Katalog

Kısa Kısa... Kısa Kısa... ¥ Persepolis Ë Ahmet YILDIZ bın. Ama kalbi. Marjane 1980’li yıllarda Avusturya’ya okumak için gönderiliyor. Orada Batılı insanları tanıması, farklı bir kültürle karşılaşması, yaşadığı çatışmalar ve hayal kırıklıkları kitabın önemli bir bölümü. İran’a dönüyor. Güzel Sanatlar Fakültesi’nde öğrenci oluyor. Bitiriyor. Ressam Rıza’yla evleniyor. Ama yine de eksik olan şeyler çok Marjane için. Bu kez Doğu’nun kadına baskıları karşısında paramparça bir Marjane var. Tekrar Avrupa’ya ama bu kez Fransa’ya (Strasbourg Sanat Okulu’na) gitmesine karar veriyorlar ailece. Anne ve babası İranlıların yalnızca hükümetleri tarafından değil gelenekleri tarafından da ezildiğini söylüyor. Annesine göre: “Devrim, İran’ı elli yıl geriletti. Bütün her şeyin değişmesi için yeni bir kuşağın yetişmesi gerekiyor.” Marjane kendi ülkesinde, hiçbir şey inşa etmeden terk etmek zorunda kalmasına çok üzülüyor. Ama belki de Persepolis’i yazabilmesi için bu gerekliydi. Marjane’nin anlattıkları çok uzakta değil, burnumuzun dibinde olup bitti. Biz Türkler kötü politikacıların ve ihanet içindeki “aydın”ların eline mahkum kalmışız. Burnumuzun ucunu göremiyorsak, geleceğimizi nasıl kurabiliriz? YAŞAMSAL DENEYİMLER Persepolis’teki olaylar, özellikle biz aydınlar için yaşamsal önemde deneyimleri içeriyor. Hiçbir şey masum değil ve ne yazık ki gözümüzün önünde olup bitiyor her şey. Marjane’nin anlattıklarından özellikle biz aydınların alacağı çok ders var. Din kesinlikle bir gösteri/görüntü bütünü. Türban deyip geçmeyelim; görüntü, giyim kuşam çok önemli yayılıp gelişmesi için; toplumu sarabilmesi, dokularına işleyebilmesi için. Belki de Atatürk dinin bu özelliğini bildiği için “Kılık Kıyafet Devrimi”ni yaptı. ? Persepolis/ Marjane Satrapi/ Çev: Şule Çiltaş/ Minima Yayınları/ Ankara 2008/ N icedir çizgi romanın tadına uzak kalmıştık. Marjane Satrapi resim eğitimi görmüş bir sanatçı. Ama kendi hayatını anlattığı Persepolis’ten anlıyoruz ki İran entelektüel yaşamının tüm birikimini üzerinde toplamış. Çünkü dedesi, amcaları İran tarihinin kanlı sayfaları içindeki özgürlük mücadelesinde Marjane’nin yaşamında önemli bir yer tutuyorlar. Ömrü cezaevinde geçmiş komünist amca Anuş Marjane de derin izler bırakıyor (Yalnızca Marjane’de değil, Persepolis’i okuyan herkeste!) Devrim arifesindeki Şah dönemi Tahran’ında her gün yapılan sayısız mitingler küçük Marjane’yi zaten iyice pişiriyor. Başucu kitabı, çizgi roman halinde yazılmış Diyalektik Materyalizm’le büyüyor. Ülkesinin devrimcileri hakkında (F. Rezai 194272, Dr. Fatemi 19281958, H. Ashraf 193872 ) konuşulan bir aileye sahip. 2500 yıllık tiranlık yönetiminden bir türlü başını kaldıramamış bir İran: Astığı astık Pers imparatorları, sonra Batı’dan gelen Arap akınları, ardından Doğu’dan gelen Moğol akınları ve sonunda emperyalizmin saldırıları ve Şah ve en sonu bir devrimle aydınlık günler için ayağa kalkmış İran halkını türbana, çarşafa saran İslami yönetim. Sonra Irakİran Savaşı. Marjane, savaşı, İslami yönetimlerini güçlendirmek, toplumun başka arayışlarının önünü kesmek için yönetimin mahsustan uzattığı şüphesini hep hissettiriyor. İslami yönetimin iktidara gelişinin tüm süreçlerini abartıya ve haksızlığa kaçmadan dürüst bir çocuk gözüyle anlatıyor. İslami yönetimin ilk ve tek hedefi kadınlar oluyor. Kadınların giyim kuşamı, yaşam biçimiyle, ne yiyip içtikleri, kiminle yatıp kalktıklarıyla ilgileniyorlar, bunun için polis gücü kuruyorlar. Totaliter bir toplum ataerkil kuralları kullanıyor. Kadınları, onların giysilerini, erkeklerin tıraş olmamaları gibi simgeleri kullanarak toplumu yeniden inşa ediyor. ROMAN GİBİ... Gerçek bir romanın tüm ayrıntılarına hâkim bir çizgi roman Persepolis. İslami yönetim, bir bölümü yalnızca kitaMarjane Satrapi SAYFA 28 CUMHURİYET KİTAP SAYI 945