Katalog

Semih Gümüş'le kitabını konuştuk 'Yazarın Yalnızlık Burcu, yokuş aşağı itilen edebiyatımızı ayakta tutma uğraşı!..' Semih Gümüş, eleştiri yazılarını "Yazarın Yalnızlık Burcu" adı altında topladı. Gümüş'le eleştirimizi ve edebiyatımızı konuştuk. n Erdem ÖZTOP* evgılt Semih Gumuş, her yazara soruyordum Kaltp sorulartmt yenı kıtabınız Yazarın Yalnızlık Bur cu'nun daha hemen ıthafmdan ha reketle çkarıyor ve soruyorum, kımdır Se mıh Gumuş'un ısıtnltr uzennden bır yolhantası çkardığımız vakıt yazarlaru Ya da ede bıyatımızın yalnızltk burcunda doğmuş ya ? zarlan Ydlnızlık Burcu yazarları, cdebıyatımı zın yokuş aşağı ıtıldığı şu zavallı dunyamız da, edebıyatı ayakta tutanlardır Onlar ol masaydı, cdcbıyatımızın nıtelığınden, onu rundan soz etmck o kadar kolay olma/dı Geleteğını duşunmek bıle guç olurdu An cak kendı adasinda yetıştırdıklerıyle kendı ne yeten ya/arlar edebıyatın değerlerını ko ruyabılır Yoksa odun vermck kaçınılmaz dır Ldebıyatımı/ın Yalnızlık Burcu'nda doğmuş yazarlarının lumlerolduğunu bılı yorum, burada bıi tekının bıle adını unut maktan korkarım ama hıç değılse yaşayan lardan hep yanı başımda duranları sayabılı rıın Ne/ıhe Merıc, Adalet Ağaoğlu Gul ten Akın Fethı Nacı Fahsın Yutel, Cevat (yapan, Lcyla Erbıl Demır O/lu, Furuzan, Ulkıı Tamcr Ferıt Edgu Necatı Tosuner, Rcfık Durbaş, Selırn llcrı I lulkı Aktunç, Cemıl Kavukçu, Mahır O/taş, Ferıde Çıçe koğlu, Alova, Orhan Koçak, Nurdan Gurbılek, Şukru Erbaş, Savkar Altınel, Alı Cen gı/kan, Muslım Çelık, Mehmet Zaman Saç Iıoğlu, Ronı Margulıes, Turgay Fışekçı, Mahmut Temızyurek, Marıo Levı, Hasan Alı Toptaş, Ozcan Karabulut, Ahmet Er han, Akıf Kurtuluş, Hakan Savh Sevdı ğım yazarlar hep çoktur, buraya kadar ha tırlayamadıklanm varsa, onların adını da sonra verırım Onlann hıçbın medyanın gozdcsı değıl, çok satan lıstelerınde pek yer almaz, "edebıyatı cıddıye alanlar" dıye hor goruyle anıldıkları da olur, ama onlarsız bu ulkede ne edebıyat olur, ne hayat Peşı sıra devam edıyordum sormaya, gu numuz dunya ve Turk edebıyatından mutlu musunuz dıye? Ama bu wruyu daha sıze sormadan, anhyorum kı, yanıt kıtabımzın butununde gızlı Mudu olsaydım kotumser olurdum mutsuz olduğum ıçın mı lyımserım? Kendı hayatında mutlu, edebıyat dunyasında mut SAYFA 4 suzluktan kurtula mayan bır kışılığım olduğunu bıLyorum îlle de oyle olmaya çalışmıyorum S,ımdı sı /ın sorunuzla gençlık yıllarımızın başlangıcı gelıyor aklıma da o zaman mutluydum ışte, dıyorum Ldcbıyat da, yazar arkadaşlıklan da, yaıatıcılığa vc kıtaba verılen değer de başkaydı o zaman Sahıcı olanın yerını sah tcgıler aldıysa, durduk yerde sorun etmıyo rum demek kı Kaldı kı çıkardığı sorunlar da kullenenlerden sayılınm Edebıyatımı/ın gerçek değerlen umursanmazken populer bır kıyamet ruzgân bugunun değerı olarak aklı başında ınsanlarca bıle sunuluyor Soz de kıtabı okura goturme" tutkusuyla bır 'ucuz lutap" şamatası surduruyor kı bır grup yayıncı kıtap elden gttmek uzere Ya zarlar da onlann kıyamet atlısının terkısın de Sı/ nıtelıklı bır okur olarak edebıyatı bıze sunıılan bu halıyle kabul edıyor musu nuzr* Ben de kendı durduğum yerdcn hem de pek kıpırdamadan dıyorum kı o yayın cıya da, yazara da ınanmayın Kıtap onlann sunduğundan daha değerlı edebıyat da on ların dedığı değıldır Bır de dunya edebıyatı dedınız, onu da uzaktan ızlemeye çalışıyo rum ve bılmıyoıum ktndı kısıtlı goruş açım ıçınde doğıu mu gozlııyorum ama ne Batı