Katalog

Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUKGENÇLİK OKUMA On yazar bir kitap: “KLİK” Ë Mavisel YENER aggie ve Jason’ın ünlü bir fotoğrafçı olan dedeleri çok uzun ve heyecanlı bir yaşam sürmüştür. Öldüğünde Maggie’ye bir kutu deniz kabuğu, Jason’a ise fotoğraf makinesi ile fotoğraflarını bırakır. Bu armağanlar iki genci düşündüklerinden çok daha uzaklara götürür, şaşırtıcı sırlar açığa çıkar ve yaşamları değişir. Ölmüş bir dededen gelen iletiler pek çok soruyu barındırır içinde. Dede George (Gee) Keane, foto muhabiri, serüvenci, gizemli biridir. Gee’nin şaşırtıcı portresini ve ailesini farklı kalemlerden okuruz Klik’de. Neredeyse elli yıl boyunca fotoğraf çekerek bütün dünyayı dolaşmıştır dede. Maggie’ye bıraktığı bir kutu deniz kabuğu, her zaman yaptıkları “öykü değiştokuşu” oyununun devamıdır aslında. Maggie, dedesinin ölümünden sonra, deniz kabukları ile buluştuğunda kutunun içinde “hepsini geri at!” yazmaktadır. Kutudaki bilmeceyi fark eden Maggie bunun çözümünün hiç de kolay olmadığını anlar. Dedesinin ona bıraktığı kabuklar yepyeni bir serüveni çağırır. Jason’un roman boyunca peşine düştüğü fotoğraf kareleri dedesinin gizemli yanlarını anlaması için iyi birer araç olur. Fotoğrafların tanıklıklarını yorumlarken okur da, yavaşça mekân ve zaman değiştirir. M Dondurulan “an”lara yüzeysel bakmak yerine görüntülerin ardındakileri yakalama oyununa başlarız. Fotoğraflardaki görüntüler ve gerçek arasındaki ürkütücü paralellik ilişkisi romana damgasını vurur. Jason, dedesinin geçmişini “saklayan” bu fotoğraflarla çıktığı yolculuklarda farklı yaşantılara tanıklık eder. Dedenin torunları için bıraktığı fotoğraf ve deniz kabukları insanla yaşam arasında şaşırtıcı ilişkiler kuran mektuplar gibidir. Klik, torunların, onların çocuklarının ve ailenin yeni bireylerinin değişim ve gelişimini anlatırken sosyokültürel gelişim ve değişimi de anlatarak toplumsal bir eleştiri koyar önümüze. Klik adlı kitabı on yazar kaleme almış. Nasıl bir çalışma yöntemi izledikleri kitapta anlatılmamış. Merak edip araştırdığımda kitabın görünmez kahramanıyla da karşılaştım! Kitap, on yazarın sabırlı çalışmasının ürünü. Hepsi de düş gücü zengin, kalemi kıvrak, çocukgenç okuru iyi tanıyan, iyi edebiyatçının sahip olması gereken özelliklere, içtenliğe sahip yazarlar. Kurgunun merakı sürekli ayakta tutması kitabın hızla okunmasını sağlıyor. Belki de bu “hız” sırasında önemli ayrıntıları atlayabiliriz bile… Olsun, bu da yeniden okumayı çağıracaktır, ne güzel! Kitaba imzasını atan on yazar da bol ödüllü, kitaplarıyla kendilerini kanıtlamış yazarlar. Kitabın görünmez kahramanından da söz etmek gerek: editör Arthur Levine. ScholasticArthur A. Levine Kitap 1997’de yayıncılığa başladığından bu yana Levine editöryal başarısını kanıtlamış bir yönlendirici. Klik adlı yapıtta bir düzenleyici olarak görev yapmış, gençlik yazını için kalıcı bir katkı sağlamış. Gençler onu “Harry Potter’ın Amerikalı editörü” olarak tanıyor. Klik adlı kitabın oluşmasında ilk fikri roman yazarı, Booker Ödüllü Roddy Doyle ortaya atmış. Daha sonra editör Levine ve yayınevindeki arkadaşları bu kavramı biçimlendirmişler. Projeye katılması düşünülen, dünyanın farklı yerlerinden yazarlara yazılı olarak çağrıda bulunmuşlar. Yazarların hepsi de bu çağrıya