Katalog

H. ERDEM OKSAÇAN’dAN “hemcinsine tutkun bedenler” Modern dünya edebiyatında eşcinsellik Birinci kaynaklar ışığında, eşcinselliğin tarihteki izini sürdüğü kitaplarıyla tanınan Erdem Oksaçan abartıdan, övgü ve yergiden uzak üslubu ve akıcı diliyle bu kez “Hemcinsine Tutkun Bedenler”le okurların karşısında. Oksaçan, eşcinselliği tarihsellik bağlamında ele aldığı önceki kitaplarından farklı olarak bu çalışmasında, edebiyat metinlerini irdeliyor. W. Shakespeare Oscar Wilde SELİM ÖZGÜL T oplumsal cinsiyet çalışmaları ve cinsellik araştırmalarının yoğunluk kazandığı son yıllarda, bu konuya ilişkin gerek Türkçe telif ve tercüme eserlerin sayısında gerek okurların ilgisinde bir artış gözleniyor. Cinsellik kuramları ve cinsel özgürlük bağlamında yaşanan bu kültürel ve bilimsel gelişmeler, kuşkusuz toplumsal özgürlük ve eşitlik başlığından ayrı düşünülemez. Eşitlikçi ülkü ve toplum özlemiyle birlikte değerlendirildiğinde, bu alandaki çalışmaların önemi anlaşılacaktır. Bu bilinç ve sorumlulukla hareket eden isimlerden biri de Halit Erdem Oksaçan. EŞCİNSEL KİMLİĞİN İZİ Birinci kaynaklar ışığında eşcinselliğin tarihteki izini sürdüğü kitaplarıyla tanınan Oksaçan abartıdan, övgü ve yergiden uzak üslubu ve akıcı diliyle bu kez, yeni yayınlanan Hemcinsine Tutkun Bedenler’le okurların karşısında. Oksaçan, eşcinselliği tarihsellik bağlamında ele aldığı önceki kitaplarından farklı olarak bu çalışmasında, edebiyat metinlerini irdeliyor. Hemcinsine Tutkun Bedenler, beş kitaplık modern dünya edebiyatında eşcinsellik dizisinin ilk kitabı. Kitap, on dokuzuncu yüzyılın sonlarından 1950’ye kadar uzanan kesitte homoerotizmden hemcins aşkına modern dünya edebiyatı metinlerinde eşcinselliğin Erdem Oksaçan’ın kitabı beş ciltlik “Modern Dünya Edebiyatında Eşcinsellik” dizisinin ilki... izini sürüyor, eşcinselliğin edebiyattaki yansımalarını okura sunuyor. Yazar, kitabın önsözünde, cinsel kimlikleri ve rollerini sosyolojik ve ideolojik açıdan tanımlama, ayrımlama ve tarihsellik içinde genel çizgileriyle ele almanın zorlu bir görev olduğunun altını çizmiş. Cinselliğin hâlâ bir tabu olarak görüldüğü, kadına yönelik şiddetin azalmak yerine tüm şiddetiyle ve üstelik can alarak devam ettiği, cinsel ayrımcılığın ve ötekileştirmenin, homofobi ile transfobinin şiddete ve ölüme varan boyutlarda yaşandığı göz önüne alınırsa bu zorluğun derecesi gayet net ortaya çıkacaktır. Bu anlamda cinsiyet kalıpları ve cinsel kimlikler konusunda bireylerin bilinçlenmesi için çocuk gelişiminden başlayarak eğitim kurumlarının her aşamasında yoğun, etkili, çok yönlü ve bilimsel bir cinsellik eğitiminin gerekliliği ortada. Dolayısıyla Hemcinsi ne Tutkun Bedenler, bu bağlamda hakkı teslim edilmesi gereken bir kitap. Hemcinsine Tutkun Bedenler, modern edebiyat eserleri üzerinden eşcinsel kimliğin izini sürüyor. Yazar, edebi metinlerle konuya farklı açılardan bakılmasını sağlayan ve ortaya koyduğu kimi saptamaları doğrulayan örnek metinleri çeşitli konu başlıkları altında irdeliyor. Bunu yaparken klişelerden ve yargılardan özellikle uzak duruyor. Örnek vermek gerekirse, duygusallığın erkeklik imgesi ile karşıtlığına, kadın(sı)lıkla özdeşimine ilişkin algıları, metinler üzerinden okuyucuya sunuyor. Ayrıca, eşcinselliğe dair olumlu