Katalog

T 17 OCAK SALI ürkçe Günlükleri FEYZA HEPÇİLİNGİRLER da anlaşılacağı gibi, çocukların soluk soluğa okuyacakları bir kitap. İgi ve Ben ise çeviri bir çocuk romanı. Yazan: Jenny Valentine, resimleyen: Joe Berger, Türkçeleştiren: Tuna Alemdar. 24 OCAK SALI “Yahya Kemal gibi bir şair için söz söylemek, sıradan bir Türkçe öğretmeninin haddine düşmez.” diyerek yıllarca ertelediği soruyu, Sessiz Gemi şiirindeki şu dizelerin uyağını sormuş Hasan Ali Koyuncu. “Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol, Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol” “Bir yolcunun, hele hele sonsuzluğa uğurlanan bir yolcunun arkasından kol sallanmaz, el sallanır. El sallamak, ‘uğurlar olsun’ anlamındadır, olumlu bir eylemdir. Kol sallamak ise neredeyse hakaret içerir, argo ‘nah’ sözcüğüyle ifade edilir. Uyak yarım değil de tam olsun diye büyük şairlerin böyle bir tutuma hakları var mı? (…) Yahya Kemal’in güzel söyleyiş yanında anlama da çok önem verdiğini göz önüne alırsak bu konuda ne dersiniz?” Dedim: “Ah!” (Remzi Kitabevi, 1999) adlı kitapta bu dizelerdeki durumu, “uyak kazası” diye adlandırmış ve şöyle demiştim: “… Yahya Kemal de uyak kazasına uğrayanların en bilinenlerindendir. Ünlü ‘Sessiz Gemi’ şiirinde gemiyi uğurlayanlara, kol sallamanın ne anlama geldiğini bile bile, el yerine kol sallatmasının tek nedeni vardır; üst dizedeki ‘yol’ sözcüğü.” Hâlâ öyle diyorum. Koyuncu’nun ikinci sorusu üzerinde ise daha önce düşünmemiştim. “Ne mutlu özgür olana”, “Ne mutlu özgürüm diyene”, hepimizin aklındaki örnek üzerinden gidersek “Ne mutlu Türküm diyene” kalıplarında kurulan tümcelerde özne ile ilgili bir sorun olduğunu düşünüyor Hasan Ali Koyuncu. Tümce “Türküm diyen çok mutludur.” olsa “Türküm diyen” özne olacak. Ama yönelme durumu eki alan bir sözcük (diyene) özne olmaz; çünkü özne ek almaz. Bu kullanımın başka ve eski örnekleri de var. Refik Halit Karay şöyle kullanmış sözgelimi: “Tarihlerinde velev hayali büyük bir kadın bulunan eski ve yeni milletlere ne mutlu!” (Kubbealtı Lügatı) Başka örnekler de bulunabilir; ama örnekler, Koyuncu’nun sorusuna yanıt oluşturmuyor. Doğrusu, ben de bilemedim. ? [email protected] [email protected] www.feyzahepcilingirler.com İ stanbul’a kar yağmayınca Türkiye’ye kış gelmez ya, dünden beri geldi: İstanbul’a kar yağdı. Her yanı bembeyaz kılıyor; ama adı “kara” kış! Neden? Türkçenin bir cilvesi! 18 OCAK ÇARŞAMBA “Uzun bir zamandır, garip bir ifade tarzı dilimize yerleşti. ‘Yemeğe almak’! Eskiden biri yemeğe çağrılırdı veya daha zarif bir ifade ile davet edilirdi, şimdi millet birbirini yemeğe alıyor.” diyor Salah Ünsaler. Doğru! “Yemeğe almak” dendiğinde de pek zarif bir laf edildiği sanılıyor. 19 OCAK PERŞEMBE Türkiye’de herkesin İngilizce bildiği kabul ediliyor, desem yadırganır şimdi; ama işte kanıtı: Cumhuriyet gazetesi bile böyle kabul ediyor. Bunu nereden mi çıkardım? Bugünkü gazetenin televizyon sayfasından. Günün Filmleri köşesinde filmin özgün adı verilmiş; ama Türkçe adların kuyruğu kanadı kırpılmış. Flight of the Intruder’miş filmin özgün adı. Türkçe adı? “Intruder’in…” Bu kadar. Gerisi? İngilizcesini anlamak zorundasınız. Aşağıda başka bir film: Death Sentence. Türkçe adı yine kırpık: “Ölüm…” AAa! Yoksa İngilizce bilmiyor musunuz? O zaman Türkçe bir gazete okumaya nasıl kalkışıyorsunuz? Bu ne cüret! Happy Endings’in “Mutlu…” diye başlayan bir çevirisi olduğunu yazdık işte, yetmez mi? My Best Friend’s Girl için “Arkadaş…” demek yetmeli canım! Gerisini getiriverin artık. Observe And Report’un Türkçe adı mı? “Gözüm…” diye başladığını söylesek siz “Kaç harfli?” diye sormaya kalkarsınız şimdi. Olmaz ki canım! Türkiye’de yaşamayı sürdürecekseniz İngilizce öğreneceksiniz. Başka yolu yok. 20 OCAK CUMA Çocuk kitaplarının adlarından önce yazmalıydım. Eğitim Sen’in hazırlayıp pırıl pırıl bir kitap olarak yayımladığı bir çalışma vardı: İlköğretim Çocuk Edebiyatı Kitap Kataloğu. İşte bu kataloğun yeni basımı yayımlanmış. Ayrıca katalog, iki