Katalog

Jason VVebster'le 'Flamenko' üzerîne Flamenkonun kalbine yolculuk Emel SOYLU ason Webster yıllarını Ox ford Unıversttesı'nde Arap dılı ve edebıyatı oğrenerek geçtrmıs bır akademısyen hr Dtngtn ve planlanmtş bır ya sıimı vardır Yıllardır mektuplarla ktsa goruşmelerle surdurduğu ttal yan aşkı ıle sureklı bır beraberlığe hazıriamıştır kendını Ancak oku lunu btttrmeye haztrlandığı sıra larda Floransalı aşkı onu terk edtnce bırdenbırc boşluğa duşer Bu olay yuzunden yırmılı yaşla rtnda yaşamın anlamını sorgula maya başlar Akademısyen olarak mı kalacaktır, yoksa yıllardır ı^ını kemırıp duran Akdenız çağrtsına boyun mu eğetektır? Dtplomat bır aılenın Kalıfornı ya doğumlu çocuğu olan Jason Akdenız kulturune yabancı değıl dır Aılesı ıle yıllarca Mıstr'da ve ttalya da yaşamıştır Ancak o ne Mıstr'da ne de ttalya da kendını evınde gıbı hıssetmıştır Yınt de sonuçta nereye gıdeceğıne karar vermesı pek de uzun surmez Çunku doğuştan bohem bırtdır Onune çıkan bır sokak çalgıasının onerısının peşıne takılması da hep bu bohem yantnın sonucudur Ve btrkaç gun ıçınde kendını ts panya'ya gıden btr uçakta bulur Amaa flamenko gıtart çalmayt oğrenmektır Jason tspanya'dakt ılk gunlerın de Duende kavramı ıle tanışır Duende, flamenko kulturunde ıçınde bıraz gızenı, bıraz huzun barındıran o en yoğun duygunun yaşandtğı doruk noktası dır Jason'ın Flamenko tutkusu daha ılk gunden Duende arayışına donuşur Bu arayış onu tspanya yaşamının ılk durağı olan Alıcante'den Madnd'e oradan Granada ya ve Endulus'e surukler Entelektueller, taşraltlar, kentlı tuccarlar, Çıngeneler, Endulus'un gobeğtndekt Mağrıbıler arasında hep Duende'nın anlamını arar Jason btrkaç yıl sonra tngıltere'ye donup, BBC'de çalışmaya başladtktan sonra lspanya yıllarını "Flamenkonun tzınde Duende" adıyla kıtaplaşttrmaya karar vertr Kıtap 2003 ytlında Ingıltere'de yaytmlandtğında oldukça ses getırdı Publtsher's Weekly, ason, sen Oxford Unıversıte sı'nın Arap Dıllert bolumunden mezunsun Ayrıca yıllarca BBC de çalıstın Butun bunlar dan sonra yaşamının akısınt de / ğıştırmene yol açan ne oldu ? Ne Arapça, ne de BBC'de çalışmak benı tatmın edıyordu Daha "gerçek" bır $ey yaşamak ıstedım Sen San Francısco'da doğdun Daha sonra tngıltere, Almanya, ttalya ve Mısır'da yaşadın Kttabtnda tspanya'da yasa dığını soyluyorsun Pekı su anda nerede ya sıyorsun > Ispanya'da, Akdenız kıyısında bır yer de yaşıyorum Eskıden Batılılar daha doğuya gıderler dı, Katmandu'ya falan Sen ba/langıç nok tan olarak tspanya'yı seçttn Özelbır nede nı var mı bunun ? Batılılar her 7aman her yere seyahat etmı^lerdır Ama sanırım sen 60'ların 70'lenn I Iıppı yolculuklarını kastedıyor sun Batılılann evlerını bırakıp başka ulkelerı ve kulturlerı keşfetmeye çıktıkları donemler artık çok gerılerde kaldı Aynca bunun tersı de olmuştur Orneğın Ibn Battuta ve Ibn Jubayr Avrupa'da Islam dunyasının Marco Polo'su olmuşlardır Ben tspanya'ya gıttım, çunku benım ıç se sım oyle yapmam gerektığını soyluyordu Kıtabında soz etttğın yerlenn hepsını gezdın, gordun, yaşadın muAlıcante, An dalucıa, Valencıa, Madrıd, Granada Han SAYFA 16 gtst sana daha yaktndu Kesınlıkle Valencıa Son derece sıcakkanlı ve cıvd cıvıl bır kent Gra nada da çok ozel, tek ba $ına Elhamra ve Sıerra Nevada bıle yeter tspanya'nın nabztnt tutmak, ulkenın kulturu nu tanımak, dılını