Katalog

RENKLER n SESLER n HARFLER AYTÜL AKAL n NİLAY YILMAZ n ÇİĞDEM GÜNDEŞ n MAVİSEL YENER n MUSTAFA DELİOĞLU Kitap Gölgesi Unutma hakkında, unutulmayacak bir kitap 2011 Alman Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Ödülü’nü alan “Belleğini Yitiren Tilkinin Öyküsü” Kâzım Özdoğan çevirisi ile Türkçede. r Mavisel YENER elleğini Yitiren Tilkinin Öyküsü, yaşlı insanlar için dünya baş aşağı olduğunda onlara neyi sunmamız gerektiğini incelik dolu, mizahi bir bakışla sunuyor. Belleğini Yitiren Tilkinin Öyküsü, sorun odaklı kitaplar için iyi bir örnek olmanın yanı sıra özenli tasarımı, akıcı kurgusu ile dikkat çekici. Akıllı, güzel, her şeyi bilen, uyanık bir tilki karşılıyor bizi ilk sayfalarda. Bu tilki, bir tilkinin bilmesi gereken bütün hileleri biliyor. Keçilere tuzak kurma yöntemleri, av köpeklerinin önünden nasıl kaçılır, tavşanların yoluna çukur kazmanın püf noktaları nelerdir, tavuklar nasıl kızartılır gibi pek çok konuyu genç tilkilere öğretiyor. Her şeyi bilen bu tilkinin serüven dolu bir hayat yaşadığını tahmin etmek zor değil. Tilki yaşlandığında sakalları beyazlıyor, biraz kamburlaşıyor ama yaşlılığın tek işareti fiziksel değişim değil, tilki gitgide daha unutkan biri oluyor. Önce haftanın günlerini unutmaya başlıyor, sonra doğum günlerini karıştırıyor, kendi düşüncelerini bile unutuyor. İşin ilginç yanı, bütün bunlar onun için hiç de büyük bir sorun değil, çünkü unuttuğunu da unutuyor! Günün birinde evinin yolunu bulamayıp bir ağaca tırmanıyor, başka bir defa ava çıktığı halde avlanmayı unutuyor, tilki olduğunu hatırlamadığı anlar bile oluyor. Günlerden bir gün ağaçtan düştüğünde, genç tilkiler onu buluyorlar ve ilk kez onun sadece yaşlı değil aynı zamanda belleğini yitirmiş biri olduğunu fark ediyorlar. Onun fiziksel yaralarını iyileştirebiliyor ama belleğini iyileştiremiyorlar. Ne olup bittiğini öğrenen ördekler, tavuklar, B koyunlar onunla dalga geçmekte gecikmiyorlar. Fakat tilki öylesine unutkan ki onların dalga geçtiğini de unutuyor, hepsine iyi günler diliyor. Onu yalnız bırakmayan, eski av hikâyeleri anlatan, sabırla dinleyen genç tilkilerin varlığı sayesinde yaşamına güvenle devam ediyor. Kitap çocukların günlük deneyimlerinde bu tür olaylara zannettiklerinden çok daha yakın olduklarını da duyumsatıyor. Bellek yitimine uğramış, tıbbi tanımıyla “demans” belirtileri gösteren bir yaşlının yaşadığı hüzünlü durum, yaşlı tilkinin diğer hayvanlarla kurduğu iletişim aracılığı ile gülmece tadında verilmiş. Mizah ve hüzün mükemmel bir harmanlama ile sunulmuş. Yaşlanma, unutkanlık ve hayat hakkındaki bu öyküyü okuyan çocuklar yaşlılığa dokunacak, aklını yitiren tilki ile ilgili pek çok yargı üretecekler. Öyküdeki tilkinin entelektüel ve sosyal yeteneklerinin, günlük fonksiyonlarını etkileyecek şekilde ilerleyici kaybı gerek resimler gerek metin aracılığı ile aktarılmış. Yaşlı tilkinin, bellek, düşünme, mantık yürütme, yer ve zaman tayini, günlük basit işleri yapma gibi işlevlerinde bozukluklar görülür. Bu aksaklıklar