Katalog

Ben Fine’dan sosyal sermaye eleştirisi Ekonomi politik ve sosyal bilimler İktisattan sosyoloji ve siyaset bilimine kadar toplumbilimlerin farklı alanlarında yayımlanmış ve anahtar kelime olarak “sosyal sermaye”nin kullanıldığı eserlerde, yelpazedeki çeşitlilik ve kapsamın dağınıklığı dikkate alındığında, Ben Fine’ın Sosyal Sermaye Sosyal Bilime Karşı: Bin Yılın Eşiğinde Ekonomi Politik ve Sosyal Bilimler adlı kitabı çok önemli bir boşluğu doldurmaya aday. Ë İhsan Serdar KAYNAR (*) en Fine’ın “sosyal sermaye” üzerine yazdığı Sosyal Sermaye Sosyal Bilime Karşı: Bin Yılın Eşiğinde Ekonomi Politik ve Sosyal Bilimler adlı kitapta, “sosyal sermaye”yi tanımlamaya çalışmak yerine kavramın tarihsel gelişimini ve disiplinler arası yolculuğu tartışılıyor. İktisat ya da sosyoloji gibi tek bir disiplinin penceresinden bakarak kavramın kapsamını daraltmıyor. Aksine, toplum bilimlerin geneline yayılan bir yolculuğun hikâyesi aynı genellik görülerek anlatılıyor. Bir yandan terimin disiplinler arası üretilme ve tüketilme süreci tartışılırken bir yandan da okuru, “sosyal sermaye”nin reddinin gerekliliğine ikna etmeye çalışıyor. “Sosyal sermaye” kavramı ilk başlarda, ailenin eğitim hayatını nasıl etkilediğini ortaya çıkarmak amacıyla kullanılırken zaman içinde ulusların, toplumların ve bireylerin neden zengin ya da yoksul olduğunu açıklayan bir araca dönüşmüş durumda. Kavram böylesi bir genlikte salınırken kendi alanlarında yayın yapmakta sıkıntı yaşayan bilim insanlarının da imdadına yetişerek onlara disiplinler arası yayın yapma olanağı sağlıyor. “Sosyal sermaye” tartışmalarının bugün geldiği yeri özetlemek için, yazarın Türkçe baskıya yazdığı önsöze bakılabilir: “Zenginler giderek daha fazla zenginleşirken yoksulların payına sosyal sermaye düşer!” Kitap, toplam dört kısımdan ve on bir alt bölümünden oluşuyor. İlk kısımda bir disiplin olarak iktisadın, ekonomi politiği yitirişini, diğer toplum bilimlerin iktisat tarafından sömürgeleştirilmesini ve ana akım iktisadın kullandığı yöntem olan metodolojik bireySAYFA 20 20 EKİM 2011 İ B cilikle toplumsalı ele almaya çalışmasının boşunalığı anlatılıyor. Bu giriş kısmında, postmodernizmin toplum bilimlerini ve iktisadı nasıl etkilediği tartışılırken yeni alt disiplinlerin (ön ek olarak “yeni” ya da “neo” kullanımları) nasıl ortaya çıktığına dair basit ipuçları sunuluyor. İkinci kısımda “sosyal sermaye” kavramının kökeni ve evrimi açıklanıyor. Gary Becker, Pierre Bourdieu, James Samuel Coleman, Robert Putnam gibi “sosyal sermaye” kavramını kullanarak literatüre katkı yapan sosyal bilimcilerin çalışmaları eleştirel olarak incelenirken kavramın nasıl farklı farklı kullanıldığı yani geçirdiği başkalaşım gözler önüne seriliyor. Hepsinin ortak özelliği “sosyal sermaye” gibi toplum bilimlerine ait bir kavramı bir disiplinden alıp kendi disiplinlerine taşımaya çalışması ve bunu yaparken de kavramı kaotikleştirmesi. Üçüncü kısımda, “sosyal sermaye” kavramının kalkınma çalışmalarındaki rolü, Dünya Bankası’nın “kalkınmanın kayıp halkası” olarak adlandırdığı bu kavramla ilgilenme nedenleri ve “sosyal sermaye”nin ölçülme çabaları anlatılıyor. Son kısımda ise “sosyal sermaye” kavramının tarih ve toplum dışı bir kavram olmasına rağmen, yapılan eleştirilerin neden sınırlı kaldığı ve böylesi bir kavramın neden bu kadar popülerleştiği tartışılıyor. Yazar, metnin içinde kalabalık yaratacak alıntıları, isimleri ve tartışmaları kitabın en sonunda yer alan ve dipnot Ë A tan daha fazlasını sunan “Notlar”a yerleştirmiş. Kitap, bir ekonomi politik profesörünün kaleminden “sosyal sermaye” kavramının disiplinler arası yolculuğunu anlatıyor. Bu nedenle toplumbilimlerinin “ekonomi politik” olmadan ne kadar naif ve çaresiz olduğunu görmek daha da kolaylaşıyor. Bu kolaylaştırmada Fine ve kitabının payı çok büyük. (*) Marmara Üniversitesi, SBE, İktisat Tarihi Anabilim Dalı Sosyal Sermaye Sosyal Bilime Karşı: Bin Yılın Eşiğinde Ekonomi Politik ve Sosyal Bilimler/ Ben Fine/ Çeviren: Ayşegül Kars/ Yordam Kitap/ 384 s. h n b lu “ateş!” tes’e, M na’ya , no’dan nus’tan dahası, Promet dür “Se Yüzle yolcusu Bu ateş vermey lendiği ler, fels “Topra halkın T bir ses. Ün kay mamak natının anlamın namusl lerini, b pervane bile şiir İyi şii eriğind rinliği v şiirinin estetik duruml Sen’de. kalan “ tetik ar ginlikle ruyor: “Yar nü bek 7), “elle yorgun ve ding kaçınılm rip/ bir 9), “o an vi/ ve k ışıkların denizle kuşatm görerek hüznün ile lane kav/ da “ CUMHURİYET KİTAP SAYI 1131 CUMH