Katalog

B U L M A C A İLKER MUMCUOÖLU Türkçe Cünlükleri Feyza Hepçilingirler i5KasımSalı (( flkokulda bızım bır oğretmenımız J vardt Rahmtth ^ukrıye Hanım l Odcrdıkı tlkokul oğrcncılerı nın kcndı oğretmenlerının soyledığınden başka doğru kabul etmedıklerını bılırız, ama yarım yuzyılı devırmış bırı, hâlâ ılko kul oğretmenının soyledıklerını tek doğru sayıyorsa hem de en çok değışen yazım (ımla) konıısunda yapıyorsa bunu ortada bır sakatlık var demektır Kaldı kı Furkı ye'de varım yuzyılda değışmeden kalmış pek bır şey dc bulunma/ 7aten Orhan Kemal Kutuphanesı'nde konuştum bu gun Aynı sorulaıla boğuşmak 7orunda kaldım yıne H' ve 'k" harflerı nasıl okunur'' Bugun gıbı akltmda Bızım ılko kul uğn tmenımız ka dıye okuturdu dı yor bır hanım Oysa butun unsuz harflerı mız yanına "e" getırılerek okunur be, ce, he, ke vb "Boyle okumak pek tekduze oluyor Kımı zaman da 'ka dıye okuyalım, değışıklık olsun " dıyemezsınız Yazım kuralları yasalar gıbıdır, kışısel ısteğe gore değışmez K'yı ke dıye mı, 'ka' dıye mı, h'yı he dıye mı, ha dıye mı okuyacağı mıza bır turlu karar vereme/ken 'aş dıye okumalar çıktı, yetmedı eyç' dıye oku yanlaı kapladı ortalığı I ıpkı "hastane" mı, hastahane mı dıye tartışadururken ortalığı "hospıtal"ların sarması gıbı Mahır Kalfa çok ıyı ha/ırlanmıştı ve çok guzel konuştu Yurttaş / vatandaş" so/ cuklerının yerıne ısrarla 'sokaktakı adam" dendığıne dıkkat çekmesı ılgınçtı Televızyonlarımız yurttaşa yuıttaşlığını da unutturmaya mı çalışıyor acaba* derçek ten ne demek "sokaktakı adam"'' Hem aşağılama ıçerıyor hem cınsıyet ayrımı va pıyor "Yurttaş demek çok mu /or* 20 Kasım Pazar Ç^onlandırmak dıye bır fııl var mı \ dır?" Soru buysa sozluklere ba y^J karsını/ once Sozluklerde bula ma7sani7, Turkçede boyk bır so7cuk yok tur, dıye kestırıp atmak doğıu mudur^ Turkçenın yenı sozcuk turetme olanağını gormezden gelmek Turkçeyı durağanlaş tırmak, dondurmak olmaz m\> \ lele bunu reklamlarda,"(tf le cıfleyın ", Kotu ko kuları auslayın 'Nelı ıstersen oylt crax la1 dıye durmaksı/ın yenı "fııl"ler oluştu rulurken, "Cavıt benı otomobıllendır ' dıyen reklam hâlâ unutulmamışken soy Ierseni7 doğru olur m u 3 Kım sormuş, kı me sormuş onemı yok Alışık olmadığı mız, ılk ke7 duyduğumuz bır Turkçe so7 cuğe karşı çıkmadan once, boyle bır soz cuğun bulunmasından l'urkçenın (demek kı bi7im) kazançlı çıkıp çıkmayacağımızı duşunmek ya da "Sakıncası nedır^" dıye sormak gerek once Turkçeyı bozuyor mu? Turkçenın hangı ozellığıne zararı do kunuyor? "Bu sozu daha once hıç ışıtme mıştım ", "Kulağıma hoş gelmedı", "Ben bu soze yakınhk duymadım " gıbı yakla şımlar bır sozcuğu yanlış saymak ıçm ge rekçe oluşturmamalı (( Once aşağıda tanımları vcrılen sozcuklerı bulmaya çalışın ve hcr bır harfı bır yatay çızgı uzerıne gelecek bıçımde yazın Sonra çı/gılerın altlarındakı sayüara gore bu harflen bulma cadakı aynı sayılı karelere aktarın (Kara kareler ıkı sozcuk arasını gobterır Bır satınn so nıında kara karc yoksa bu, sozcuğun alttakı satırın başına sarktığını gosterır) Bulmaca tamamlanınLa, sorulan tanımların karşılığı olan sozcuklenn ılk harflerı yukan dan aşağıya doğıu Haydar Ergulen'ın bır şıır lutabının adını oluşturacak, bulmata karele rındeyse aynı şıır kıtabından bır alıntı ortaya çıkacaktır Tanımlar ve sözcükleriniz: A. Kcmal Iahır'ın bır romanı G. Muhbır 4 41 34 18 42 27 57 3 5 61 43 46 39 74 37 20 B. Pantomım sanatının buyuk ustalarından bırı 68 21 67 33 36 72 H. "Kara go/lum efkârlanma gul gayrı/ ler oter otmez ordayım " (B S Erdo ğan) Yine 15 Kasım Salı 3 29 47 53 8 24 23 66 12 16 64 11 32 63 26 62 38 19 30 C. Çubuğu olmayan I. Gunluk, gunce 45 73 7 75 40 22 71 60 48 J. " D. "doğmayıp nınnısız buyuttuğum/ aç / tarıhınıze tarıhçesını sokuyor" (Izzet