Katalog

OKURLARA aşar Kemal’in “Bu Bir Çağrıdır” kitabı, büyük yazarımızın 1992’den bu yana, inatla, kimi zaman özlemle, kimi zaman öfkeyle ve her zaman umutla dile getirdiği demokrasi, insan hakları ve barış çağrılarını, uyarılarını, söyleşilerini ve bu konulara dair yazılarını bir araya getiriyor. Selim İleri “Yaşadığım İstanbul”da, İstanbul’unun binlerce yıllık yaşamını, tarihî mirasını, mimarî dokusundan mutfağına kültürel birikimini, duyduk duymadık ehil yazarlarından, şairlerinden ressamlarına, tiyatro ve sinema sanatçılarına sayısız ayrıntıyla aktarıyor. Ama hepsi bu kadar mı? “Yaşadığım İstanbul” İleri’ye göre unutmak istemeyen bir yazarın kitabı. İstanbul daha yaşarken; durup dururken, bir yandan da “tarihe karıştığı”nı imlediği şehir sonra, örselendiği... Kırk beş yıla varan kalem erbaplığında yazdıkları nedeniyle seveni de oldu, nefret edeni de... Selim İleri’yle kitabını konuştuk. Güven Turan’ın 19942010 arasında yayımlanan kitaplarını bir araya Toplu Şiirler zincirinin yeni halkası “İkinci” raflarda. Zincirin ilk halkası “Toplu Şiirler” şairin ilk beş yapıtını bir arada sunuyordu: “Güneşler… Gölgeler…”, “Peş”, “Sevda Yorumları”, “Bir Albümde Dört Mevsim” ve “İkaros’un Uçuşu”. “İkinci” ise Güven Turan’ın 1194’ten sonra yayımlanmış yedi kitabını bir araya getiriyor; “101 Dize”, “Görülen Kentler”, “Gizli Alanlar”, “İz Sürmek”, “Cendere”, “Çıkış”, “Dönüş”. Coşkuyla “dünya şiir dolu” diyen Güven Turan’la “İkinci” üzerine söyleştik. Faruk Duman, ormanın büyüsüne kapılmış bir yazar. Çok geriye gitmeden, denemelerinin dışındaki son üç kitabına bakmak yeter bunu anlamak için. ‘Sencer ile Yusufçuk’ ve ‘İncir Tarihi’ gibi ‘Ve Bir Pars, Hüzünle Kaybolur’ da ormandan çıkıp gelen bir yapıt. Bol kitaplı günler... Can Alkor’un derlemesi ‘Bulunmuş Çeviriler’ Y Burada insani bir şeyler var Can Alkor’un derleyip dilimize kazandırdığı ve Bulunmuş Çeviriler adıyla yayımlanan seçki, şiirseverlere Eugenio Montale’den Ezra Pound’a, Georg Trakl’dan Fernando Pessoa’ya dek pek çok şairin dizelerinden örnekler sunuyor. ? Ali BULUNMAZ iiri kendi dilinde okumak büyük keyif. Tam da bu yüzden şiir çevirisinin, dizeleri kaleme alanın ve kâğıda yansıyanın ruhunu örseleme ihtimalinden hep korkulur. Ne var ki yetkin çevirileri, çevirmenleri ve dizlerin ruhunu okuyup şiirseverlere sunanları pas geçmemek gerek bu anlamda. Bulunmuş Çeviriler’de, Can Alkor’un tartışma götürmeyen yetkinliğini bize hissettiren de bu okuma işte. Şimdi önümüzde bir demet şiir duruyor, onları çiziktirenler ise usta dil işçileri. Bembeyaz sayfalar ve oraya düşülmüş anlamlı ve rafine dizeler. ? ? ? Ş ? Can Alkor’un yayıma hazırlayıp Türkçeleştirdiği Bulunmuş Çeviriler’deki şairlerinden bir demet: 1 W. H. Auden, 2 Ezra Pound, 3 Georg Trakl, 4. Eugenio Montale, 5 Gottfried Benn, 6 Amanda Aizpuriete. ? TURHAN GÜNAY eposta: [email protected] [email protected] “YAŞAMAK SANCISI” Şiirin tarihinin bir yanına ilişmiş, insana seslenen, insan kalabilene adanmış ince işçilik. Auden’in “Eski Ustalar”ı anması bu yüzden: “Ne güzel anlamışlardı/ insanca konumunu acının; nasıl ortaya çıkar/ başkaları yemek yerken/ biri pencere açarken ya da yürürken dalgın...” Onun İspanya İç Savaşı’yla ilgili yazdığı ve bugüne dek, bu konuya dair kaleme alınan en uzun şiirlerden olan “İspanya 1937”nin, son iki dizesi yüzünden şairin toplu şiirlerinde yer almadığını öğreniyoruz. Aslında