecek, daha doğrusu para eline geçmeden bu kesintiler yapılacak ve eline 109 25 lıra kalacaktır Böylece söz konusu işçının net asgari ücretı ancak % 52 artmış olacaktır Oysa Ocak 1978 den Mayıs 1979'a dek geçen sürede orneğın Istanbul'da tüketici fıyatları, değişik endesklere göıe % 110120 arasında artmıştır Demek oluyor ki, gerçek asgari ücrette bır artış değıl hatırı sayılır bır düşüş söz konusudur 1378 ocağında eline geçen net 72 04 lıranın 1979 Mayıs fiyatlany'a gerçek alış gücünü koruması ıçın asgari ücret alan bır İşçının elıne 150160 lıra geçmesı gerekırken ancak 110 lira geçmektedır Mayıs'tan bu yana meydana gelen yenı fıyat artışları ıse bu etkıyı çok daha belırgın hale getırmış ve asgarı ücretln gerçek alım gücü daha da düşmüştür Gerçek asgarı ücretın 1974'den bu yana izledıği gelışmeye bakıldığında da en çarpıcı gerilemenln 1979'da meydana geldiğl görülmektedır. 1974 fıyatlarıyla Gerçek asgari ücret dengeksı gerçek asgarı ücret 1974 (Temmuz) 1976(Hazıran) 1978 (Ocak) 1979 (Mayıs) 31 63 TL 31 12 TL 31 52 TL 22 27 TL 100 98 99 70