Katalog

Ş iir Atlası CEVAT ÇAPAN Ifi AMADIUME/ Şiirler/ Çeviren: İlyas TUNÇ ‘Yok olmuş aşkın kanıtı da bir aşk mektubunda!’ annemi gördüm, kız gibi, Iva Vadisi’nin cevizlerini, böğürtlenlerini yiyen, kara kiraz dudaklı. Anne tarafımın insanları kemiklerinizin gücünde sizin, sapasağlam ve yağsız, yıllanmış gövdenizin gücünde gördüm annemi, yürüyorken Iva Vadisi’nde; sandal ağacını duyumsatan gövdesindeki iplere dizili değerli taşlarla süslenmiş örgülü saçlarıyla başında taşıdığı testiden damlayan su damlaları hafifliğinde kolları bacakları. Anne tarafımın insanları, bugün kâfur yağları sürdüler, ithal parfümler sıktılar onlar annemin buzu erimiş bedenine, hortlak beyazı bir tabuta, bıraktılar onu, anne tarafımın insanları, teselli aradım ben annemi şimdi uzaklara götüren katranlı yol kadar soğuk, çukur gözlerinizde böğürtlenler yoktu yoktu değerli taşlar arızalı kamyonlar vardı yalnızca ölülerin kemikleri vardı kıvrıla kıvrıla geçiyorken biz Iva Vadisi’ndeki tehlikeli çağdaşlıktan geçiyorken sıkılıp tünemiş Milikin Tepesi’ni, pas, petrol ve kan içinde kirlenmiş eski zamanların liderlerini. Anne tarafımın insanları, diyorlar ki aile içi bir ilişkide hamile kalmış kadın gibidir Iva şişmiş çocuklu karnı; kendi eti ve kanıylakendi oğullarıyla, sömürgenlerin ağır silahları tarafından temeli atılmış İlk Ticaret Birliği’yle yürümeden önce onlar, beyaz kurşunlarla dolu bedenleri Iva Vadisi’ne gömülmeden önce, emdilerdi onun siyah kanını vampir gibi kömür için. Diyorlar ki Iva’nın maden damarlarını siyahlar işletmeyecek artık ama kırmızı akacak kanı; vampirler geçirdiler dişlerini bir başka yere, emerek siyah ırkı petrol uğruna. Anlıyor musunuz anne tarafımın insanları, Iva Vadisi’nde gezinen tedirgin ruhlarla güçlenmiş masalları olanlar, hortlak korkusu nedeniyle, döndüler köşeyi onlar işlettiler Nine Miles bölgesini, bağırsaklarını açtılar Yeryüzü’nün yeni bir yol için devreden çıkarmak için Iva Vadisi’ni şimdi doğum sancıları içindeki Ama ruhlar uçuyor! ACILIK Sıkarak suyumu çıkarıp yıkayacaksan beni suyumu çıkarıp yıkayacaksan, yıkayacaksan suyumu çıkarıp, kurutulmayacak kadar bekletilmiş acı yaprak gibi köpürürsem defalarca, suyunu çıkaramayacaksın acılığımın. Ifi Amadiume KANIT Aşkla kıvranan ateşli bir sevgili, aşk mektubu yazıyor sevgilisine ağdalı bir yolculuk! ani bir hareketle, yok ediyor kendi büyülü sözcüklerini! Şimdi yalnızca meraklı korkmuş bir adam, oturuyor izlemek için onu tan ağarıncaya kadar, siliyorken uykusunda kadın gözyaşlarını. El sıkışarak yeniden, aşk şiirleri dolu dolmakalemiyle, kalbini çiziyor kâğıda adam göstererek ruhunun çıplaklığını, kısa süren gecenin kara pelerini altında. Yitip gidiyor kuyruk sokumu gece bulutlarının, yeni, belki daha iyi bir günü getirerek, gücenik kadın açıyor gün ışığı kadar parlak gözlerini, adamın içindeki korkudur gördüğü ne varsa, yok olmuş yiğitliği, yok olmuş dün gecenin cesaret verici keyfi yok olmuş aşkın kanıtı da bir aşk mektubunda! air, akademisyen, denemeci ve antropolog Ifi Amadiume, 23 Nisan 1947’de Kaduna Eyaleti’nin başkenti Kaduna’da doğdu. Ailesi İgbo kabilesi üyesiydi. İlk ve ortaöğrenimini kendi ülkesinde gerçekleştirdi. 