Katalog

Eren Aysan’ın ilk kitabı: Vesikalık Fotoğraf Eren Aysan’ın ilk kitabı Vesikalık Fotoğraf’taki şiirleri kentli bireyin duyarlığını, kendine özgü, öfkeli, protest sesini duyuruyor. Aysan biçimselliği farklı şiirler üretiyor. Sone ve gazel biçimi şiirinin semantik yatağını değiştirmiyor. Eren Aysan’ın şiiri kendi yatağını bulmuş görünüyor. Sesini, biçemini, biçimini bulmuş bir şairle buluşuyoruz. Ë Ahmet ADA ağdaş şiirimiz 2000’lerden sonra genç kuşak şairlerince yenileniyor. Söylemem gerek, şaşılacak bir şey yok çünkü, modern şiirimizin yatağındaki çok kültürlü yapı genç şaire olanaklar açıyor. Bu şairlerden biri de Eren Aysan. Onun ilk kitabı Vesikalık Fotoğraf’taki (1) şiirleri kentli bireyin duyarlığını, kendine özgü, öfkeli, protest sesini duyuruyor. Marcel Proust’un sözcükleriyle ‘benliğimizdeki şarkılar’ı şair öznenin değişimlerine göre biçimlendiriyor. Merkezinde özgür bireyin yer aldığı, cinselliği doğal ufku içinde yerli yerine oturtan şiirlerden oluşuyor Vesikalık Fotoğraf. Biçimlendirdiği yaşantı kendini, dolayısıyla kentin basıncıyla değişimlere uğrayan bireyi dile getiriyor. Peki nasıl dile getiriyor? Konuşma dilinin sözcükleriyle, konuşma dilinin sözdizimini bozarak. Bir örnek vereyim: “kötü bir rüya geldim”. Tümcenin konuşma dilindeki ya da düzyazıdaki kuruluşu “kötü bir rüya gördüm”. Konuşma dilini (doğal dili) şiir diline çeviren bu tutum, Eren Aysan’ın şiir dili bilincini işaretliyor. Eren Aysan, “Şiir sözcüklerle yazılır” diyen Mallarme’nin düşüncesinde; ama o sözcükte yoğunlaşan, sözcüğü tutumlu kullanan bir şair değil. Şiir dilinin oluşumuna özen gösteriyor. Sözcüğün, modern şiirdeki nitelik değişiminin farkında mı? Bunu görelim: Melih Cevdet Anday örneklendirmişti; Rimbaud’nun iki dizesini yazayım buraya: Ey mevsimler, ey şatolar Kusursuz olan ruh hangisidir? Rimbaud’nun bu iki dizesinde sözcükler güçlerini sözcük oluşlarından, kendi oluşlarından alırlar; bağıntılarından de Ç boşaltılan köylerde bir serçe ayağını taşa bağlar (s.13) Yaşadıklarından, deneyimlediği dünyadan tat alamamışlığın ya da hayal kırıklıklarının şiiridir Eren Aysan’ın şiiri. Özdemir İnce’nin şu dizelerini o yüzden almış: ne yaparsın bu yaz bıraktığı üzüm bağını gelecek yıl bulamazsın yerinde Verilmiş gündelik hayatın yadsınışı da Alkol’ü öne çıkarıyor. Gündelik hayatın dile çöküşü, şair öznenin bilinç içeriği üzerinden dili yeniden düzenlemesine yol açıyor. Öyle ki, sözcükler arası boşluklar, bağıntısızlıklar, semantik kaymalar Eren Aysan şiirinin özgünlüğünü oluşturuyorlar. Alkol ve cinselliği ayraca alışı, deneyimlenen, oradan dile geçen bir olgu. Şair kadın kimliğinin basıncı da burada temel etken. Bir de özEren Aysan geçmiş (‘Otobiyografi’ şiiri), bugün ve devrimci baba eleştirisi Eren Ayğil. Eren Aysan sözcüklerin sessel ve ansan şiirinin sorunsalları olarak yer alıyor lamsal özelliklerinden ve bağıntılarından Vesikalık Fotoğraf’ta. vazgeçmiş değil, tersine sözcüklerin deEren Aysan’ın şiirlerinin bütününden ğerine ve sözcükler arası ilişkilere çok çıkan matris (matrisi “bir sözcüğün ya dikkat ediyor. Sözcüklerin örgütlenişi da bir tümcenin metne dönüşümü” olaoldukça sıkı. Ama