Katalog

bn ıomandır Sodom vc Croınoıc, her turlıı değeı yitımının ınsanı olanı yok edıs,rm de oınekledıgı ıçın Yabaıı, me /ıyetleıı kıısıırlanıulan çok olan bır ıo mandır Qagda% I uıkıve u/erıne dııs,unurken Ankaıa lomanının mııtlaka okunması gueknıektedıı Panoıama, Yakııp Kadn'nın ronunlaııııın ve loman cılığının butuıı lıpık nıtelıkleıinı ıçerır Tunı bu baptama ve yargılar, Yakup Kadıı'nın Ozkınmlı'nın çok değeı ver dıgı vc o/cllıkle guıç kııs,aklaıın, o/cllık le s,ınıdıleıde nıutlaka okıımalarını oncı dığı bu ya/aı olduğıınu ortaya koyuyoı Gelıs.en ko/mopolıtı/me ve ulıısal dcğer lcrımı/m yok edılmesmı yaşadıg'ınıı/ ko tu ko^ullaıa kaışı Yakııp Kadn'nın 10 tnanl.ııının okunmasının zoruıılu oldıı ğıına ınanaıı O/knımlı ınıelemcsınde Yakup kadıı lomanulığımn gızıııııni, luınanlaıını toplumsal boyutunu aıaştııı yoı ve ıısta bıı cdcbıval lanh^ısının 7cvklı anlatımıyla bu romancıyi tarıhsellı£ı ıçmde duııden bugunc aktarıyor ATİLLA ÖZKIRIMLI'NIN EDEBIYATIMIZA KAZANDIRD1C! KİTAPLAR YAPITLARI: Nedıra, (1974, Cem Yayıncvı, 1991), Ahmet Haşım, (1974, Cem Yayıncvı, 1991), Tevhk l'ıkret, (1978, 5 basıın, Cem Yayınevı, 1990), Sabahattın Alı, (Fı\u Alı Laslo ıle, derleme, 1979,2 basım de Yayınevı, 1986), Tıırk Edebıyatı Aıibiklopedısı, (4 cılt, Cem Yayınevı, 1982, 5 babim, 5 ult, Cem Yayınevı 1990), Edebıyat Incelemeleri, Yazılar 1 (Cem Yayınevı, 1983), AlevılıkBektaşılık ve Ldebıyatı (Cem Yayınevı, 1985), Ya/.arlan da Vururlar (Celal Üster ıle, Cem Yayınevı, 1987), Tauhe Not Duşmek (Cenı Yayıncvı, 1989), Toplunibal Bır Başkaldırının îdeolojısı AlevıhkBektaşılık, (Cem Yayınevı, 1990,2 bas ,1993), Hayatımua Sevgısi7İığe ve Yalnulığa Daırdır (Cem Yayınevı, 1991), Çağda^ Turk Edebıyatı, (1991), r m k D ı h d ' Bara?,N Kaıasar ıle, (1992), Omer Seyfettın Seçılmış HıkâycİLi, (Cem Yayınevı, 1992), Dıl ve Anlatım, (limıt YavınLilık, 1994), Romanlaıın Dunyasında, (Omıt Yaymeılık, 1994), Taııh l<,mde Tuık Edebıyatı (Ünıit Yayıncılık, 1995), Sevgını Acıyor (Umıt Yayınulık, 1995), Oykulcrle Romanlarda Yaşaınak (Unnt Yayıncıhk. 