zamanla yaşlı tilkinin günlük yaşam aktivitelerini sürdürmesini olanaksız hale getirir. Bu durum onun günlük tüm ihtiyaçlarının bir başkası tarafından karşılanmasını zorunlu kılar. İşte burada devreye genç tilkiler girer. Onlar sayesinde yaşlı tilki yalnız olmadığını hissedecektir. Yazar, yaşlı tilkinin yaşadığı bu süreci dokunaklı bir dil kullanmadan anlatır. Laf kalabalığı yaparak işe yaramaz bir dil köpüğü oluşturmaz. Çok kötü bir şey oluyormuş gibi dehşetle sunmaz, sadece hayat geçer ve bunlar yaşanır; hastalık da hayatın bir parçasıdır. Almanya’da bu öykü tiyatro oyunu olarak sahnelendiğinde büyük ilgi görmüş. Öğretmenler okullarda dans, müzik, pantomim gibi öğeler de ekleyerek bu öyküyü çocuklara oynatabilir, yaşlılarla duygudaşlık kurabilmelerinin yanı sıra diğer kazanımlara da yelken açabilirler. Çocuk okurların gündelik deneyimleri ile de bağlantı kurabilecekleri “unutkanlık” çocuklar tarafından anlaşılabilecek bir “hal”dir, bu kitabı okuduktan sonra onları sosyal sorumluluk projelerine bile davet edebiliriz. Yaratıcı okuma çalışmaları için biçilmiş kaftan olan bu kitabın resimlemesi, değişen duygusal durumları gösteren vücut dilini başarıyla yansıtıyor. Çok yönlü sanatçı Martin Baltscheit’in duyarlılıkla yaptığı resimlerdeki gri ve siyah tonları sert karşıtlıkları temsil ederken, alaycı ördeklerin içinde bulunduğu pembe ton elbette rastlantısal değil. Sayfa tasarımı öylesine özenli ki tilkinin içine düştüğü duygu hallerini, değişen yazı karakterleri, yazı büyüklükleri, yazı yüzeyindeki vektör değişimleri, resim ve metin düzenlemesi bile yansıtıyor. Belleğini Yitiren Tilkinin Öyküsü, son yıllarda yayımlanan resimli kitaplar arasında hak ettiği yeri Türkiye’de de alır kanısındayım; yalnız çocuklara değil yetişkinlere de söyleyecek çok sözü olan bir yapıt. n Belleğini Yitiren Tilkinin Öyküsü/ YazanÇizen: Martin Baltscheit/ Çeviren: Kâzım Özdoğan/ Gergedan Yayınları/ 36 s. / 2013/ 6+ RENKLİ KALEMLER r Aytül AKAL kitaplık seri (Redhouse Kidz) ve ayrıca Bir Tanecik Oğlum (Mavibulut Yayınları) Sizce çocuklar okudukları bir kitabı neden sever? Yüreklerinde, beyinlerinde, ruhlarında, hayatlarında bir yerlere dokunmayı başardığı için ve elbette eğlenceli olduğu için. Bir okurunuzla aranızda geçen sizin için hoş bir anı... Gittiğim bir okulda salonda öğrencileri beklerken yavaş yavaş içeri girmeye başlayan çocuklardan bir tanesi beni görünce gözlerini kocaman açıp ellerini de havaya kaldırarak “Yazar insanı gelmiiişşş!!!” diye bağırmıştı. Son okuduğunuz çocuk kitabı... Rebecca Stead’in yazdığı “When You Reach Me.” n C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1243 azarlara merak ettiğimiz Y soruları sorduk. Aslında bu yanıtları okurları da çok merak ediyordu; biz de hem sorduk, hem okurlarıyla paylaştık… Konuğumuz Tülin Kozikoğlu. n Hangi türlerde kaç kitabınız var? 12 adet resimli kitabım var; Lili ve Çocuğu isimli 7 kitaplık seri (İletişim Yayınları), Meraklı Gezginler isimli 4 2 4 n 1 2 A R A L I K S A Y F A 2 0 1 3