Katalog

Türkçe Günlükleri 27 Kasım Perşembe stat” sözcüğünün “Ü yakıştığı kişiler FEYZA HEPÇİLİNGİRLER 29 Kasım Cumartesi eni bir film girmiş gösteY rime. Adı: “Des den biridir Güney Gönenç. Bilim adamıdır ve ilgilendiği her tere”. Daha önce de “Şellale” adlı filme aynı tepkiyi duykonuya bilimsel yaklaşır. Türkçe konusundaki titizliği ise muştum. Bu sözcükler Türkçede “testere” ve “şelale” biçiCumhuriyet okurlarına yabancı değil. Avrupa dillerinden bimini almıştır. Artık ve hep böyle kullanılmaları gerekmez mi? rini iyi bilenlerin “O sözcüğün aslı şudur; böyle kullanılmalıusuf Çotukdır.” biçimindeki tutumlarına karşılık, benim “Yabancı diller2 Kasım Salı söken, beden aldığımız sözcükler, Türkçenin kurallarına uymadığında nim gibi hem o sözcüğü değiştirmeye hakkımız olmalı.” diye dile öykü, roman yazmaya çalışan hem getirdiğim görüşü destekler nitelikte öyle örnekler de dille ilgilenme çabası içinde olan vermiş ki bunları paylaşmamak olmaz. (Ayraç içinbiri değildir. O bütün çabasını, emedeki sözcükler, “Aslı budur.” diye diretenlere uyarğini Türkçe için harcar. Üniversite sak o sözcükleri nasıl söylememiz gerekeceğini öğrencileri için yazdığı “Türk Dili” kigösteriyor.) tapları önemli bir boşluğu dolduruapolet (epolet) yor. Maltepe Üniversitesi, 12 13 arazöz (arozöz) Mayıs 2006 tarihlerinde yapılan “20. arzuhal (arzıhal) Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri”ni çimento (çemento) kitaplaştırmış. Çok önemli bir kaydalya (talya) nak… Yusuf Bey’in gönderdiği bir istim (stim) başka kitap da yine Maltepe Üniverkatgüt (ketgat) sitesi tarafından yayımlanan “Çocuk reçete (riçetta) ve İlkgençlik Edebiyatı Kurultayı”nın tornistan (tornostante) bildirileri. uskur (skruv)… Prof. Dr. Hamza Zülfikar’ın, “Doğru Sayın (ve Sevgili) Güney Gönenç’in mektubunda Yusuf Çotuksöken Yazma ve Konuşma Bilgileri 1” adıokurlarımla paylaşacağım çok bilgi var; ama onları, nı taşıyan kalın (755 sayfa) ve kapsonraki günlere çeşni katsın diye azar azar verecesamlı kitabı da ta Ankara’dan geldi. TRT 2’de birlikte katılğim. dığımız programda Prof. Dr. Recep Toparlı, Türk Dil Kurumu’nun yeni yayımladığı “Yabancı Sözlere Karşılıklar KılaitosBoyut vuzu” kitapçığıyla birlikte vermişti. Bu “1” olduğuna göre, 28 Kasım Cuma Yayınları bu Hamza Zülfikar’dan “Doğru Yazma ve Konuşma Bilgileri yıl da “yeni / genç 2” de geliyor demektir. Onu da şimdiden merak ediyorum. yazarları oyun yazmaya özendirerek, tiyatro edebiyatımıza yeni oyunlar kazandırmak ve bunları yayımlayarak topluma ok ayıp ediyotanıtmak amacıyla” bir oyun yazma yarışması düzenlemiş. 3 Kasım Çarşamba rum, çok. Konuyla ilgilenenler yayınevinin www.mitosboyut.net siteElektronik meksinden bilgi alabilirler. tupları sıraya koyup birer birer yanıtlamaya çalışıyorum da Y M postayla gelen, bildiğimiz mektupları okuduktan sonra bir yere kaldırıp orada unutuyorum. Ne zaman alıştık bu elektronik ortamlara! Hep elektronik mektuplar alırmışız gibi, eski mektupları unuttuk gitti. Muammer Bilge, “iki tane şarkıcı”, “iki adet sekreter” gibi örnekleri olan bir kullanımdan yakınmış. Taneyle sayılabilecek varlıklar için doğal olan bu “tane”li, “adet”li söyleyişler insan için kullanıldığında çok özensiz, hatta kaba oluyor. Sayın Bilge, televizyon kanallarındaki güzel sunucu kızların “süper, harika, inanılmaz” sözcüklerini papağan gibi, durmaksızın yinelemelerinden de yakınmış. Abartmak istiyorlar ve başka sözcük bilmiyorlar; ondandır. “Saat 10’da” ya da “10 sıralarında, 10 sularında” yerine “10 gibi” denmesini de rahatsızlık verici buluyor Muammer Bilge. Ne yazık ki önlenemeyecek kadar yaygınlaştı bu söyleyiş. Artık kabul etmek, belki de sözlüklere bu anlamını da eklemek gerekecek. Yakup Almelek, Beşiktaş’ın deniz tarafındaki bir binanın ana caddeye bakan duvarındaki yazının fotoğrafını da göndermiş: TBMM MİLLİ SARAYLAR DEPO – MÜZE “Depo” sözcüğünün anlamlarını yazıyorum: “1. Korunmak, saklanmak veya gerektiğinde kullanılmak için bir şeyin konulduğu yer, ardiye. 