bazen ‘anlam’ boşlukrak algılarsak) şair bireyin yalnızlığıdır. ları bırakmayı seviyor. Bazen de uzak Yalnızlık, kentin kaosu içinde bir başına çağrışımlarla ‘anlam’ boşluklarını doldukalan şair öznenin dili de dolayımlayan, ruyor: “kirli vitray, boş küvet, sabunlu şiirsel söylemi isyankâr kılan tek etkenisızı/ bunlar kara saçlarım, göğüslerim, dir. bacaklarım”. Bu seyrek dokuyu fark Eren Aysan’ın göndermeleri ilgilerini edebilirsiniz. de açığa çıkarıyor: Pink Floyd, Tom Eren Aysan Vesikalık Fotoğraf’ta yer Wait, jazz, blues kent müziğine; anne ve alan birçok şiirinde biyolojik/fiziksel baba göndermeleri özgeçmişe; içki adlafarklılığını vurgulamayı öngörmektedir. rı da yalnızlığına işaretler çakıyor. BunGövdeyi sorunsallaştırdığını görebillar, elbette, sert, acımasız, insanı ruhsal mekteyim. Cinselliği öne alan tutumu bunalıma sokan kent hayatının da imletekrarlara yol açıyor. ‘Yatmak’ edimi ri. Bu imler yalnızlık matrisine hazırlıyor birçok şiirde tekrarlanmaktadır. Bu, bir şiirini. şeye karşı olma tavrı, o şeyle ödeşme tavEren Aysan’ın sözcük dağarının rı olarak değerlendirilebilir. Ne var ki, Ben’den, kendinden çıkarak genişleyeceizleksel tekrarlar göze batıyor. ğini söylemeliyim. Turgut Uyar’ın sözleEren Aysan şiirinin biçimselliğini retoriyle ‘kendinden açılmasını’ istemek geriksel oluşu belirliyor. Buluşları, özgün rekiyor. Belki nesnelere, doğa ile insan söyleyişleri olan bir şiirle karşı karşıyailişkisinin doğallığına bakması; zihnin yız. Bütün bunları, onun kendinden yola dolayımlarına girmesi şiirini zenginleştiçıkarak dünyayı anlama ve anlamlandırrecektir. ma çabaları olarak görüyorum. Dilin Bu ilk kitapta Eren Aysan biçimselliği olanaklarını bu yönde kullanıyor. Estefarklı şiirler üretiyor. Sone ve gazel biçitik ve etik duruşu dile çöken yönüyle bimi şiirinin semantik yatağını değiştirmiçimleniyor. Retorikleri, giderek retorik yor. Eren Aysan’ın şiiri kendi yatağını düzleminden şiirsel söyleme dönüşüyor. bulmuş görünüyor. Sesini, biçemini, biBu söylem dişil bir söylem elbette. Buçimini bulmuş bir şairle buluşuyoruz. nun göstergeleri sözcükler düzleminde: Tat alarak okuduğum Zeynep Köybacak, sutyen, prezervatif vb... Şiirin selü’nün İlk Ağacı Öperek’i, Gonca Özmantik düzleminde şair kadın kimliği semen’in Belki Sessiz’i gibi. Eren Aysan’ın çilen ve birleştirilen sözcüklerle sahici ve şiiri Zeynep Köylü ile Gonca Özmen’in özgün şiire dönüşüyor. Deneyimlemedişiirinden daha fazla ‘kişisel’, ‘özel’ (perği, yaşamadığı dünya ise (Prag baharı, 6. sonal). Bu özellik onu modern şiirin filo ve idam mangaları) özneyi yabancı‘Ben’i temel koyucu gören anlayışıyla bilaştırıyor. tiştiriyor. Şairin kendinden çıkarak nesŞair özne ironiyle bakıyor olgulara: neleri, olguları anlama, anlamlandırma yattığım tonlarca adama babam çabası içinde dili kullanması şiirini zendevrimci bıyığıyla fotoğraftan bakıyor ginleştirecektir. ? (s.12) Bu hafif gülümseten tutum bazen kopuyor. Giderek dizeler arası semantik Vesikalık Fotoğraf/ Eren Aysan/ Yakopukluk da şaşırtıyor; ayrıntı zenginlisakmeyve Yayınları/ Aralık 2008/ 46 s. ğine dönüşüyor: CUMHURİYET KİTAP SAYI 994 SAYFA 18 rest Yayınları/ 306 s.