Katalog

Atilla özkırımlı, yapıtlarıyla anımsanacak bundan böyle... Edebiyatımızdan bir yıldız daha kaydı si'ni bitirdikten sonra (1960), tstanbulÜniversıtesi Edebiyat I;akültesi Türk Dili ve Cdebiyatı Bölümü'ne giren Özkırımlı, 1968'de ukulunu biti rip Meydan l.aroıısse Ansiklopedısi'nde ve Altın Kitaplar Yayınevi'nde çalıştı. 12 Maıt döneminde ışine son verilinccye kadar Hacettepe Üniversitesi Temel Bilinıler Yük sek Okulu Türkçe Bölümü'nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1972 1976 arasında yayınevlerin de vc Cumhurıyet gazetesinde diizeltmen, redaktör, danışman olarak çalıştı; tstanbul Atatürk Eğitim Enstitü sü'nde ve lstanbul Devlet Konservatuvarı'nda (1978) Türkçe, edebiyat öğretmenli&i yaptı. YÖK döneminde Miınar Sinan llniversitcsi'ne bağlanan konservatuvardaki görevinden istila etti (1982) ve yazarlığı iş edindi. 198486 arasında ülkemizin ilk önemli kitap dergilerinden olan (îünümüzde Kitaplar dergisınin yayın yönetınenligını yaptı ve ozgün denemelerinı bu dergıde yayımladı. Cem Yayınevi'nde danışnıanlık yaparken, (aımhuriyet gaze tesinde kitaplar ve yazarlarla ilgili eleştiriler, degerlendirmeler, söyleşiler yayımladı. 1989'dan başlayarak yeni bir üncülüfte imza atan ()zkırımlı, iki yd buyunca TKTTV 2'de yayımlanaıı ve çok ilgi gören kitap taıııtımı programlarıyla kitabın geniş kitlelere duyurulmasına kalkıda bulundu. 199192'dcTRTTV l'deya yımlanan "Zaman Zaman lçinde' adlı programın senaıistliğini ve sanat yönetmenliğini üstlendi. 1992'den sagiığı iyice bozulana kadar (1999), Anadolu Üniversitesi lletişim Bilimlerı Eakültesi'nde Türkçe Oğretim ( iörevlisi olarak çalıştı. "Yaşamı Sanatı Yapıtlarından Seçme ler"le "Nedım" (1974) ve "Ahmet Haşım" (1974) adlı yaşamöykü kıtaplarını; "Tevük Eikıet" adlı incclemesini ve Filiz Ali ile birlikte Sabahattin Ali ile ilgilı ılk kapsamlı çalışnıalardan birı olan "Sabahattin Ali"yi (lc>79) çıkararak edebiyat taıilıçiligınin ılk adımlarını altı. Yakup Kadrı Karaosmanoğlu'ıuın ve Sabahattin Ali'nin yapıtlarının her birini tek tek de ğeılendırerek yayına hazırladı. 1 W()'lı yıjlarda yeni kitaplar sıındıı Özkırımlı. ()zellilde öğrencıler, edebiyatTürkçe öğretmenleri ve tıım edebiyat se verler içın bir başııcu kitabı niteliğinde ve alanında tek kitap olan "Türk Edcbiyatı Ansiklopedisi" (1982, 4 cilt; 5. basımmda 5 eilt) Atilla Özkırımlı adının ede biyat alanında yer etmesini sağlayan biiyiik ve görkemii biı çalışmaydı. Derinlikli bir birikimin üriınü olan bu çalışınabiy la Özkırımlı artık edebiyatuııızın vazgeçilmez adlarından biıiydi. Edebiyatımızın bu en kapsamlı ansiklopedik sözlüğü; içerdiğı kışıler, yapıtlar, akımlar, teıimler, dergiler ve geııiş kay nakçasıyla sıirekli bir kayııak kitap ve edebiyatımızın bellegi olarak kültürumüzü zenginleştirtli Böylelıkle bırçok deı gide edebiyatımızın çeşitli soıunlarıyla ılgili düşıınceler ureteıı, eleştırıler ve ıncelemeler yapan ()/kırımlı, bu buyük bo yutlu ve ülkemızde bir ilk olan lalışma sıyla edebiyat tarilıçiliğini pekıştırmış ve adım edebiyatımızın olümsiizlcri arasına katmıştı. Babalılar ayaklanmasmdan ()s>man lı'nın düzenine ve edebiyatına ve 'I'anzimat romanmdan çağdaş Türk edebiyatı nın genel görünümune, edebiyat kavıa