heyecanla yanıt vermiş. Editör, her bölümü farklı yazarın yazmasını istemiş, ilk bölüm Linda Sue Park’e verilmiş. Onun ne yazacağı hakkında kimsenin fikri yokmuş. Yazarlar kendi bölümlerine sıra geldiğinde, özgür zaman diliminde ve özgür sayfa sayısında çalışmışlar, editör bu konuda bir sınır getirmemiş. Roddy Doyle, Eoin Colfer, David Almond, Nick Hornby, Margo Lanagan, Deborah Ellis, Gregory Maguire, Ruth Ozeki, Linda Sue Park ve Tim WynneJones, yazacakları kitabın gelirinin Uluslararası Af Örgütü’ne bağışlanacağını daha baştan söylemişler; neden bilmem, Türkçe baskısında böyle bir nota rastlamadım. Linda Sue Park, kitabın kurgusunda öncül oluşturma görevini üstlenmiş; bunun zorluğunu ve ona başlangıçta korkutucu geldiğini kabul ediyor. Fakat editörün ona verdiği yararlı ipuçlarının çok işe yaradığı nı söylüyor. Örneğin, ondan sonraki yazarlara zaman ve mekân olarak genişletilebilecek bir karakter bırakmasını önermiş. O da aralarında özel bir bağ olan dede ve torunlarla işe başlamış. Fotoğraf makinesi ve deniz kabukları gibi nesneleri kullanma fikri de kurgunun geliştirilebilir olması açısından yararlı olmuş. Hangi yazarın hangi bölümü yazdığı kitapta belirtilmemiş ancak dikkatli okur bunu ayırt etmekte zorlanmayacak. Örneğin, fantastik yazında çok başarılı olan Lanagan’ın yazdığı bölümde karşımıza çıkan “sihirli araç” kitaba alternatif bir bakış getirmeyi başarmış. On yazar birlikte başka ve yeni bir ses yaratmışlar ancak her yazarın ayırt edici “ses”ini de duymak çok hoş. Bu yazarlardan bazılarını Türk çocuk okurlar iyi tanıyor. Örneğin, David Almond bunlardan biri. Dünya çocuk yazınında yenilikçi yaklaşımıyla öne çıkan ve satışları bir milyonu geçmiş olan David Almond’un, Dünya Büyülü Bir Yer ve Garajdaki Giz adlı yapıtları Türkçeye Günışığı Yayınları tarafından kazandırılmıştı. Klik’in, Türk okurların tanıdığı bir başka yazarı da, Kanada doğumlu Deborah Ellis. Ellis etkin bir antisavaş eylemci ve feminist bir yazar. Bunu yansıtan birçok çocukgençlik kitabı var. ParvanaKâbil Sokaklarında Bir Kız, Çitlembik Yayınları tarafından Türkçeye çevrildi (Bu bir üçleme, diğer iki kitabın Türkçeleştirildiğini sanmıyorum). Parvana, Afganistan’da yaşayan on bir yaşında bir kız. Bir ablası, iki de küçük kardeşi var. Taliban, Afganistan’daki yönetimi ele geçirince, Parvana okulu bırakmak ve bacağını kaybeden babasının çalışmasına yardım etmek zorunda kalıyor. Klik’te, Ellis’in yazdığı sekizinci bölümde çocukların dedesi Gee’yi Amerikan askeri olarak görüyoruz. Hiroşima ve Nagazaki’de sakatlanmış insanların fotoğraflarını çekiyor. Deborah Ellis’in, bu utanç fotoğraflarından yola çıkarak romana verdiği yön çok etkileyici. Kitabın yazarlarından Nick Hornby’nin “Çat!” isimli gençlik romanı ve diğer yapıtları Sel Yayıncılık tarafından Türkçeye kazandırılmıştı. On başarılı çocukgençlik yazarının sürprizlerle dolu olağanüstü bu romanın her bölümü bağımsız öykü gibi de değerlendirilebilir. Klik’in on dört yaş üstü okurlara söyleyecekleri var. ? *Klik/ Roddy Doyle, Eoin Colfer, David Almond, Nick Hornby, Margo Lanagan, Deborah Ellis, Gregory Maguire, Ruth Ozeki, Linda Sue Park, Tim WynneJones/ Türkçeleştiren: Zeynep Seyhan, İş Bankası Kültür Yayınları, 244 s., 2009, 14+ www.maviselyener.com CUMHURİYET KİTAP SAYI 1018 SAYFA 24