Avrupa'da, ne Doğu Avrupa da, ne Amen ka'da edebıyatın eskı çekjcıhğı ve gucu var Latın Amerıka ıse, başka bır ulke, orada ın sanlar hâlâ duş goruyor FoloirafUr Mahmut TURCUT bıyatın hep ıçınde olmuş Oysa bugun de nızı konu cdcn romanlar, oykuler, şıırler pek a7 Bunun sanırım bır nedenı, ınsanın eskıden denızle dupedu/ bır savaşım ve he saplaşma ıçınde oluşu ve bu çatışmanın bu yuk edebıyatın da konusunu oluşturmasıy sa, otekı nedenı de gunumuzde denızın gozden uzaklığı yanında, ınsanların baştan sona buyuk kent hayatıyla kuşatılmasıdır Demek kı genç yazarlann da denızı konu etmemesını olağan karşılamak gerekır Aşk ve cınsellıkle gunumuz ınsanlarının daha çok uğraşmasının da elbette nedenlerı var Onun edebıyattakı karşılıklannı bulması da bu yuzden anlaşılırdır Gene de ne aşkın, ne de tınsellığın bızım edebıyatımızda ada makdlı karşılıklannı bulduğunu duşunuyo rum Kıtabınızla aynı ısmı tasıyan denememz de yalnızlık uzerınde duruyorsunuz Kortuyu Beckett'la orneklendınyormnuz Kendı ede btyatımtzdan da Memduh Şevket'ı gostere rek susku, edebıyatın dtlıdtr tanımına van yorsunuz Gunumuzde yazar artık kıtlelere ulaşmak tsttyor' Çok okunmak ısttyor1 So nuç ıtıbartyla toplumun/pıyasanm kabul gorduğu reklamı kullanmast gerekıyor (mu)7 Kendı kabuğuma çektlırsem nasıl ula smm kaygısı goturuyorlar (mı) ? Ne dersı Kımılen buna, evet, dıye yanıt venyor lar, yazar da daha çok okunmak ıstıyor, bunun ıçın de tanıtımdan ruçın kaçınstn Ta mam, cok ıyı, benım de bu duşunme bıçı mıne dıyecek sozum olmamalı, kımı yazar lar, ustelık bazen dupeduz narsıstık sozler de savurarak kendüennı one, daha one çı karmak ıçın turlu yollan deneyıp çeşıtlı araçlara başvuruyorlar Onları bu hallerıyle seven okuryazar takımı da, eksık değıl, ne demek, epeyce Ben de bunun tersıne, ken dı adasında bır ınsan olarak duşunuyorum yazan Kopruyu geçene kadar dayılara bo yun eğmeyen, onune uzatılan kopruden geçmeyı zorunlu da goımeyen, kendı ıpıyle asılan yazar, benım ıçın en onurlu ınsandır Bedebyse, sızı kendı ıplerıyle asmaya kalkı şanlar vardır lcı, bunun ıçın ahlak dışı yolla n deneyenler de çıkar Yoksa boynuzlu me lek olmanı/ kaçınılma/dır, sonunda boyle şeytanlaşan kışılıklerı aramayın, sayıları n değıl Onlarla aramı yapmaya çalışanlara, onlar hakkında soyleyecek kendı sozlerı olup olmadığını sormak ısterım nu gozden kaçırırız Roman, oyku ya da şıır, onlann hayatla surgıt odeşmeden beslen dıklenne hıç kuşkusuzca ınanıyorum ve bu yuzden elbette olumlu bır surecın sonunda bugun durup duşunme vaktı gelmıştır Edebıyatımız nerede duruyor^ Ote yandan, bılımsellık sozcuğune burada karşı çıkmam da gerekır sanırım Bılımsellık, denememn hıç de sorunu olmadığı gıbı, eleştırının ya ratıcı cevhen olan oznellığı de kiyıya ıter, ıtecek gucu kendınde bulur Sonunda ınsa nı değerler, sokakta dolanan hava nereye gıdecektır dıye başa donersek, onlar yazann dunyasını oluşturur, dıye yanıtlayabılınz Belkı sorun burada Hayatında hayada ger çekten bağ kurmamış, başkalannın hayatını yaşamamış gelecek ıdeallerıyle yoğrulma mış bır ya/arda her 7aman eksık kalan bır şeyler olur Denemelt nnızc yt r yer resımler de eşlık c dıyor Gorsellığı dt nemt lerlc butunleştırme sibtbını oğrencbılır nnyım^ Resım ve fotoğraf bazen yazıyı tamam layabılır, anlamı guçlendırebılır, etkıleyıcı de olabılır Kıtaba estetık gu/ellık kattığını da goruyorum Her kıtapta olmaz resım ve fotoğraf ama bır deneme kıtabında pekâlâ duşunulebılır Ben de Yazarın Yalnızlık Burcu'nun boyle daha zengınleştığını du şundum Boylece okura bır dc yazıyı okur ken duşunmedığı bır pencere de açılıyor îlk denememz Dentz Kopurur, Kiyıya Vurur Yazı'nın temau hıç kuşkusuz "Açık demzlere açtlmak yazıdan geçer" cumlestdır Bu denemenızde denızı ışleyen turler ve ya zarlannı anlatıyorsunuz ve edebıyatta dentz vazgeçılmezdır değerlendırmesıne vardırtı yorsunuz okuru Andığıntz eser ve yazarlan arasmda yenı/genç ısımler ne yazık kı yok' Yoksa onlar gunumuz ınsantmn/okurunun fazlaca sempatt duyduğu aşk'la, ctnsellık'le mı meşgulier^ Edebıyatta denız vazgeçılmezdır, sonu cuna çıkarmayalım okuru Asıl anlatmak ıs tedığım, denızı de en lyı anlatmanın yolu nun yazı olduğu Denızın coşkusu bu arada yazıyı da kopurtur kı, sozunu ettığınız de nemede bunu anlatıyorum Açık demzlere açıldıkça yazının ufku genışler Eskıden, gerçekten sızın de dedığınız gıbı, denız ede ÖNCE NE OKUMALIYIM? 1 DENEMENİN ANLAMI' Kıtabımzın onsozu Denememn Anla mı'nda, kıtabın açılımım yaptyonunuz "hdebıyatın arka sokaklannda oluşup çatı şan etmenlen sorgulayan, hayafla ıç ıçe du ran bır anlayıstn has edebtyatla nasıl ortuşe bıleceğtnt araştıran denemeler " Bu tammdan gerek denememn, gerekse de eleştırının salt bılımsellıkle, soyutkmalarla oluşamayacağı, ışın ıçıne ınsanı değerlen, dt ğer turlerde olduğu gıbı, katmak gerekttğını çıkarabılır mtyız? Tam oyle demeyelım Deneme ve eleştı nye ılle de sokakta yaşayıp hayatla ıç ıçe ku rulma odevı yuklersek, hem yanlış yapmış oluruz, çunku onun yaratıcılığını ve soyut lamadan aldığı yetkınlığı zayıflatmış oluruz, hem de bazen dupeduz kapalı odalarda ve masa başında çalışmanın oluştunıcu gucu Okura okuma onerılen yapıyorsunuz, 'Once Ne Okumalıyım?' adlı denemenızde Dunya klasıklerı arasından seçmeler bunlar Pekı ya Turk edebıyatı demek tstıyorum ama endışelemyorum Son zamanlarda bana kalırsa bırakın dunya edebıyatını, Turk ede bıyatında edebıyat' goz ardt edılıyor katılır mısınız^ Lıstelere baktıg'ımızda fırça darbele n, fırtınalar estığtnı gorur olduk artık So nunda boyle okumaya devam edersek, dedt ğınız gıbı okumak ahlaka donusur ama nasıl bır ahlaka? Sozunu ettığınız tur okuma, okurun ah lak duşukluğunu gostenyor da, bunu kımsc soylemıyor Bu nasıl okurdur kı, bırılerının 1 "Oku " dedığını okuyor, olma/sa hstelere bakıyor, kıtapçıların vıtrınınden seçme ya pıyor Doğru ne, yanlış ne, ayırt etmıyor Adam sendecı Çoluk çocuğu ezıyor boyle ce Kımı gazetecı yazarlar da benım gıbı duşunenlerı "kafayı cıddı edebıyatla boz mak"la suçluyor kafayı goruyor musu nuz? Kıtaplarının yuz bınlerce basılıp ucu za satılmasını bekleyen yazarlar da bu araya sıkışmışlar ()nlara akıl fıkır bağışlanmasını dılerım kı kotu yoldan donsunler Kıtabı sı radan bır tıcarı mal olarak goren yayıncıla nysa, kımse bağışlamasın, onlar epeyce ko tuluk ettıler, etmeyı surduruyorlar ve onlara kıtabın herhangı bır mal değıl, yaratıcı aklın urunu olduğunu adamaküü anlatmalı kı, ote dunyada sorulacak hesabın şımdıden kesılmeye başladığını gorsunler Okumak, kısacası, elbette bır ahlaktır, başka ne olabı lır Yazma ve yayımlama ahlakının hemen ardından gelır "hdebıyat elestınsı gerçek bır azgurluk, kurgu ve soyutlama soylemı olmadıkça, yal nızca soytarıların ttratları olarak asılır hava ya " (s 34) dıyorsunuz "Eleştiri Kotu Ruhla rtn Şarabı' nda Ben eleştırt/eleşttrmen mese K İ T A P SAYI 808 C U M H U R İ Y E T