mından edebiyatm diııle ilişkısine, çocuk edebiyatından yükseköğretımde Tıırkçe öğretimıne, ansıklopeditilikteıı sanatın, edebıyatın çeşitli soıunlarıııa ıı/anan yazılarını içeren "Edebiyat Incelemeleri: Yazılar 1 " (1985) onun edebıyal araştır macısı olarak dikkat çekınesini sağlayan bir başka yapıtı oldıı. Bu yapıt, aynı zamanda, yıllaıca çeşitli dergilerdeki eleştiri ve inceleme yazılarıyla öne çıkan usta bir edebıyaıçının yazılaıının toplıı lıaUle sunulmaya başladığının ıla ı.şaretı oldu. ()zkırımlı, bir ıncelemeaııtolojı olaıak hazırladığı "AlevilikBektaşilik ve Edcbıyatı" (1985) ile topluınsal tarıhımiz içinde edebiyatımızın önemli bir kesimiııi irdeledı. Bu ırdeleme, edebiyatçilaıın edebiyatı de^erlendiıirken toplumsal dıırumu ve tarihselligın dışında bir yaklaşımlarının olamayacaf>ını dıışünen ()zkırım lı'nın tavrının kitap boyutuyla da yaşama geçmesiydi. lncclcme ve ıleğerlenelirmelerinde yaşamdan ve cle aldığı zamandan kopmayan ()zkırımirnın edebiyatm toplumdan kopuk olaınayacagı ılüşüneesıyle ve bir edebıyatçl gö/üyle gerçekleştirdiği bu yapıtın da ()zkırımirnın edebiyat ta Türk edebiyatını terimleri, kavramları, akımları, edebiyatçıları, ürünleri, kısacası her açıdan ve tümüyle tanımak, öğrenmek isteyenler için bir başvuru kitabıyla edebiyatçılığma ve yaşamına nokta koydu Özkırımlı. Bu edebiyat tarihiyle sanki hoşçakalın dedi, her şeye karşın sevgiyle yaklaştığı edebiyatımıza ve dünyaya. n önerYAĞCi "tçndv yaşadtfcııntz kiilliiriin kapılarındaıı binııt, bu hültiirii inlnyan vc tanımak islvycn hı'rkese aralamak istiyurum Ihşarabildinnc nc mullıı bana." Atilla Özkırımlı (Ölümündcn hemen önce çıkan Tüık Edebiyatı Tarıhı'ne ya/dıgı sunu'dan.) Ocak 2005 günü kaybettigimiz Atilla Özkırımlı genç yaşındaki hirikiıniylc cdcbiyatınıızın gerçck bir yıldızıydı. Sessiz bir yıldızdı vc sessizce kaydı. Son yillarını sürekli sağlık sorıınl.ırıyla geçiren Özkırımlı, bir edebiyat taııhçisi, edebiyat eleştirmenı, edebiyat iııeelemecisi, denemccı, kültiir ve sanat adanıı olnrak arkasında bıraktığı onlarca yapıtıyla edebiyatımıza lıep ışık saçacak. 1942de Konya'da doğan, ilk ve ortaöğrenimini Adana'da yapıp Maraş LiseSAYFA 20 İLK ÇALIŞMALAR Ölümünden öncc C )smanlıcaTürkçe Sözlük üzerinde çalışan Özkırımlı, edebiyata 19651964'te Sıı ve yöncticilerinden olduğu Düzlem dergilerinde yayım laııan şıır ve öyküleriyle girdi. ()gretmen ve edebiyat tarihçisi tılmak ıstemıyordu, hep yazar olmaktı amacı, ama 1967 ile birlikte Fapirüs dergisinde yayımlanan yazılarıyla edebiyat tarihçiliğine adım atmaya başlamıştı bile. May, Yeni Dergi, Türk Dili, Soyut, Bırıkim, Milliyet Sanat, Kim, (lıımhuriyet Dergi, Cumhııriyet Ki tap, tîıinumü/de Kitaplar, (îöstcri, Sanat Olayı, Ulusal Kültiir dergilerinde ve Ulus, Yeni ()rtam, Cumhtıriyet gazetele rinde yazıları çıkan Özkırımİı, Tiirk edebiyat tarihine ilişkin araştırma ve incelemelerinde, eleştirı ve denemelerinde hep toplıımsallığı, nesnelliği ve sevgiyi önde tııttıı. Atilla Ö/.kııımlı'nın ilk çalışmalaıı edebiyat tarihine yöneliktir. Keykâvııs'un Mercımek Ahmet'in Osmanlıeaya çevirdigi "Kâbusname "sinı Türkçeye kazan dırıp yayına hazırladıktan sonra (1973), C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI 78