Katalog

ENERJİ 4 Elektrik üretim sistemlerinde enerji verimliliği Her ülke kendi yerel yakıtıyerel kömürü için kendi termik santrallarını kendi yerel şirketleri ile kurmak zorundadır. Bu iş yabancılara bırakılmayacak derecede önemlidir. Santral verimliliği ancak yerli teknoloji ile arttırılabilir. Haluk DİRESKENELİ MMO Enerji Çalışma Grubu Üyesi ömür; dünya enerji arzı içinde yüzde 25.1’lik payı ile petrolün ardından ikinci sırada yer alırken, elektrik enerjisi üretiminde ise yüzde 39.8’lik payla ilk sırada bulunmaktadır. Ülkemizin enerji alanında toplam üretimi içinde kömür yüzde 43.4’lük pay ile ilk sıradayken, elektrik tüketiminde yüzde 15.9 ile dördüncü sıradadır. Son rapor ve senaryo çalışmalarına göre, temiz kömür teknolojileri kullanımı ile kömür önümüzdeki dönemde dünya genelinde önemli bir paya sahip olacaktır. Türkiye’nin de en önemli yerli fosil kaynağı olan kömürü ileritemiz teknolojilerle elektrik üretiminde kullanması gereklidir. Kamu sektörü geçmişte finansman ihtiyacı nedeniyle yabancı yatırımcıya öncelik vermiş; “en ucuz”, “finansmanı var” gerekçeleriyle Doğu Avrupa tasarımı, verimsiz ve kalitesiz termik santrallar alınmıştır. Söz konusu santrallar yerli yakıta ve çevre şartlarına uyum gösteremedikleri nedeniyle çabuk yaşlanmışlardır. Yerli kömürün (özellikle linyitin) ancak yerli mühendislik tasarımları ile en iyi kullanılabileceği gerçeği, yıllardır göz ardı edilmektedir. Yabancı firmalar santralı kurar, deneme çalışmasını tamamladıktan sonra işini tamamlar, kesin kabulünü yapar ve gider. İşletmeci, santralın sorunları ile baş başa kalır. Bu nedenle yerli kömür için “yerli teknoloji ve yerli firma” olmazsa olmazdır. ülkelerde de geliştirilmektedir. Enerji teknolojisinde, Batı Avrupa ve Kuzey Amerika üretimleri artık çok pahalı hale gelmiştir. Yüksek verim ve kaliteye sahip teknolojiyi getirecek Batılı firmalardan (eğer bir Çinli, Hintli firmaya ön yeterlik verilmiş ise) teklif almak zorlaşmaktadır. Doğulu firmalar piyasaya hakim olmak için fiyatı önemsememektedirler. Bu durumda Batılı firma teklif vermekten kaçmakta ve piyasa Çinli, Hintli, Koreli firmalara mahkum olmaktadır. Yakında Batı Avrupa ve Kuzey Amerika firmaları kendi yurtiçi piyasalarının dışına mal satamayacaklardır. Çin, Hindistan, Güney Kore, enerji ve termik santral piyasasına çok daha iyi fiyatlar verebilmekle birlikte, bugün için belki en iyi, en randımanlı, en çabuk, en hızlı inşa edilebilen santralları ve ürünleri piyasaya sunamamaktadırlar. Ancak çok yakında bunun da gerçekleşeceği öngörülebilir. Türkiye’nin de kendi iç piyasasını bu yeni duruma göre yönlendirmesi gerekmektedir. Son zamanlarda enerji krizinin yaklaştığı herkes tarafından biliniyor. Bu büyük talep karşısında mevcut arz yetmiyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarının, hemen bu açığı kapatması mümkün değildir ve ancak gecikmeli olarak sektöre katkı verebilecek düzeydedir. Bu kapsamda uzun süreli politikalar gereklidir ve bu politikalar içinde yerli teknoloji mutlaka yerini almalıdır. Yerli linyite yerli santral şart Türkiye’nin sahip olduğu linyit kömürünün içinde büyük oranda kül, nem ve su bulunmaktadır. Bu linyite özel, yeni tasarımlar şarttır. Yabancı firmaların, kendilerine özel çözümlerinin Türkiye’ye uymadığı deneyimlerle görülmüştür. Türkiye’nin termik santrallarını, yerli kömür kaynaklarına uygun