ya da olumsuz veya duygusal bir yaklaşım sergilemekten uzakta, bilimsel bir yaklaşım sergiliyor. Bu anlamda eşcinselliğe yönelik bir övgü ya da yergi beklentisi içinde olanların beklentilerini boşa çıkarır bir tutum takınıyor. Kitapta gereksiz ayrıntılara girilmediğini ve demagojik söylemlerden uzak durulduğunu da belirtelim. Hemcinsine Tutkun Bedenler, eşcinsellik teriminin ortaya çıkışından İkinci Dünya Savaşı yıllarına uzanıp savaşın bitimiyle son bulan bir zaman aralığında yayımlanan edebiyat eserlerini irdeliyor. Yazar, bir tarihçi olmanın getirdiği disiplinle yeri geldikçe kitabın ele aldığı tarihsel aralığın dışında çıkarak Eski Ahit’ten, Yunan mitolojisinden ve Ezop masallarından alıntılara yer veriyor. Bu sayede okur, eşcinselliği yansımalarıyla, bir zaman aralığına sıkışmışlık içinde değil, tarihsel bir bütünlük ve bağlam içinde takip edebiliyor. Böylece, yalnız farklı dillerden ve kültürlerden edebiyat eserleriyle değil, geçmişe, antik dönem eserlerinden alıntılarla ve aktarımlarla okura farklı bakış açıları sunuluyor. Örneğin, MS I. yüzyıla tarihlenen “Başkalaşımlar” kitabında hemcinsler arası ilişkinin izi sürülüyor ve Lucius’un hemcinslerine yönelik tutumuyla ahlâkçılığın ikircikli karakteri ortaya konuyor. Konunun tarihsel arka planını göstermek amacıyla ele alınan dönemden uzak ve yakın geçmişe uzanış bununla sınırlı değil. QUEER KURAMA ÖNEMLİ BİR KATKI Önceki çalışmalarından biri olan Eşcinselliğin Toplumsal Tarihi’nin sayfalarını aralayıp birtakım tarihsel bilgileri okura sunuyor. Şunu da belirtelim, hemcinsler arası ilişkileri konu alan bazı popüler yazılarda, cinsel kimliği yüzünden yargılanması ve mahkumiyetinin de etkisiyle olacak Oscar Wilde başlangıç alınıyor. Oysa Oksaçan, kitabında, ele alınan tarihsel dönemin yakın geçmişinde, Shakespeare’in on yedinci yüzyıla tarihlenen oyunlarını da irdeliyor ve bu anlamda bir eksikliği gideriyor. Kitapta, yazar, normatif olanın dışında kalan aşkın ve arzunun edebiyattaki yansımasını irdelerken edebiyat üzerinden tarih yöntemini dile getiriyor. Tarihe bakışını (eş)cinsellik özelinde, cinselliğe uygulayarak cinsel kimliklerin geçişkenliğini ortaya koyuyor. Tarihçilerin zamansallık bağlamında, konu alanı olarak insanı, toplumları irdelediğini dikkate aldığımızda, kendisi de bir tarihçi olan yazarın dile getirdiği ve sergilediği bu tutumun toplumsal cinsiyet araştırmalarına ve queer kurama yaptığı katkı oldukça önemli. Hemcinsine Tutkun Bedenler’de yer verilen alıntılara, dipnot sayısına ve kaynakçaya bakıldığında, modern dünya edebiyatında eşcinselliğin yansımalarının izini sürmek amacıyla uzun bir yol kat edildiği, titizlikle çalışıldığı ve yoğun bir çaba harcandığı görülüyor. Kitap, modern dünya edebiyatından örneklerle hem bu eserleri okumayanlara kılavuzluk ediyor hem de dünya edebiyatına âşina olanların hafızasını tazeliyor. Hatta o eserlerin geneli ve akışı içinde gözden kaçan noktaları tekrar hatırlatıyor. Özgün ve yetkin bir çalışma olarak Hemcinsine Tutkun Bedenler, başta değindiğimiz üzere, toplumsal cinsiyet araştırmalarına ve queer kurama önemli bir katkı sunarken bu alanda yapılacak çalışmalara yol gösteriyor. n Hemcinsine Tutkun Bedenler/ Halit Erdem Oksaçan/ Agora Kitaplığı/150 s. KItap 7 Ocak 2016 9