Katalog

ENERJİ 22 Ahmedinecad Putin’e özeniyor Mavi Akım modeli Ayrıca Tahran yönetiminin Mavi Akım’da uygulanan, “Doğalgazın fiyatı dönemsel hareketlenmelere göre değişebilir” maddesini de anlaşmaya koymak istediği belirtiliyor. Türkiye Rusya ile Mavi Akım anlaşmasını imzalarken, petrol fiyatları istikrar nedeniyle düşüş gösteriyordu. Ancak ABD Irak’ı işgal edince birden bire 100 dolar seviyesine çıkan fiyat Türkiye’yi de büyük sıkıntıya sokmuştu. Türkiye ile İran arasında doğalgaz mutabakatı aradan 9 aya yakın süre geçmesine karşın hala imzalanmazken, Ahmedinecad yönetimi yeni kartını ortaya çıkardı. İran’ın Türkiye’nin ardından Rusya, Çin ve Hindistan’a da Türkiye ile benzer öneriler yaptığı ve yapmaya hazırlandığı belirtiliyor. Mahmut GÜRER NKARA ABD’nin uluslararası kamuoyunda yarattığı baskıdan bıkan İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad, 2008 yılı itibariyle yeni bir doğalgaz politikası başlattı. Bu kapsamda Tahran yönetimi ilk adımı geçtiğimiz yılın Mayıs ayında Türkiye ile imzaladığı doğalgaz mutabakatı ile atarken, Ahmedinecad’ın bu kez de Rusya, Çin, Hindistan ve bazı batı şirketleriyle görüştüğü belirtiliyor. Türkiye’nin yaklaşık 9 ay önce İran ile imzaladığı Doğalgaz Mutabakatı bir türlü anlaşma halini alamıyor. İranlı Petrol Bakanı Golamhüseyin Nozeri’nin Ankara ziyareti şimdiye dek 3 kez ertelendi. Bu durum iki ülke ilişkilerinde de sıkıntı yarattı. Özellikle İran’ın Türk heyeti bu ülkedeyken, “mücbir nedenler”i (Allah’ın işi) gerekçe göstererek doğalgazı kesmesi İran’ın doğalgaz oyunu Ankara’da tepki gördü. Bunun yanı sıra, İran’ın anlaşmanın imzalanması sürecinde mutabakatta yer almayan unsurları öne sürmesi de dikkat çekti. Buna karşın söz konusu mutabakatın genel hatları üzerinde uzlaşmaya varıldığı bildirildi. Sorunlar ise fiyatlar ve İran’ın doğalgaz sahalarından Türkiye sınırına kadar olan bölgeye çekilecek yeni doğalgaz boru hattının yapımı üzerinde tartışma yaşanıyor. Türk tarafı fiyatın Azerbaycan’dan aldığı doğalga fiyatı ile aynı olmasını istiyor. Bu da yaklaşık 130 dolar ediyor. Ancak Tahran yönetimi doğalgaz fiyatının 160 dolar seviyesinde olmasını tercih ediyor. Hat inşası Öte yandan taraflar arasında 13 Temmuz’da imzalanan ilk mutabakat zaptına göre, doğalgazı Türkiye’ye taşıyacak boru hattının İran tarafında kalan bölümünün Tahran tarafından yapılması öngörülüyordu. Ancak mutabakatı anlaşmaya dönüştürecek görüşmeler uzadıkça, bu konuda da sıkıntı yaşandığı belirtiliyor. İran tarafının hattın İran’da kurulacak bir ortak şirket tarafından inşa edilmesini önerirken, Türkiye mutabakata bağlı kalmak konusunda ısrarcı... yatırımı yapacak. Doğalgaza ilişkin yatırım ve satılmasına ilişkin işlem ise, ABD’nin uyguladığı ambargo nedeniyle İran’da Tahran Ticaret Odası’na kayıtlı ve yüzde 51’i Türkiye Petrolleri Anonim Şirketi’ne ait olacak bir şirket tarafından gerçekleştirilecek. ABD, nükleer programını öne sürerek, İran’ın güvenilir bir kaynak olmadığını iddia ediyor ve bu ülkeyle