1971’de İngiltere’ye taşındı. Londra Üniversitesi Doğu ve Afrika Araştırmaları Okulu’ndan mezun oldu. (1978) Aynı üniversitede sosyal antropoloji doktorası yaptı. (1983) Bu alandaki çalışmalarını iki kitapta topladı: IgboAfrican Matriarchal Foundations (1987), Male Daughters Female Husbands (Zed Yayınları, 1987). Demokrasi, barış, insan hakları gibi değerlerin Afrika’da gelişmesini amaçlayan hükümetler dışı bir kuruluşun, Centre for Democracy and Development’in danışma kurulu üyesi oldu. Bir süre eğitim ve insan hakları dergisi PanAfrican Liberation’ın editörlüğünü yürüttü. Çalışmalarıyla cins ve cinsiyet olgusuna yeni açılımlar getirerek kadınların insanlık tarihine ve kültürüne olan katkılarını yeniden sorgulamamızı sağladı. 1993’te doçent olarak Amerika’daki Dartmouth College’de dersler vermeye başladı. Şiirlerinde Afrika, Avrupa ve Amerika kıtaları arasında köprü oluşturan çok boyutlu ve diyasporik deneyimlerini yansıttı. İnsan aşkı, doğa, gizemcilik ve yaşam mücadelesi konuları üzerinde yoğunlaştı. Passion Waves (Karnak House Yayınları, 1985) adlı ilk şiir kitabıyla Commonwealth Şiir Ödülü’ne değer görüldü. Yine, Ecstasy (Longman Nigeria, 1995) ile 1992 Nijerya Yazarlar Birliği Cadbury Şiiri Ödülü’nü, Circles of Love (Trenton, NJ: Africa World Yayınları, 2006) ile Flora Nwapa Society Award Ödülü’nü aldı. Son şiir kitabının adı: Voices Draped in Black (Trenton, NJ: Africa World Yayınları, 2007). Amadiume, profesör olduğu 1999 yılından beri Darmouth College’de Afrika ve AfrikaAmerika Araştırmaları Bölümü’ne başkanlık ediyor. Ş NEDENİNİ BİLMEDEN! Ağırdan almak istemiyorum bugünleri dolaşıyorum W 116 caddesinde suskun suskun, kendi işime bakıyorum, yalnızım. Şu anda habire gözetliyorum sağı solu selam ya da bir merhaba diyerek, dahası aleykümselam, yabancı birinin assalamun aleyküm’üne karşılık olarak! şık giyimli Malili bir hanım, Senegalli bir adam renkli cüppeleriyle, belki Darüsselam’dan bir kişi, büyük olasılıkla bir Murid adayı Moritanya’dan hatta, siyah beyaz, tuğlalı evlerin olduğu Tuba’dan, kesinlikle bir Tijani Youssou N’dour’un doğum yeri Dakar’dan her zaman Lotto mağazası yanında Frederick Douglas’ın köşesinde oturan, selam veriyorlarken parlıyor onların beyaz dişleri! saçları altın tokalı siyah bir kadın, uğur getirsin diye birkaç kez selam diyor mimikleriyle, içten bir gülümseme alıyor benden nedenini bilmeden! ? CUMHURİYET KİTAP SAYI 1055 IVA VADİSİ Anne tarafımın insanları ham pamuktan saçlarınızda, saydım iplerini bilgeliğin ışıldayan gözlerinizde, topladığı incileri gördüm annemin; Iva Vadisi’nde vahşice koşan siyah tenli, boncuk kolyeli bakirenin. Anne tarafımın insanları, bahçe sırtlarına benzeyen kaşlarınızda, meyveler gördüm eski zamanlardan, SAYFA 28