1995), O Giuel lnsanlar (îyı Şcyler Yaymeılık, 1998, Turk Dılı Dıl ve Anlatıtn (istanbul Bılgı Ümverbitesı Yayınlaıı, 2001), Turk Edebıyatı TarıhıAnsiklopedık (tnkılâp Yayınları, 2004, 2 eilt) HAZIRLADIĞI KİTAPLAR: Kâbıısnanu, (Mercunek Ahmet'tcn onso/. ve notlaıla, 1000 Tenıcl Lseı 1973), "îlkokullaı l«,ın Turk(,e Konııştııran So/luk" (Altın Kıraplar Yayınevı,, 1989), "Ortaokullaı l^m l'urk^e Konu^turaıı Sozlük" (Selahattın Kaya üe bırlıkte, Altın Kıtaplar Yayınevı,, 1989), A<,ıklamalı Ldebıyat Terınıleu So/luğıı (Altın Kıtaplaı Yayınevı, 1991), Soylev (yaluılaştırılmış ozet nıctın, Altın Kıtaplar, 1991),), Fin Cîuzel Tuık Hıkâyelerı (3 cılt, Altın Kıtaplar Yayınevı, 1999) ve Yakup Kadrı (Tletib.ım Yaymeılık) tle Sabahattın Alı'nin (Cem Yayınevı/Yapı Kredı YayıiKilık) yapıtlarının yenı ve ayklamah eleştırel basımlaıının haıırUnması • İKİNCİ BÖLUM O/kmınlı, Sabahattm Alı'nın Roman lannda Ya^avanlaı b.ışlıklı ıkıncı bolıım de, Sab.ıhattın Alı'nın Kuvuuıklı Yusıır, îçımızdckı "jLytan, Kuık Mantolu Ma donııa ıoınaniaıı ıncelenıyor Bu ıncele mede, Kuyuıaklı Yusul'un "Anadolu'ya açilan Furk tomanının gelı^ım surecınde oncnılı bıı y tuttugıı toplumtugeı <ı çekçı bıı uıun oldıığu' , Içımızdekı Şey tan'da toplumsal geıçeklığm doğıu saptandığı sıyasal ıçerığının yanı sıra aydınlann duıuınunu gıındcme gelııib, bıçi ınıyle ont*m taş/.dıgV, Kuık Mantolu Ma donna'nın "kıs,ıleıı bellı bıı gerçeklığe sahıp, çagdas^ bu aşk oykusu" oldug'u yatgılarını okuvorıı/ O/kııımh'nın, o/el bıı bolıımlı Sabalıallın All'ye vetdıgi de ğcr, yıne geııç ku^aklaı ıçın oğrenılmcsı ve kavranılması gereken bır gerçeklıgı de vurguluvor Getçeklığı, canlılığı, guçlu bır gozlem gucu olan Saba hattın Alı'yı bır kez daha aydınlatıyoı Cıiınumu/ Romanların dan Insan Manzaıalaıı bas; lıklı uçuneu bolumde, Yaşar Kemal'ın "toplumsal bır çokuş/'un anlatıldığı Yusulçuk Yusuı, "ınsanın kendı kendısıylc çatışması' nı anlatan Yılanı ü l d u ı seler, "Yas,ar Kemal ıoma nında bıı aşama" olan Al Gozuın Seyreyle Salılı, "oz bıçım uyumsu/luğunun somut bıı oıııegı' dedığı De nız Kustıı ve "tr.ıpk bır ınsanlık senlomsı" olaıak yo rumladı£>ı Kımseuk l'ınar Kuı'un ' toplumsal gerçeklığe yanlıs, bakan" Yaıın Ya rın, Kuçıık Oyuncıı Asılacak Kadın, Ay la Kutlu'nuıı "sevgıye dayanan" Kaçıs,, "yalnı/lıga dayanan Tutsaklar ve "hesap laşmaya davanan" Cadı Ağacı, Vedat Turkalı'nııı "sınıhn dıamı olmayan, Ke nan'la Gunsel'ın kışısel dramı olaıak ka lan' bır roman dcdıgı Bır Gun Tek Başına ıle "Bodtum olgusunun gerçeğın butıınu ımib, gıbı sunuldug'unu ve yanlış, ola nın da bu olduğıınu" soyledığı Mavı Ka ranlık, ( 3 etın Altan'ın "ustalaşmış yereneğını kotuyc kullandığını, toplumsal gerçcklığe dogıu bır bakış açısıyla yaklas,ma yan