olarak kendisi tasarlayıp, imal etmesi, yerinde monte etmesi, çalıştırması ve işletmesi gerekmektedir. Mühendislik ve imalat sanayi açısından Türkiye’nin çok büyük imkanları bulunmaktadır. Türkiye’de yetişmiş mühendisler, linyit kaynaklarına uygun termik santral tasarımı, hatta gerektiğinde kombine çevrim santralı tasarımını bütünüyle yapabilecek bilgi birikimi ve yeteneğe sahiptirler. Ancak teknolojik gelişimin sağlanabilmesi için gerekli ortamın yaratılması şarttır. Türkiye, kendi enerji piyasasına sahip çıkmalıdır. Son yıllarda müteahhitlik hizmetlerinin bile yabancıların kontrolüne girmeye başlaması endişe ile karşılanmaktadır. gazlaştırma kombine çevrim (Integrated Gasification Combined CycleIGCC) olarak sayılabilir. Bu teknolojilerin iyi incelenerek, ülkemizde kullanılma yolları araştırılmalıdır. CFB uygulamaları için ciddi akademik araştırma ve büyük ölçekli deneme yatırımları yapılmalıdır. Bu deneme çalışmaları yapılmadan yüksek kapasiteli, yabancı teknoloji uygulamalarıyla başarısızlık riski yüksektir. Gereken deneme çalışmaları yapılmadan santral kurulması, elde çalıştırılamayan atıl santrallar kalmasıyla sonuçlanacaktır. IGCC sisteminde, maliyet ve düşük alt ısıl değer nedeniyle çok miktarda kömür işleme zorunluluğu ortaya çıkabileceğinden ciddi olumsuzluklar yaşanabilir. Ancak bu teknoloji giderek gelişmekte, çevre koşullarına en uygun ve en güvenli işletme olanağı sunmaktadır. Çünkü türbine verilen gaz yakıt değerleri düzgün ve kararlıdır. Yerli yakıt AfşinElbistan’a uymuyor Türkiye linyit kaynaklarının nerdeyse yarısı olan AfşinElbistan’da A ve B gurubu olarak her biri yaklaşık bin 400 megavat kapasiteli çok büyük termik santrallar kurulmuştur. A Santralı projelendirme kapasitesinde çalışamamıştır. Dünya Bankası raporlarına göre, yaklaşık 500 megavat civarında devamlı azami yükte üretim yapabilmiştir. Çünkü söz konusu santralın yanma sistemi uygun değildir. AfşinElbistan linyitlerinin yüzde 55’i su ve nem; yüzde 20’si kül; yüzde 1.54 arası kükürttür. Alt ısıl değeri kilogram başına ortalama bin 150 kilokaloridir. Bu hali ile mevcut kömür “pülverize” sistemi ile yanmamaktadır. Bu santrallarda uygulanan “dolaylı yakma (indirect firing)” sistemi de yerli yakıta uymamıştır. Piyasada mevcut termik santral yazılımlarına bu kömür analizleri girildiğinde, pülverize kömür kullanımı konusunda uyarı mesajı vermektedirler. AfşinElbistan Santralı’ndaki buhar kazanlarının en önemli özelliği düşük kaliteli, yüksek nem ihtiva eden yerel linyiti yakabilmek için projelendirilmiş olmasıdır. Kömür bunkerlerinden kömür değirmenlerine gelen kömür burada öğütülerek sıcak baca K Linyit teknolojisinde Türkiye uygulamaları Türkiye’de geçmiş yıllarda kömür kaynaklarını değerlendirmede, yalnızca ızgaralı/pülverize(öğütme) yakma teknolojileri kullanılıyordu. Ancak son yıllarda yeni temiz kömür teknolojileri ile daha verimli teknolojilere doğru bir evrim yaşanmaktadır. Bu teknolojiler; dolaşımlı akışkan yatak (Circulating Fluid BedCFB) ve entegre Kömür hala önemli bir kaynak Gittikçe sığlaşan enerji pazarında kömürün tekrar yükselen bir trend izlemesi kaçınılmaz olmuştur. Buna bağlı olarak da teknolojide bir evrimleşme gerçekleşmektedir. Teknoloji, artık sadece gelişmiş ülkelerde değil, enerjiyi ağırlıklı olarak tüketmeye başlayan gelişmekte olan ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