hiçbir ülkenin enerji işbirliği yapmamasını istiyor. ABD ayrıca İran’a 20 milyon doların üzerinde yatırım yapan ülkelere ambargo uygulayacağını da açıklamıştı. Rusya’ya teklif Ahmedinecad’ın anlaşmanın imzalanmasıyla ilgili olarak Ankara ile sıkıntılar sürerken, diğer ülkelerle de temaslarını sürdürdüğü vurgulanıyor. Bu kapsamda İran’ın Hazar komşusu Rusya’ya da benzer bir teklif götürdüğü belirtiliyor. İran’ın Rusya’ya yaptığı teklifte de Türkiye’ye olduğu gibi bazı sahaları yine ihalesiz olarak önerdiği belirtilirken, Moskova’nın da konuya sıcak baktığı ifade ediliyor. Bu konuyla ilgili dikkat çekici unsurların başında ise İran’a yapılan teklifin içeriğinde Türkiye’ye sunulan 3 sahadan birinin yer aldığı bilgisi geliyor. Bu durumu İran’ın Ankara’daki “üst düzey” kaynakları, “Parayı veren, düdüğü çalar” şeklinde değerlendiriyor. İran’ın bu girişiminin ise Türkiye’nin elini sıkıştırmak üzere Mutabakatta ne var? Tahran ile imzalanan anlaşma öncesi mutabakat zaptı, İran’dan gelecek, yılda 30 milyar metreküp doğalgazın, Avrupa’ya ihraç edilmesini öngörüyor. Ayrıca Türkiye, Güney Pars havzasındaki, üç doğalgaz sahasının işletmesini, ihalesiz olarak alacak. Bunun için ise yaklaşık 13 milyar dolarlık tesis A İran’ın doğalgaz rezervleri Dünya doğalgaz üretimi rezervlerinde İran, Rusya’dan sonra ikinci büyük paya sahip. İran’ın sanayisinde son yıllarda petrolün payı düşerken, doğalgazın payı arttı. Ülkenin enerji ihtiyacının karşılanmasında doğalgazın payı yüzde 63’e yükseldi. İran, ABD’nin baskısı nedeniyle de önümüzdeki yıllardaki doğalgaz üretimini artırmayı planlıyor. İran toprakları altında yer alan doğalgaz miktarı bakımından değil, sermaye ve düşük teknoloji nedeniyle üretim bakımından ikinci sırada bulunuyor. Ahmedinecad dönemi ile birlikte ise, ülkenin özel şirketlerinin yatırımları yok denecek kadar az olduğu için yabancı girişimlerin önü açılmaya çalışılıyor. Ancak Ahmedinecad, Batı değil doğunun enerji şirketleri ile çalışmaya önem veriyor. Ülkede en fazla yatırımı bulunan ülkeler, Çin, Hindistan ve Japonya olarak dikkat çekiyor. Ülkenin bilinen doğalgaz rezervleri 2328 trilyon m3 olduğu düşünülse de bulunmayan rezervlerle birlikte miktarın 40 milyar m3’e çıkması bekleniyor. Ülkenin en büyük doğalgaz yatakları Katar ile sınırda buluna Güney Pars bölgesi, offshore Kuzey Pars sahası ve Pars eyaletinde bulunan NarKangan, Aghar ve Dalan doğalgaz alanları... 1988 yılında keşfedilen Güney Pars sahası en fazla doğalgaza sahip bölge durumunda. Ülkenin Türkiye’ye önerdiği doğalgaz havzası da burada bulunuyor. Bu doğalgaz sahasında İran ile Kuveyt arasında küçük ihtilaflar bulunsa da şimdilik herhangi bir sorun yaşanmıyor. Bölgede büyük miktarda doğalgaz bulunmasına karşın, bölgeye şimdilik sadece 4 milyar dolarlık bir yatırım yapılması dikkat çekiyor. Ülke’den ayrıca Çin ile var olanın yanı sıra, Pakistan üzerinden Hindistan’a da bir doğalgaz boru hattı geçmesi bekleniyor. ? ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