Buyuk do^altı ıle "ger<,eklığı tek bo yııtlu olarak veren" Vibkı, Adalet Ağaoğ ln'nun "Bavıam'ın getçeklığınıTurkıye'ııın sosyoekonomık gelısjimının sağlık bUİığını ba^arıyla veren l'ikıımın tncc Cîulıı ıle "toplumsal Dİuijiımların somut kar^ılıklarını başaııyla aktaran Bn Du ğun Gecesı, Fcrıt Edgu'nun "tek boyııtlıı bıı tutarlılık " olan Kınibe ve (), C)|*ıi7 Atay'ın "Tuık edebıyatının ko^etaijlaıın dan bııı olan" lutunamayanlaı, Selım llen'nın "o?nel bır yaijantıyı ger^eklığın yerınc koyan, <,arpık" ()lum Ilı^kılen, Pcrıde Celal'ın " Furk romanına yenı bu rukçu'nıın Ma^aıa, Umıt Kafrancıog lu'nun Donemeı, Iurıi7an'ın Kuş,dtma, Talısın Yucel'ın Donıi'jum,Tomııs l )var ın Yıırektı Bukagı ve Ya/ Dıışjuı Duij Kışlan ve /ullıı I ıvanelı'nın Aralat ta Bıı Cocuk adlı oyku kıtaplaıını ııueleven ( Vkıtıınlı, tunı bu oyku(.uleıımı/le ve \,ı pıtlaııyla ılgılı go/leınleıını ve saptanıala rını, ardı aıdına bıredebıyatçılat gcc,ıdı sLinatLasına aktaııvor Kıtabın Romanlaıda Ya^amak başlıklı ıkıntı bolumunde 14 ya/arın 20 lomanını udeleyen ( Vkııımlı, Kemal Bılbab,aı'ın (..emo'sıınıı "Bu dunya ancak boyle anlatılır" dıye selamlı\oı, Ay lutuldııgu (îece K,ın, "bulunluksu/", "ığretı" saptanıasını \apı\oı Mıı/afrcr Bıı\nık(,u'ıuın Guıııl tıılu Bırkac, Saat ı n,m kaı^ımı/a "nnscl lık" kılıgmda <,ıkan 'tutkulu ınsanlan" anlatan bıı tom.ın dıyın O/kıııınlı Kemal lahn'ın 1 sır Şelırın İnsanlaıı lom.ını ıçın şıınlaıı sovluyoı "Bu ıoman Iıırktdebı vatındabu Kemal l'ahır romanı, bıı Ke nıal Iahır dılı ve anlatımı bulunduğıınun gosteıgcsıdır" Beku Yıldı/'ın "vaııhşbıı evlılıjîın oykusu"nu anlattı^ı I lalkalı Kolc'nın tle al dıgı sorunsalı ' o/nel bıı bı^ımde vansıttı gı"nı, Kerbela nın Bekn Yıldı/ a^ısından olumlu bn gııışım oldufıınıı, Daıbe'dc ıse ya/arın "bıı aydın olaıak vuklendıgı borumlııluğu ycrıne getııdıgını belııtıyor O/kırımlı, "lıkılmek tedırgın olmak ıeııı okumalısinı/ ıledığı Selım lkıı'nın Bıı Akb,am Alacasi'nı, "nedcn avdınlaı ılışin da kımse yok''" dıverek eles,tıııvoı /ev\at Selınıoğlu nıııı lııtkunıın Ko'jekrı kıtabı na, "Roman tleğıl, btnce usia ı^ı bıı u/un oykıı " dıyen Özkırımlı, ()ıhan Pamıık'ıın ılk romanı Cevdet Be\ ve O^ullan'nı, "cr demleıı ve kıısuılarıyla oneıııseyıp taıtı^ıl masi geıcken bıı ıoman " dıyeıek de£eı lendırıp yıne l'aıııuk un Sessı/ I v romanı ıçınse ^urılaıı boyluyoı Yapay, bıçım o/ dengesı kurulamauıı^, bı reysel ve toplumsal ıçerık ten voksıın bır roman O/kııımlı Fıhan Be ner'ın Olıı Bıt DLiıı/'ıııe "Tutkulu bu aşkııı lomanı" deıken ()rtadakıkr romanı ıçın, "Son 40 yılın toplunı sal sıyasal oluşunılaıı ıçınde savıulan bır kuşağın oykıı su" saptamasını yapıyoı 1 atıfe Tekın'ın Sevgılı Aısı/ Olum'u îçin "Keşke kl.