2. Bir malın toptan satıldığı veya çokça bulunduğu yer. 3. Ordu mallarının saklandığı, bakımlarının yapıldığı yer. (TDK Türkçe Sözlük). Yakup Almelek’in dediği gibi, milli saraylarda her şey arşivlenmiş olmalı. O zaman “depo” değil, “arşiv” denmesi daha uygun değil mi? E. Ruhi Öztürk, İlhan Selçuk’un “Pencere” köşesinde “… Vaktiyle Brezilya’dan Arjantin’e dek Latin Amerika’da futbol, toplumların psikolojilerini okşayıp, üstün ülkelere karşı ezilmişliklerini unutturan bir içerikle halkları oyalamıştı.” diye yazdığını söylüyor. “Psikoloji = ruhbilim demek olduğuna göre bu cümlede psikoloji sözcüğünün doğru kullanılıp kullanılmadığını Cumhuriyet’in Kitap ekindeki köşenizde lütfen açıklar mısınız?” diyor. Psikoloji sözcüğünün yalnız ilk (temel) anlamı “ruhbilim”. Türkçe Sözlük’te hemen bunun ardından verilen ve daha yaygın olarak kullanılan anlamı şu: “Bir grubu, bir bireyi belirleyen hareket etme, düşünme, duygulanma biçimlerinin bütünü (Toplum psikolojisi)”. İlhan Selçuk da sözcüğü bu anlamıyla kullanmış. Yanlış değil. ? www.feyzahepcilingirler.com [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi, Türk Dili Bölümü Çukursaray Binası Kat: 2, Barbaros Bulvarı34349 Yıldız / İst. Ç B U L M A C A Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru bir yayınevinin adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse aynı yayınevinden çıkan, Doğan Ergül’ün Aşkın ve Suların Öğleni adlı şiir kitabından dizeler ortaya çıkaracaktır. 1 A 2 N 3 C 4 G 5 B 6 M 7 I 8 M 9 G 10 L 11 I 12 K 13 I 14 D 15 J 16 C 17 J 18 G 19 I 20 D Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU 11 74 24 21 54 13 19 7 23 58 J. Rus kaderciliğinin simgesi sayılan, “boşver” anlamındaki sözcük. 21 I 22 A 23 I 24 I 25 G 26 L 27 M 28 E 29 L 30 M 31 N 48 33 15 50 17 72 32 L 33 J 34 F 35 E 36 B 37 M 38 M 39 F 40 M 41 C K. İletişim dizgesi birliği. 42 L 43 H 44 M 45 E 46 D 47 K 48 J 49 D 50 J 51 E 52 D 61 47 12 78 L. Farsça. 53 M 54 I 55 M 56 E 57 D 58 H 59 B 60 A 61 K 62 M 63 M 75 10 42 32 26 29 64 N 65 M 66 D 67 N 68 I 69 D 70 D 71 F 72 J 73 G 74 I Tanımlar ve sözcükleriniz: 75 L 76 N 77 D 78 K 79 M 80 C 81 B 82 M M. Duino Elejileri adlı şiir kitabını da yaratan şair. A. “Vücudu ... kesmişti, elleri titriyordu, alnında ter taneleri belirmişti.” (Peyami Safa). ne’nin romanı). 38 62 37 40 27 63 gönderilen kanunu ... kabul ederse, kanun Cumhurbaşkanınca yayımlanır.” (Anayasa). 65 79 30 2 8 6 55 44 82 53 1 60 22 B. Stefan Zweig’in bir romanı. 66 70 46 77 14 49 57 52 20 69 E. Kar ayaklığı. N. “... Murdoch” (Kesik Bir Baş ve Ağ adlı romanları da yaratan yazar.) 18 4 73 25 9 64 76 31 67 81 36 5 59 C. Zodyak üzerinde yer alan on iki takımyıldıza verilen ortak ad. 28 35 51 45 56 F. Tavlada bir sayı. H. “Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana” adlı romanı da yaratan yazarı simgeleyen harfler. 982. sayının çözümü: A. HABABAM 41 16 3 80 71 39 34 58 43 D. “... Bir Yahudi Ailesi” (Brigitte Peski G. “Türkiye Büyük Millet Meclisi, geri I. “... ... esen seher yelleri/ Esip esip yâre değmeli değil” (Karacaoğlan) SINIFI BASKINDA, B. ENKİDU, C. RUZYNE, D. AKILANE VE, E. E. ŞEN DUL, F. İSLAMDA DEĞİŞİM, G. İNEK, H. RUMUZLU, Şiir: “Deprem saf uyku nerede kaldın/ Bu mavilik ne akşamdan/ Bu hızlı buluşmanın uzağındaki sen misin” CUMHURİYET KİTAP SAYI 983 SAYFA 31