oğren mek ne kadar zamanını aldı ? Su anda kendını on lardan bırt gıbı hıssedebı lıyor musun ? Bır gun gelıp kendımı onlardan bın gıbı hısse debılecek mıyım bılmıyo rurn Dılı oğrenmek çok kolay oldu, bırkaç hafta ıçınde ınsanlarla konuşa bılıyordum Ama ulkenın kulturune ahş mak O yaşam boyu surecek bır ış Şımdı donup baktığında, nereye aıt ol duğuna karar verebıltyor musun ? lspanya senın evındır dıyebıltr mıyız? Ben bır yere aıt mıyım, gerçekten bıl mıyorum Ama evet, lspanya benım evım dıyebıhrız Ve uzunca bır sure daha boyle kalacak 7i Webster'ın "çoğu ınsanın htssettığı ya da duşledığı duygulart soze dokmedekı başarı sı"ndan dolayı ovulmest gerekttğınıyazdt Sunday lelegraph, Jason'ın "olağanuslu bırya zar", kıtabın da "muthış bır kıtap" olduğunu yazarken, Observcr gazelcsı kttabı "yabanala ra kapalı ve tunstlcrın gorebıleceğınden çok daha karanlık ve dramatık bır kulturun anla tımı" olarak tanımladı Tıme Out dergtsı ıse "Flamenko'nun kalbine yolculuk" olarak gor duğu kıtabı "lıpkı Almodovar'ın fılmlen gıbı, canlı ve renklı însana htmen Ispanya'ya doğru yola çıkma ısteğt vertyor" dıyerek ovdu Sunday Ttmes gazetesı bır "Ilk kıtap olarak Duende'nın son derece başarılı bır kıtap" olduğunu soyleyerek, "Bu yıl bunun gıbı btr kt tap daha okursak kendımızı sanslı saymalıyız" dedı BBC Radıo 4 seyahat programı Excess Baggage'de (Fazla Yuk) Sandı Toksvtg Jason'la yapttğı roportajda kıtabın hem bır seyahat kıtabı, hem muzık, hem anı kıtabı olarak pek çokjannn ıçınde yer aldığtnı soyluyordu Flamekonun tzınde Duende Jason'ın lspanya'da geçtrdığı ytlları anlatırken bır anlamda anı kıtabı olarak gorulebılır, ancak kahramanın flamenko gıtar çalmayı oğrenırken yaşa dıkları ve oğrendıklerı ıle kıtap rahatlıkla bır muzık kıtabt sınıflamasma gırebıltr Gcrek tspanyol kulturunu, gerekse coğrafyastnı anlatması açısından bakıldığında da seyahat ktta bt olarak değerlendırtlebıltr Ama bepsınden ote, Flamenkonun İzınde Duende bır edebı yat yapıtı Sarmalayıa çarpıa dılı, kımılerı tarafından "Çıngene kulturunu a^ağılamış" ol makla suılanmasına rağmen tarafstz gozlemctlığt ıle kolay okunabden, aktct btr kıtap Fla menkonun İzınde Duende Jason htrey olarak kendı ıçınt bakmaktan korkmayan bır ınsan Yaşadıklarını çoğu ın sanın gızlemek ısteyeceğı dcneyımlertnı btle neşterlemekten korkmayan, yureklı bır yazar Kendı dramının baş karakterı Yaşadığı aşklarla var olan, parmaklan kanayıncaya kadar çalmakta dırendtğı gıtarla ayakta kalabılen, ıçınde bulunduğu kulture aıt olabılmek ıçın o kulturun parçast olduğuna tnandığı her tur uygulamaya sıkı sıkıya sarılan yentldığınde bı le amaandan vazgeçmeyen tutkulu bır flamenko âsığt Kokaın kullanmak tzbelerde yasa mak, araba hınızlığı yapmak bıle flamenkonun ruhunu yakalamada mubah gıbı gorunu yor ona Bır anlamda tyıyt yakalayabtlmek ıçın kotunun çembennden geçme çelışktsınt ya sıyor Bu/un yasadıklartna karsın o tncelıklı mızah duygusunu hıçbır zaman elden bırakmtyor Jason Dostu Pedro'nun onu Watson adı ıle çağırması, tuvalet kâğıdı bulamadığında yertne kullandtğt Gypsy Kıng konsert duyurusu, Alıcante'dekı Ingılız toplumunun Ingıltere'de yaşıyormu\ gıbı yapmalan, onlann post kolonıyal ozenttlerı ya da Paco de Luaa konserın de tuvalet bulamayarak bahçeye yoneldığtnde kendını Paco ıle aynı ağaan dıbıne tserken bulması