ısık ya da ^ağıla^ roman vazına yı amaçlasaydı " dıyen ()/ kırımlı, Gece Deısleıı ıçın de "tıpık bıı he/eyan ome ğı" tanımlamasını yapıyoı Mehmct Eroğlu'nun Yarım KJmış Yuıuyıib'ıı ıçın, "Romanı bıtndığmı/de geı çekten bıtıyoısıınu/ Bıtı yor " dıyen ()/kıı ımlı, Dııy gu Asena'nın Aslında A^k Yok'unda "1 lem erke^ı dısjayan, lıeın de erkeksi7 edemcyen bıı kadını anlattıgı' nı soyluyor Yusul Atılgan ın Avlak Adam'ı ıçın, "bır aıayışın ıomanı', Ayla Kutlu'nun Ikı^ça Kal Umut'una, "bu umut su?luğun romanı" dıyen Ozkıııııılı, kıt.ıbı nın son yazısmda da Adalet Ağaoğlıı'nun Hayu'ını ınceleyıp şıı yargıya varıyoı "Geıek duşunsel ıçerığı, gerek aydının durıımunu ele alış, bıçımıyle okıırıı kendı kendısıyle hesaplaşmaya, var oluşunu soı gulaınaya ıten bır roman Bunun ıçın de sonuçta ıntıharı duijunmek gerekmıyor ııstelık " Avnı zamanda roman ve oyku eleştır menı olan ()/kırımlı'niıi ıoman oykü dıınyami7in çe^ıtlı yapıtlarıyla yııkarıda o/etledıgım yaıgılaıına nasıl vardıgını, ele aldığı yapıtları hangı go/lc, nasıl udeleılı ğını merak edeııleı, bırbmnı tamamlayan bu ıkı kıtabı da okumalıdırlar "Taııh Içınde I urk Fdebıyatı" (1995) ıle yıne oğıenc ılere yonelık ve edebıyatı tarıhsellı^ı ve toplumsallığı ıçınde ele alma baijarısıyla oınek olan çalışmasından sonra Ozkııımlı, sıyasal ve kultuıel ya^a ınımızla ılgılı aydın sorunıluluğunun gereK İ T A P ÇI/RI gctıınKyeıı Vi, Yıımıdoıt Saat, Demn ()/lu'nun "gerçeklığın butununu teınsıl etmeyen " Bır Kuçuk Buijııvanın Gençlık Yılları, Oktay Akbal'ın "yıne tekı anlatan" Insan BırOrmandır, Ketım KoiLan'ın "roman olacak bıtın bovutlaıı taijiyan ama i'jknmemı^lıgm mman ba^arısına ula^ma\ı engelledı^ı" Tcr Adam lan, hakn Baykuit un 'o/elden >ola <,ı kaıak geııelı vc ımc\ı ama<,lavan bıı tut kunun belırlctlığı bıı dııenı^ı anlatan" kulıı IVi(,ım'le baijlayarak 'kadınlıkso ıunıı cevıesınde donen, gerçeklığın top lutnsal boyutunun farkına varıldıgı, ama kadınlıgını aşamatlı^ı ıçm souınun toplumsalla'jtırılamadıgı lantc Rosa adlı oyku kıtaplanndan sonra Yurunıek ıo uıaıunın 'yenı as,amalardan geı,en bır Sevgı