Katalog

rihçiliği anlayışının bir göstergesi olduğıı saptanmalıdır. Diiııyada ve ülkemizde yazarların durumlarım incelcycn, yazarın sorunıluluğıı ve yazarların üzerindeki politik baskılarla ilgili yazılar ve listelerle dolu olan " Yazarları da Vurıırlar" (Ç.evirilcr Celal Us ter, karıkarürli'r Fcrruh Dogan; 1987), 12 F.yliil döneminden çıkışta öncmlı bir belgesel kaynak (ilılıı. Kıtap yasaklamala ıı, yazılar ve yazarlar için açılaıı sotu^tıır malar, sansür satırının işjemesi, yeni yasal diizenlemeler, eski Bakanlar Kurulu kararlarının canlandırılarak işlelilmeye bas; lanması, Muzır Kuıulu'nun kıırulması gibi uygulanıalaıla düşüncc vc yaratma özgürlüğünün yok edildiği koşııllarda "bütün insanlık için, insanlık onurıına yaraşır yuşanası bir diinya özlcmi için yazarak savaşan yazarlar"ı bir araya getirdi. Kitapta, Diınyada vc I iirkiyc'de yazarın dıırumu vc yazarlara yönelik baskıları, taıihinıi/deki s.ınsürün diindcn bugiiııe serüvcninı somııt ürııcklcriylc görürken, Osmaıılı'dan güniimü/.e sııçlanan, kovuijluıulan, çeşıtlı nedenlerlc vurulan ya /arlar listesinc bakıp kabroluyoruz. (.umhuriyet gazctcsiııdc yayımlanan dil, hukuk, çağdaşlık, edebiyat, telsele, resim, sjir, kitap, sanat, barış, ba£nazlık, aydınlanma gibi koıuılaıla ilgili olarak şimdi çoğu aramızda olmayan çeşitli bilim, sanat vc düşüncc adamlanyla (Omer Asım Aksoy, Hılzı Vcklcl Velidedeoğlıı, Salinı Rıza Kırkpınar, (ievdet Kudrct, Macit Ciökbcrk, 1 fasan tzzcttin Dinamo, Adnan (lemgil, Fkrcm Akuıgal, Kılat 1 1 gaz, Fahir Iz, Vcdat Cîünyol, Agop Arad, Hiknıct Ilaydm, (alıit Tanyol, Tarık Zaler Tunaya, Melih C.cvdct Anday, Mahmııi Dikcrdcm, (lahit Kiilebi, Kcrinı Korcan, Ali l<jza ()ndcr) yaptıj^ı soylesjileri "Tarihe Not Dii^Tick" (1989) adlı ki tabında bir araya gctircıck aydın birikiıniınizin toplııca gorülmcsini sağladı. "llknkullar İçin Tiirkçc Konuslııran Sözliik" (1989) vc "Ortaokullar Için Tiirkçc Konu^turan Sözliik " (Sclahattin Kaya ilc birliktc, 1989) dc Özkırıınlı'nııı 1980'li yıllardaki üninlcridir. bir bombardımana tutuldıığıı koşullarda Türkçcyi savunan bir kitap olarak yayımlandı. Yabancı sözcüklcrlc, argo dcyim lerle, ölmiiij sözcüklerlc doldurulmuş, neredcysc anadil olmaktan çıkarılmış bir dilin yaşamın her anına, hcr alanına cge men olduğu ko^ulları a p a bilincinin ve sorumluluğunun ortaya çıkarılığı bir kitaptı "Dil vc Anlatım". (^)zkırınılı, kitaba yazdığı "Sunu'da bu kaygısını şöylc ak tardı: "Duygularını vc diişüncelcrini başkalaıına iletebilmenin, okııdu^unu anla yıp anlatabilmenin, dahası doğru düşiinebilmenin yolu anadilini kullanabilmcktcn geçcr... ' Bıınun için dc "anadilc ilişkin kinıi tcmel bilgilcrin edinilmiş ol ması"mn yanında "anadil bilinci'nin de gcrektiğini söylcycn ()zkırımlı, ülkemizdc bu konuda tam bir "sorunısıuluğun" egemen olduğunu vurgulayaıak bu düşünccsiııi şöyle örnekliyor: "Gazctcler, lıabeılerden düşünce yazılarına dil yan lışlarıyla dolu. Bırakın bilinısel ya/ıları, günlük konuşma dilindc yabancı sö/.cüklerdeıı geçilmiyor. tnsanlar kar^ıla^tıkla rında "haay"la!jiyor, ayrılııkcn "bay bay"lai)iyorlar. Yalnız işyerleri değil, dcrgi adları da yabancı sözcüklcrdcn geçilmiyor. Universitcyi bitiren, giderek alan larında uzmanlaijanlar bile ellerine kalcmi aldıklarında iki cümleyi bir araya getiremiyorlar. Bu kıtabı yazma amaeıııı, " Türkçeyi kimscnin dönüp bakmadığı bir orlamda, Tiirk ılilinın giuunü göster ıııck, sözlü ve yazılı anlatıma ili^kin tcmel bilgileri vermek..." olarak belirten Özkırımlı'nın amacına ulaşmış oldugunu dü^ünüyorum. değişmeden değişen kapaklarımızla yeni kitaplarımız LEVENT METE BEYNİNDE ÜRETKEN YILLAR 199()'lı yıllaıın başında da üıctkcııdi O/kmmlı. "Toplumsal Bir Ba^kaldırının tdcolojisi Alcvilik Bcktaşilik"tc (1990) kunuyıı dcıinliğinc ıncdcdi vc ülkemiz dc yaşanmakta olan Alcvi