ufaktan bir tarih dersi veriyor Auden burada, ibretlik: “Tarih yenilenlere belki vah vah diyebilir/ ama yardım edemez, bağışlamaz onları.” Gottfried Benn’in deyişiyle “insanlarla karşılaşmak” olası bu seçkinin her köşesinde. Hem de çoğu zaman es geçilen; gözümüzün önünde durup da pek görmeye çalışmadıklarımızla. Artık geçici körlük mü dersiniz yoksa bakıp da görememek mi, orası size kalmış. Elbette bir soru kalıyor Benn’den, biraz da tortu: “Hep sordum kendime, bir yanıt bulamadım/ iyiliğin, uysallığın nereden geldiğini/ bugün hâlâ bilmiyorum ve şimdi gitmem gerek.” Eugenio Montale’nin “yaşamak sancısı” da atlanmamalı. Bu sancı kimi zaman “kavrulmuş bir yaprak”ta, kimi zaman “beygirin yük altında can vermesi”nde bazen ? “öğle ışığında uyuklayan heykel”de boy veriyor. Bulunmuş Çeviriler’de bir sahne kurulmuş gibi; şairler atışmasında gözlerimize Ezra Pound bakıyor, sonra bizi John Perse çocukluğunun şenliğine davet ediyor ve Georg Trakl, kente dadanan vahşi kurtların ulumalarıyla inleyen Doğu Cephesi’nden el ediyor. PESSOA’NIN MOUSALARI Amanda Aizpuriete’nin satılığa çıkarabileceği yalnızca dizeleri var: “Pazar yerinde altın takılar satılıyor/ gömütlerden çıkarılmış/ iyi gidiyor hem de/ benim çekmecemdeyse bir dolu umutsuzluk, bir dolu şiir, satılmayan/ ama ruhun sözcüklerle açığa vurulması besbelli günahtır diyorum.” Pessoa’nın Mousalara takılması boşuna değil. Kendini ararken onları bulması, daha doğrusu hatırlaması, insanı “az biraz” geriye götürüyor: “Eskiler Mousa’ları çağırırlarmış/ biz kendimizi çağırıyoruz// kaç kez kendim sandığım o kuyuya eğilip/ ‘hu hu!’ diye seslendim yankıyı bekleyerek/ gördüğünden fazlasını işitmedim/ suyun karanlık ışıltısıydı orada, işe yaramaz derinlikte/ yankı falan yok bizler için/ bir yüz yalnızca, belli belirsiz/ benimki olmalı, kimin olabilir başka/ yine de görüyorum aydınlatılmış gibi/ kuyunun dibinde/ suskusunda, yalancı ışığında derinliğin/ ne Mousa’ymış ama.” Pessoa’nın yalnızca Mousa’lara seslendiği sanılmasın; ustasına da selam veriyor, aynı zamanda insanın yazgısını ve onun durumunu özetliyor bu arada: “Beni özgür kıldın/ ama insanın yazgısı köle olmaktır/ uyandırdın beni/ ama uyumaktır insan olmanın anlamı.” Bulunmuş Çeviriler’deki dizelerin birbirinden değerli ve anlamlı olduğunu kitabın kapağını araladığınızda fark ediyorsunuz. İnsanı insana anlatan şiirlerin çevrelediği okur, oradaki ince ve sade anlatıma tutuluyor. John Perse’nin dediğine benzer şekilde söylersek yağmurların, insanın yüreğinde yine o insanın en güzel sözlerini yıkadığı bir tutulma sanki bu... ? [email protected] http://bulunmazali81.blogspot.com Bulunmuş Çeviriler/ Derleyen ve Çeviren: Can Alkor/ Norgunk Yayıncılık/ 58 s. İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç?Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız?Yayın Yönetmeni: Turhan Günay? Sorumlu Müdür: Miyase İlknur?Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı?Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.?İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64?Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL.?Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden/ Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Pal/ Reklam Koordinatörü: Hakan Çankaya?Tel: 0 (212) 251 98 74750 (212) 343 72 74?Yerel süreli yayın?Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1154 29 MART 2012 ? SAYFA 3