Soysal'ın geldığıın mu^tuladığı"nı, YLnıijehıı'de Bu ()gle Vaktı'nın "bu ge g^ın uıuııu oldugıınu, Soysal'ın "bakış aı,ısının degı^tığını" ve "butuııu kavra Atılla özkırımlı ve Can Yucel bır sohbet sırasında Keklık Samım Koı.agoz'un "12 Mart'agı dı%ı konu edınen, ıoman başarısına ula^a mayan" laıtı^ma romanlarını ele^tınyor, ıntehvor ve* bu mııthıs, zengınlık ve çeşıtlı lık ıçınde roman ıneelemesının en gu/el ornekleıınden bırını vermı^ oluyt)i Kıtabm son bolıımu tkı Romancı lkı Ayrı Dunya'da Attılâ llhan ve Sevgı Soysal'ın yapıtlarını degerlendırıyor Ozkırım lı "Ue Ronıanında Kurtuluş, Savab.ı" ba^lı ğı altında, Attılâ îlhan'ın Kurtuluş Sava^ı olgusıına sıkı sıkıya bağlı olan Kurdar Sofrası, Bı<,agın Ucu, Sırtlan Payı ıoman larınm "Kuıtulu^ Savaşı'nı tanhsel bağla nıı ıçınde dej*erlendııdığun" ve "du^unsel bır tcmclc otuıtmak ıstetlığını" soyleyen Ozkıııııılı >,ı/ısını, "Sava^tan (,ok kurtuluş kavıamı ı^evrcsınde yoğunla!;tığı"nı belır terek bıtırıyoı lilıan uı "1 laco Hanım Vay" lomanında ıse, "tanhsel lon uzerın de bapkın (.ınsellığı, <,arpık cııibel ılışkılen odak aldıf ını" belırtıyor Tutkulu l'eı^enı'den Şafak'a Sevgı Soysal yazibinda ıse Sevgı Soysal'ın "va lolu^uluğun ağırbastığı, bı^ım kaygısının egcmen oldugu metınlerdcn oluşan, umut vermeyen bıı başlangıç olan" Tut maya başLnlı^ı'nı soyleyen ()/kııımlı, Şahık'ın "ger<,eklıgı butunsellık i(,ınde vansıtan Sevgı Soysal'ın en yetkm roma nı" oldugıınu soyluyor Nesnel bır edebıyat tatıhçımı/ın sevgı dolu yaklaijimının uıunlerı olan bu değer lendıımelerın bu sayfaların sınıılaıı i(,ınde udelenmesının elbette olanağı yok Ama, bunların o/ellıkle gunumuzde yaygın olan "dununu yadsıyarak postmoderıı ohııaya heveslenen yenı, se<,kıncı romancıların okuması gerektığım, bu ya7iların çağdas; romanımız a(,ibindan değerlı duşunceler, soıulaı, yanıtlaı bulıınabılecek kaynaklar oldugıınu soylemelıyıın "Romanlaıın Dunyasında"yı roman sevenler okumalı Bu yapıtın devamı sayılabılecek olan ve 1995te vayımlanan "Oykuleıle Romanlaula Yaşamak"uı Oykuleıın Dunyasında hasjıklı ılk bolumunde Bılge Karabu'nun Uzun Sıunıuş Bır Gıınun Akb,aıııı, Leyla Lıbd ın (lecede, Selım lleıı nın ( umartesı Yalnı/lığı, Atet Muhteıemoğlu'nun Toprak, Beku Yıldu'ın Reşo Ağa ve Dun yadan Bıı Atlı Geçtı, Neeatı Cuınalı'nın Av Buyurken Uyuyaınam, Oktav Akbal'ın I'ar7an Oldu ve Lunapark, Muzaller Buy C U M H U R İ Y E T S AYI 78 1