gıbı pek çok hos ayrıntı kıtabı daha da okunulur kılıyor Kuskusuz Jason'ın kıtabınt bu kadar basarılı kılan oğelerden en guçlusu de konuya ve dtle hâkımıyetı Arap dılı ve kulturu eğıtımı almış btrı olarak tspanya'nın Mağrıbı geçmısını, o geçmısın yoğrulduğu dılı ve kulturu yakından gozleyebılen bırısı Jason Ozellıkle Granada'da Endulus kulturune aıt gozlemlert muhtejem jason ın anlatımındakı guçlu oğelerden bırı de karakterler tngtltere'de geçırılmıs yılları na karştn ozbeoz tspanyol kalmayt basarmış Pedro yan Mağrıbı, yan İspanyol, ateşlı, ama uç çocuk annesı, saygıdeğer eş kımlığınden de odun vermeyen Lola, elınde stlah gezen kts kanç tspanyol ama bır yandan da tngılız âşığı "El Kıller" lakaplı kocası Vtcente, Lola'nın ezelı ve ebedı âşığı, jason'ın gıtar hocası, bastan aşağı kıpktztl Juan, ştşman dansçı, yuzu yaralı bıçaklı kadın La Anadonda ve Grace, Jason'tn yetmışlı yaşlardakı strdaşt, ıçkı ar kadası, ya da Bohem annesı Grace'ın gerçekte kım olduğunu kımse bılmıyor, asltnda han gı karakterın kım olduğunu kım btlebtlır ku Flamenkonun tzınde Duende'nın çevtrmenı Emel Soylu, Jason Webster'le kıtabı uzerıne konustu ve Observer'da yayımlanan btr eleştırtyt çevırdt once edebı alanda herhan gı bır denemen olmus muydu ? Hayır Pekı Ispanya'ya gıtmeden once kafanda bır Du endefıkrt var mıydt, yok sa oraya gtdıp, yasamaya basladıktan sonra mı olus tu? Yok canım, kıtap fikn çok sonradan ortaya çık tı tngıltere'ye dondukten sonra tşım oyle kotuydu kı, boş /amanlarımda bır şeyler yapmak ıstedım Ya2ar arkada^lanm "ts panya deneyımlennı ne den kıtaplaştırmıyor sun>" deyınce aklıma duştu Sonunda bu kıtap ortaya çıktı tırnağındaki den tumden gıdıyor Ftâlâ gıtar çaltyor musun •> Kıtabında anlattığın gıbı sahne talısmalann surdu mu, yoksa hobı olarak mı kaldı ? Evde çalıyorum, arada sırada da bır dans okulunda Eşım flamenko dansçısı, o yuzden gıtar bızım yaşamımızın bır parça sı zaten FLAMENKO KÜLTÜRÜ Pekı jason lspanya ya gelmeden once flamenko kulturune ılı\kın bır bılgın var mıydı ? Yoktu Pekı onca yıl tspanya'da yaşadıktan sonra flamenkonun ruhunu yakaladığına ınanıyor musun •> Kesınlıkle bır şeylcr yakaladığıma ınanıyorum, ama flamenko oylesıne ge nış bır alan kı, yaşam boyu surecek bır uğraş Hele dc ılgını çeken bır alansa Pekı flamenko ve Çıngeneler konu sunda ne dusunuyorsun ? Sence dışarıdan gelen bırısı Duende'yı yaşayabılır mı? Elbette, ben Duendc'yı yaşamamış Çmgenelerle de karşılaştım Çıngeneler flamenkonun bır parçası, bu doğru, ama hıçbır zaman flamenko e^ıttır Çıngene dıyemeyız Pekı senın lspanya dakı Çmgenelerle ılışkılerın nasıldı^ Onlar da senın benım gıbı ınsanlar Bu Çıngeneler olayı bıraz romantıklcştı rılıyor gıbı Çıngenelerın de ışıne gelıyor KİTAP BİR FLAMENKO USTASI MI? tspanya'ya gıtmeden once de gıtar çalar mıydm, yoksa orada mı oğrendtn ? tspanya'da oğrendım Kıtabında "parmaklartm kanayıncaya kadar" dıye bır ıfade var Gerçekten oldu mu bu ? riamenko gıtarda bır teknık var Telle n tıngırdatırken parmağını hızla aşağıya çekıp gıtarın tahtasına vuruyorsun, o "tak tak" sesını çıkarmak ıçın tlk ba^larda, ya nı clın alışıncaya kadar ışaret parmağının BASINDAN EDEBİYATA Jason, senın deneyımlı bır gazetecı oldu ğunu, uzun yıllar basın ıçın yazdığını bılı yoruz Flamenkonun tzınde Duende 'den C U M H U R İ Y E T SA YI 814