aydınlanmasına farklı bir boyııt gctircıek lartışmaların dinscl alaııdan idcolojik vc kültiirel alana getirilmcsinc katkı sagiadı. Dalıa öncc yayımladığı "Alcvilik Bcktaijilik ve Edcbiyatı"ııı bütünlcyen bu callijmasıyla ()zkırımlı, toplumıımuzun öııetnli bir kiiltür dayanağı vc hazincsi olan AlcviBeklaşi cdcbiyalmı toplıımsallığı içinde gözlcr öniinc gerirmiş vc bu konuda da öncü ravrını göstcrmi^ oldu. "Hayaümı/.a Scvgısizliğc vc Yalnı/.lıga Dairdiı" (1991) adlı kitabmda dencmele rinin birkısnıını topladı. Bu dencmelcrdc Atilla Ozkırıınlı'nın insani vc topltım sal duyaıhlığı, bir yazar vc aydın olarak ülkcsindc ve diınyada ya^ananlaıa karşı scssiz kalmadığmın kanıtı olan cığlıkları ycr aldı. ()/.kınmlı'nın bir cdcbiyat taıilı çisi vc cle^rirmcni olnıasının yanı sıra Tiirkçc, cdcbiyat vc iıısan scvgisiylc dolu olduf^unu da göstcrcn bu dcncnıclcr, onu ülkemiz denemccilig'inin büyiik ad lanndan biri yapan dcııcıııeleıdl. "Açıklaınalı F.debiyat Terimlcri Sözlüğü" ilc ö^rcncilcr vc ö^retıncnlcr için bir kaynak kitap sıınıııu^ oldu. "Söylev"i yalınlasjtırılmi!} özçl ıııctin olarak yayına hazırladı (1991). 1 Jnivcrsitclcrc dcrs kiiabı olarak "Ça£daş Tiirk Edebiyatı" (1991) vc "Tiirk Dili" (T. Baraz ve N. Karasar'la, 1992) adlı kitaplarından sonra da bir incelemederleme olarak "()mcr Sey fortınSoçilmiş Hikâyeler"i (1992) çıkardı. 1994'te çıkardıj^ı "Dil vc Anlatıın", 1 ürkçcnin Tiirkçc olmaktan çıktıöı, yozlaştırıldığı, özünü yitirdiği vc ozclliklc ilctişim araçları aracılıgıyla koznıopolit C U M H U R İ Y E T KİTAP ()/kınnılrnın 1994te çıkan bir bas,ka kiiabı "Komanların Diinyasında "; Tiirk romanı incclcmcsi, ele^tirisi alamnda son yıllarda aıdı ardına yayımlanarak roma nımızın dündcn bugüne gelişiyle, bugüniiniin sorunları vc yönelimleri konusunda kaialarda olıışan sorulara yanıt ara yanlaı için sunulan bir kitap oldu. Berna Moran'ın "Tıırk Romaııma lilc^tiıel Bir Bakiij", Fcllıi Naci'nin " I iirkıye'dc Roman veToplumsal Dıgişmı;", "40 Yılda 40 Koman", "50 Tiirk Romanı", Cüjrsel Aytaç'ın "(,'.afida^ Tiirk Romanları Uzcrinc lııcclcmclcı", Semih Ciümü.ş'ün "Romaıı Kitabı" gibi Özkırımirmn kitabmda da "Tiirk romanı" tcmel alınıyor. Bu çalı^ma, romanı scvcn insanlan Ya kup Kadri'den Sevgi Soysal'a uzanan bir gcziyc çıkarıyor. Nesnellikten ayrılmayan, kitaplara ve yazarlara yaklaşırken sevgibini dc tlışa vuran bir cleştirınen ve romanları tarihsellikleri içiııde titizlikle ırdelcvcn bir incclemeci olan Ozkırımlı'ııın kalcmintlcn romanımızm kısa tari hini okumak kcyil vcriyor. Ozgünlüklerı ve kimliklcriyle seçilmi^ olan kimi romancılarımızın yapıtlarının incclcndiği "Komanların Diinyasında" ile Ozkırımlı, ( aımhııriyei döncnıi romanımızm tarihinc giri^ yapıyor. Yapıtın ılk böhimii olan \akup Katl ri'nın Roman Diinyası'nda, Karaosmanoğlu'nuıı 1 lcp () ISarkı, Bir Sürgiın, Ki ralık Konak, Nur Baba, Hükiim Gecesi, Sodcım ve Cîomore, Yaban, Ankara, l'anorama roınanlaı ıııı inceliyor Ozkırımlı. Kimi saplamalaıı ş<Sylc: "Yakup Kadri romanının sunduğu yumağın çöziilebilmcsi, ipin ucunu I lcp < ) Şarkı'dan ıııtabilmckle mümkündür... (Bir Sürgiin'ün) içeriğinin günümüz açısmdan öncmi ise bizi, Tiirkiyeli olmayan ()smanlı aydınıııın bugiinc de sarkan tcmel yanılgısmı düsünmeye çağırıyor olmasidır... (Kiralık Konakl Tiirk toplumunun larihsel gclişimiıule yaşanaıı, bugün ilc etkileriııi siir dürcn bir gerçekliğin vansıtılnıası(dır) .. (Nur Baba'da) bir kurıımu degil, onun yozlajjmıij biçimini eleştirmekte, Bekta^iliği özünden saptıranları scrgileınektedir. Roman üzcrine ncsncl bir yargiya varabilmek bu noktayi gö/den ırak tutmaınakla mümkündür... (Hiiküııı (îecesi'nde) Ahmct Kcrim'in dramı bir kuşağın dramıdır elbette... Okunması gerekli 781 ROMANIMIZIN KISA TARİHİ TAHSÎN YÜCEL SEVİNÇ DÜNYANJN YAN ETKtLERt www canyaylnlari.coffl SAYFA 21 SAYI