yılda bir yeni kitaplarla varsıllaştırılarak yenilenecekmiş. Anımsatmak için söyleyeyim: Yaş öbeklerine göre sınıflandırılmış kitaplar tek tek tanıtılmış. Ayrıca kataloğun başında çok önemli yazılar yer alıyor. “Öğ retmenler, veliler, ilköğretim dönemi çocukları, alan araştırmacıları, kütüphaneciler, yayınevleri ve kitabevleri için” hazırlanmış, vazgeçilmez bir kaynak. Yalnız çocuklar mı? Tatil, liselilerin de ara tatili. Eğitim Sen’in bir başka çalışması da Gençlik Edebiyatı ve Genel Edebiyat Kitap kataloğu. Çocuklarımız kadar gençlerimizin de okumaya ısındırılması gerek. Hatta gözlemim odur ki ilköğretim basamaklarına okumayı seven çocuklar, liseye geldiklerinde, büyümenin bir gereğiymiş gibi, okumaktan uzaklaşmaktalar. Oysa bir dünya görüşü edinmenin, kişiliğini berkitmenin en sancılı döneminde onları yalnız bırakmamak, mutlaka kitaplarla buluşturmak zorundayız. Eğitim Sen’in kataloğu işte bu, gençlerimizi edebiyat okuru yapma düşünü gerçekleştirmek amacıyla hazırlanmış. Yerli yabancı ayırt etmeden, kendilerine ulaştırılan kitapları okuyup inceleyip değerlendiren öğretmenlerin tanıtımlarına, kitapların kapak fotoğrafları, tadımlık alıntılar, özlü sözler, ünlü resimler eşlik etmiş. İnsanı tanıtılan kitaplara yönlendirmekle kalmıyor; günlerce başından kalkamayacağınız bir edebiyat şöleni de sunuyor. 21 OCAK CUMARTESİ Atiye Hanım ölmüş. Tudem Yayınları’nın sevgili anası… Nasıl üzüldüm. Günüm karardı. Oysa yalnız kitap fuarlarında görüşürdük; ama öyle sıcak bir dostluk gösterirdi ki insanın kendisini önemli, değerli duyumsamasını sağlardı. Güle güle Atiye Aykanat. Tudem’in son yayımlanan kitaplarından söz etmeye hazırlanıyordum zaten. Edeyim. Toprak Işık’ın yazdığı, Doğan Gençsoy’un resimlediği Babam Okulun En Çalışkanı, bir roman; ama fen ve teknoloji dersinin “canlılar ve hayat” konusunu işleyen bir roman… Kurmaca aracılığıyla öğretilen konuların daha kolay öğrenileceği ve daha kalıcı bilgi olacağı açık. Aşkın Güngör’ün yazıp Gökçe Akgül’ün resimlediği, Sözcük Korsanı üst başlığını taşıyan Gizemli Şeyler Dedektifi Bol Bel’in İnanılmaz Serüvenleri, adından BULMACA Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru Bekaret Boncuğu adlı öykü kitabının yazarının adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse aynı kitaptan bir alıntı ortaya çıkacaktır. Dikkat: “D/16”, “P/48” ve “Ş/76” harfleri ipucu olarak yerlerine konmuştur. 10 I 11 21 H 22 1 C 2 G 3 G 4 G 5 K 6 C 7 I 8 C 9 G Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU J 12 I 13 D 14 E 15 I 16 D G 17 D 18 E 19 H 20 D H. Et. G 23 D 24 J 25 G 26 F 27 F 28 K 29 J 30 J 31 C 21 19 58 55 I. İnsanın, istediği şeyleri gözünde canlandırabilme yetisi. 32 K 33 C 34 G 35 A 36 K 37 G 38 39 J 40 G 41 G 42 B 43 A 44 J 45 D 46 G 47 F 48 P F 49 B 50 I 51 B 52 D 7 50 61 57 15 12 10 G 60 F 61 I 53 F 54 E 55 H 56 D 57 I 58 H 59 62 J 63 J 64 E 65 K 66 G 67 D 68 69 E 70 G 71 A J. “… Yalnızlık” (Gabriel Garcia Marquez’in romanı). 72 K 73 J 74 B 75 A 76 Ş 77 G 78 D 79 A 80 G 39 62 30 11 29 63 44 24 73 K. “… Berköz” (şair). Tanımlar ve sözcükleriniz: A. Aziz Nesin’in bir romanı. 8 33 6 1 31 D. Türk müziğinde bir makam adı. F. Çizgi roman kahramanı Mr No’nun, uçağına verdiği ad. 72 32 5 28 36 65 35 79 71 75 43 B. En bedi, en göze çarpan, en harikulade, tansuk. 60 26 68 53 47 27 G. “Ölüm daha kolaydır sevmekten, / der ya Aragon / … … … …, sevmek” (İlhan Berk). 1145. sayının çözümü: A. TERELELLİ, B. 78 67 13 45 56 17 23 52 20 E. “… Hatıralar” (Hüseyin Cahit Yalçın’ın, anı türünde bir kitabı). 49 51 74 42 C. Barry Collins’in yazdığı, Zafer Diper’in yıllarca oynadığı oyun. 22 80 37 40 2 4 77 34 59 25 38 66 9 41 3 70 46 2 64 18 54 69 14 Şiir: “Biz şairler hu çekeriz karanlıklarda / dil boşluğu doldurur, yeter ki / o güzel atlar geçsin tarihe” OĞLU GELDİ, C. ZORRO, D. AHZUKABZ, E. NİGAR ULUERER, F. ASUR, G. LİÇÇİ, H. KİRŞ, I. ATABETÜL HAKAYIK, J. NEDİD. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1146 ŞUBAT 2012 ? SAYFA 31