Katalog

Deniz Tural’dan ‘Aldanmayanlar Boş Gezer’ Aldananlara öyküler Deniz Tural öykü kitabıyla okuyucuların karşısında. Tural, kitabında yer alan beş öyküsünde bazen kutsal metinleri tekrar kuruyor, bazen gündemdeki konulara odaklanıyor, bazen de gerçekle gerçeküstünün iç içe geçtiği metinler sunuyor. de geçiyor. Marya, Yusuf’un karısı… Marya ve Yusuf adlarının seçilmesi bile, öyküdeki gizil metnin şifreleri gibi. Deniz Tural’ın İncil’i, İncil’deki üçlü teslisi, Meryem oğlu İsa söylencelerini bildiğinden kuşku yok. Tural bunu içgüdüsel olarak yapmış da olsa aslında din dışı kaynakların İsa’nın Yusuf’un oğlu olduğu bilgisini uygun biçimiyle öyküsüne taşıyor. Öyküyü kurarken bu gayrimeşru ilişkiyi yasallaştırıyor. Yusuf’u yasal evlilik bağı ile Marya’ya bağlıyor. Öyküdeki bu aykırılık, bir süre sonra yeniden mecra değiştiriyor ve kutsal kitaplardaki biçimine dönüyor. Marya, Yusuf’u köy kilisesinin rahibi Mikail ile aldatıyor. Tevrat’ta ve İncil’de de İsa, Tanrı’nın adını anarken ona pek çok yerde “peder” diyerek sesleniyor. Yazarın kilisesinin rahibi Mikail’i, “Peder” olarak göstermesi de hem İbraniyete hem de İsaviyete uygun düşmekte. Meryem, Yusuf’la yaşadığı ilişkiden hamile kaldıktan sonra, çocuğun Tanrı’dan olduğunu söylemesini aldatma olarak düşünebiliriz. Marya, Tanrı’yı Yusuf’la, İsa’ya inananları da Tanrı’yla aldatmıştır. Tural’ın öyküsünde ise Marya, Yusuf’a ihanet eder ve onu Mikail’le, köyün kilisesinin ruhani lideriyle, Peder’le aldatır. Peder’in aynı anda İsa’nın Tanrı’ya seslenişlerinden biri olduğunu biliyoruz. Tural, Yusuf’un ağzından “Biz seni kurtlar arasına bir kuzu olarak yolladık” derken, Marya’yı önce kuzu sonra kuzunun kurda dönüştüğünü vurgulamak için eğretileme olarak kullanıyor. Marya masumken kuzudur, ihanet ettiği an ise kurt. Deniz Tural, öykülerinde kutsal kitaplardaki metinlere de göndermeler yapıyor ayrıca. Deniz Tural, kitaptaki “Darwin’in Hayvanat Bahçesi” öyküsünde ise evrime bugünden bakıyor. Varoluşu açıklayan iki teori gündemde; evrim ve yaradılış… Bilimsel bilgiyi savunanlar evrimi, teolojik bilim dışı yöntemi savunanlar yaradılışı seçtiler. Darwin ve evren teorisi siyasal ideolojilerini teoloji üzerine kuran ülkelerde yasak. Darwin’i görmüyorlar ve yok sayıyorlar. Türkiye de bu ülkelerden biri. Milli Eğitim Darwin’in evrimi yerine yaratılışı dayatıyor. Doğumunun 200. yılı, Türlerin Kökeni’nin yayımlanışının 150. yılı nedeniyle UNESCO 2009’u Darwin Yılı ilan etti. TÜBİTAK bu gerekçeyle, Mart2009 sayısında bu konuya değinmek istedi, kapağa taşıdı, on beş sayfayı buna ayırdı. Sonrasında olanlar malum... Tural’ın bu öyküdeki kahramanı Mahmut, baktığında karşısında insanları değil türleri görüyor. Mahmut kendini “Sayın hâkim, suçsuzum. Lütfen özgürlümü geri verin. Anayasamızda ‘Kendini Darwin’in hayvanat bahçesinde sanma’ suçu yoktur. Lütfen talebimi ciddiye alın!” diye savunacaktır. Tural’ın öykülerinde gerçekle gerçeküstü iç içe. Doğu yazınına yakın biri yazar. Öykülerin alt metinlerinde gerçeküstüye eğilimi de bu kaynaktan beslenmiş olmasında yatıyor. ? Aldanmayanlar Boş Gezer/ Deniz Tural/ Kora Yayın/ 108 s. 2 ŞUBAT 2012 ? SAYFA 19 Deniz Tural ? Halit PAYZA ıristiyanlığın kutsal kitabı İncil üçlü, teslis Baba, Oğul ve Kutsal Ruh üzerine kuruludur. Meryem (Marya) bakiredir, Tanrı üfleyerek kendi ruhunu Meryem’in rahmine yerleştirmiştir. Bakire Meryem’den doğan çocuk, hem Tanrı’dır hem Tanrı’nın oğludur, hem de Kutsal Ruh’tur. İbrahimî ve Muhammedî dinler teslis inancını kabul etmezler. Din dışı kaynaklara göre ise İsa, Yusuf’un gayrimeşru oğuldur. Deniz Tural, Aldanmayanlar Boş Gezer’in ilk öyküsü olan “Biz Seni Kurtlar Arasına Kuzu Olarak Yolladık” öyküsünde, öykü kahramanlarına verdiği isimlerle bunu kendince yeniden değerlendiriyor. Öykünün kahramanları da bu söylencenin farklı biçimde işlenmiş halleriyle önümüzde duruyor. Tural’ın bunu bilinçle kurgulayıp kurgulamadığını bilmiyorum ama öykü okunduğunda imgelemimizde yan okumalar olarak hep bu metinsel anımsamalar duyumsanıyor. Öykü kendi kurgusal gerçekliği içinde akarken okur bilincinde farklı bir mecrada başka bir kutsal söylenceyi anımsatarak akıyor. “Biz Seni Kurtlar Arasına Kuzu Olarak Yolladık” kitabın en önemli öyküsü. Diğer öyküler aynı etkiyi uyandırmıyor. Öykü bütünüyle kitaba egemen ve yalnızca bu öykü için bile kitap okunmaya değer. Öykünün kurgusu, yazarın kaleme aldığının dışında da kendini çoğaltarak başka bir öyküyü imgelemimizde kurgulamamıza yeterli. Öykünün altyapısında İncil’de anlatılan İsa öyküsü ile neredeyse birebir örtüşen izlekler seziliyor. Tural aldatma üzerine kurduğu öyküde, dinsel nitelikli bir temanın, din dışı ama sezdirilerek yeniden kurgulanabileceğini gösteriyor. Okurun bu çıkarsamaları yapabilmesi içinse donanımlı olması gerekiyor. Yoksa metin dışı sezdirilen metnin algılanması söz konusu olmayabilir. Öyküyü ilgiyle okunabilir kılan da açıklıkla yazılan değil, alt metinde gizlenen, ancak donanımla ulaşılabilecek olan bu gizli öykü zaten. Öykü, açlıktan kudurmuş, dağları, dereleri büyük dişleri ile öğüten, korkunç ve asla doymak bilmeyen bir yaratık gibi, önüne gelen her şeyi yutan tipinin dişleri arasında ezdiği, dağ yamacındaki bir köy H CUMHURİYET KİTAP SAYI 1146