Katalog

Julie A. Nelson’dan ‘Hayatımızdaki Ekonomi’ Ekonomi atan bir kalptir Julie A. Nelson Hayatımızdaki Ekonomi‘de okura, ekonominin ahlaki değerlerden ve insan ilişkilerinden ayrı olduğunu söyleyen teorileri çürütmeyi amaçlıyor. Yazar bu doğrultuda kitapta, etik değerler ve insan ilişkilerini eksen alarak ekonominin insan hayatındaki gerçek yerini tartışmaya açıyor. Ë Makbule SEZER konomi bir makine mi? Bir makine gibi insan yaşamının ve etik alanın dışında tutulabilir mi?Ekonominin bir makine olduğunu öne süren Adam Smith ve ona bugüne değin katılan birçok ekonomist ve akademisyenin düşüncelerinin tersine önermeler ileri süren Julie A. Nelson, hem ekonomist çevreyi hem de bizi, şapkamızı önümüze koyup düşünmeye davet ediyor Hayatımızdaki Ekonomi’de. Nelson’un kitabı, etik değerler ve insan ilişkilerini eksen alarak ekonominin insan hayatındaki gerçek yerini sorgulamaya, bununla birlikte göz önüne serdiği problem ve önerdiği çözümleri de tartışmaya açıyor. Ekonomi ile etik, iklim, çevre, insani değerler ve feminizm alanları arasındaki bağlantılar üzerinde çalışan, Uluslararası Feminist İktisatçılar Birliği’nin de kurucularından olan Nelson, aynı zamanda Feminist Economics dergisi editörlerinden. Ayrıca, Boston Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde yardımcı doçent olarak dersler veriyor. Ekonominin içine girerken ise iki önemli perspektifi yanında taşıyor; yoksulluk ve yoksunluğa yönelik ruhsal ve etik hassasiyeti ile kadın olduğu gerçeğini. “Ekonomi ve ticaret geleneksel olarak erkek egemen alanlarken kadınlara geleneksel olarak çocuklar, hastalar ve ailedeki yaşlılara kişisel ilgi gösterecekleri işler verilmişti” diyerek kolayca görülebilen bir gerçeğin de altını çizen, altını çizme gereksinimi duyan Nelson, kitabının temel savı olarak “gerçek” üzerinden yola çıkıyor ve maddelerini şöyle sıralıyor: “Ekonomik sistemlerin ahlak dışı yasalara göre işleyen cansız makineler olduğu, bir gerçek değil bir inanıştır. Bu inanışın gezegendeki hayat için, insan toplumu için ve özellikle de sizin için zararlı etkileri vardır. İktisadın hayati, canlı, insan yapımı olduğunu ve etik seçimlerimizle şekillendiğini anlamak hem bireysel hem de toplum olarak fikirlerinizi geliştirmenize yardımcı olabilir.” Hayatımızdaki Ekonomi için Nelson’un öne sürdükleri, gösterdikleri ve ulaştığı sonuçlardan oluşan bir manifesto da denebilir. Yazar, “ekonominin yiyecek ve barınak sağlamak ve böylelikle E ‘bedenimizi ve ruhumuzu bir arada tutmak’ için zamanımızı ve paramızı yönetme biçimimizdir” tanımından yola çıkıp bu fikre varmak için kitabını beş bölüm altında topluyor. Biz de Nelson’un yazdıklarını belki şu tümcede toplamayı deneyebiliriz: Bedene ve ruha bakıp ruh ve bedeni bir araya getirmeyi, sevgi ve para bağlantısını masaya yatırdıktan, iş ve etik ilişkisini irdeledikten sonra ruh ve bedeni nasıl bir arada tutabileceğimizin sonuçlarına varıyor. Yazar ekonominin bedensel tedarikle ilgisini söyleyegelen mekanik imgeyi işaret ederek konuyu neredeyse ta en baştan alıyor; iş dünyası yanlısı görüş ile iş dünyası karşıtı görüşün olumlanabilen ve olumlanmaması gereken değerlerinin altını çizip hem “ekonomi yanlısı” hem de “etik yanlısı” olanların, uzlaşıp yasal değerler oluşturması gerektiğini savunuyor. Bunun için de önerisi şu: Mekanik metafor sahneden çekilsin. Düşüncelerin temelinin görsel ya da elle tutulur imgelerden oluştuğunu ve metaforların güçlü olduğunu bilen yazar, eskisinin yerine başka bir metafor da öneriyor: “Durun, bakın ve dinleyin. Duyduğunuz ritim ekonomik saatin tiktaklarından ziyade ekonomik kalbin atışıdır.” Nelson, dili oldukça basit tutmaya çalışarak daha önce hiç ekonomi üstüne çalışmamış ya da düşünmemiş meraklıların da kavrayabileceği bir anlatım tarzı benimsemiş kitapta. Tıpkı adı gibi kitap da insan yaşamının dışında görülen ekonomiyi hayatın içine alma önerileriyle birlikte, başka bir dille konuşulan bu konuyu anlaşılır tümcelerle tartışıyor. Hatta yukarıda da geçtiği gibi oldukça tanıdık sözcüklerle. “Kalp” diyor Nelson. “Atan bir kalp, bedenin hayatı için gereklidir, oksijeni taşıyan ve hücrelere besini götüren akıntıyı oluşturur. Aynı şekilde ekonomi de bireylerin ve toplumun hayatını idame ettiren ve zenginleştiren erzak akışını yaratır. Yaşayan bir varlık olarak ekonomik kalp sağlıklı ve güçlü konumda tutulabilir ya da zayıf, tıkalı ve bozulmuş olabilir.” Hayatımızdaki Ekonomi/ Julie A. Nelson/ Çeviren: Didem Kizen/ Yapı Kredi Yayınları/ 124 s. 20 EKİM 2011 SAYFA 15 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1131