Yasar) Bo" (Çınlılerin unlu şam) 31 76 50 49 44 58 14 K. " 35 rağbet olsaydı, bıt pazarına nur ya E. Melodı ğardı" (atasozu) 52 56 13 70 25 6 69 65 51 59 L. "îçımde leı uçuşur/ Al yanar ycşıl tu F. 1371 1431 yılları arasında yaşayan, Dı van ş,nrının ılk buyuk şaırı tuşur" (B R Eyuboğlu) 4 yıl once başlanmış bır çalışmayı surduren ve tamamlayan llhan Ay verdıolmuş "Kubbealtı Lugatı"nın tanıtım toplantısı yapıldı dun akşam Top kapı Sarayı'nda Cıltlerın uzerınde "Mı saÛı Buyuk Turkçe Sozluk" dıye bır ad daha var, ama bu sozluğun, "Kubbealtı Lugatı" dıye anılacağı şımdıden bellı (Lugatı değıl lugatı denmış Ben de o yuz den boyle yazıyorum ) Ustelık bu ad daha uygun gorunuyor Ilk cıldın başındakı "Takdım" yazısında tlhan Ayverdı'nın soyledıklerı de "sozluk"ten çok "lugat" adının yakışacağını doğrular nıtelıkte Bu sozluğe ne kadar çılelt, ne derece zor bır ış olduğunu bılmeden otuz sınc kadar once ba\lanmı\tı Bu çetınden çeltn tje dtltmızın mâruz kaldığt ıçler actst mâceraya karşı elı m kolunu bağlayarak oturulamayacağt ıçın kalktjmış ve kı ndımızı hırdenbıre omuzla rtmızı çatırdatacak bır yukun altında bulu vermıştık ' Nedır "dılımızın maruz kaldı ğı ıçler acısı macera" dersenı/ "Yaşayan Turkçecıler"ın Dıl Devrımınden soz etme bıçımıdır Aynı duşmanca tavrı ben gos termeyeceğım Turk Dıl Kurumu'nun ve Dıl Derneğı'nın yenı baskıları yapılan soz lukleıının vanına Kubbealtı Lugatı' nın katılnıası bır 7engınlıktır, yadsınamayacak bır 7engınlık Ozellıkle eskı edebıyatla ıl gılcnenlerın ışlerıne çok yarayacak bır sozluk olmuş Kubbealtı Lugatı" tlhan Ayvtrdı nın yureğınc, beynıne sağlık Emek verenlcrden hayatta olmayanların da ruhları şad olsun 22 Kasım Salı un Çorlu'daydım Ataturkçu Du şunce Dermeğı'nın çağrılısı ola rak sabah gıttım akşam dondum Gıderken bırkaç ke/ kar yağışının ıçın den geçtık Garıptı Bır an kar, fırtına, gO7 gO7U gormuyor, beş dakıka sonra ba har Sıcak bır çevre, dost bır ortam vardı Çorlu'da ve ne kadar çok yabancı ad ta şıyan dukkân Bugun de sabah Kemer burgaz'da Zeynep Mutlu tlkoğretım Okulu'ncUydım Yolda "SCHOOL CROSSING" dıye bır uyarı levhası, bah çede "KEMER KID'S GARDEN" dıye bır tabela Yabancı dılı oğretmeye baş lama yaşı kaçtır 5 Başka ulkelerde yanı? Bızde ılkokulda başlanırsa geç kalınmış olduğu sanılarak anaokulunda başlanıyor da. . D 25 Kasım Cuma adyoda konuğum Ulvıyc Alpay'dı "Çalkantı" adlı romanını konuştuk Alpay la Kadın yazarlardan ev ıçle rını, karı koca ılışkılerını anlatmasını bek leyenlerı şaşırtacak bır kıtap "Çalkantı" (Altın Kıtaplar Eylul2005) Soylencele rıyle, fırtınaları, dalgaları, çalkantılarıyla denızlerı, aşldarı, ydlnızlıkldrı, yıne çdl kantıları ıle denı/cılerı anlatıyor Alpay Ustelık bunu yaparken denı/cılık terımle rının tumunıı yerlı yerınde kullanıyor ve Zeyyat Selımoğlu ndan bu yana ılk ke/ zevkle okunan bır deni7 romanı sunuvoı bıze • R 19 2 15 1 28 9 54 55 17 18 Kasım Cuma ağdaş Yaşamı Destekleme Derne ğı'yle bırlıkte Zonguldak'tayım Ka raelmas Unıversıtesı'nden Mahır Kalfa'nın ve benım konuştuğumu/ panelı Turkel Mınıbaş yonettı Karaelmas Unı versıtesı nın oğrencılerı ıle Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneğı'nın Batı Karadenız Bolgesı uyelerınden kalabalık bır grup da dınledı Konu elbette Turkçeydı yıne 1 825. sayının çözümü A. Cafcaflı, B. Alaycı, C. Mueddep, D. Korfezde, E. Lcdad, F. Nazlı Eray, G. Troyka, H. Mesut Insanlar, I. Ey, J. Tok tamış, K. Ika, L. Seyek Metin: "Defterdekı son tumce şoyleydı Kırmızı defterde ya/acak sayfa kalmayınca ne olacak? Paul Auster" [email protected] Yıldız Teknık Unıversıtesı Turk Dılı Bolumu Çukursaray Bınası Kat 2 Barbaros Bulvarı Yıldız 80750 / tstanbul C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI 827 SAYFA 31