Katalog

nemde başladı Yanı toplumdakı değışım ka rıkaturu de etkıledı benım anladığım Gtrgır dontmı, toplumun Karagoz Hacı val mızahına" donu^u olarak tıütkndırılebılır mu Doğrudur şoylc ızah edeyım, Yapısı tama men değışmış olan bır toplumda artık Kara go7 Hatıvat mantığı kalnııyor ama halkla bu tunleşecek bır araç gtrekıyor Gırgır halkın esprısını getırıyor Gırgır da hakıkaten sokak takı adamın konuşma iar?ı var Ferruh Doğan gıbı cntclcktııcl karıkatııruıler onun ıçın Gır gıı'a karşı Tabıı bcn Gırgır ın başlangiç do neınıyle daha sonrakı doncmlcrını Gırgır akımının sulanması durumunu ayırıyorum AmaGırgıı ın gctıımtvc çalıştığı gcrçekten 1 halka lanı ınış Yanı benım toplumum değlş mış artık Nasıeddın Hoca yla ya da Kara 1 goz le espıı yapmıyor Gırgır onıı vakalıyor 0 saycdc de dunyanın uçuncu buyuk dergısı 1 olııyor, ınanılmaz bır şey \( rı gelmijkc n y>k tarlışılan bu olguyu, arastırmaa vı tarıhçı kımlığ'ımzdt.n bırkez da ha duymak ıstıyorum Gırgır g( rçekte n dunya nm uçuncu buyuk dtrgısı oldu mu> Oldıı Dış.ırıda da aıaştırdım, tanık olaıak da tngılı/kr var Son bolum, kıtabın genelıne hâkım olan kronolo|ik yapıdan farklı kurgulanmış. 'Aklımızclan çıkmayanlar' başlıklı bu bolumde, hemen her doncm ve kesımdcn gelen geniş bir karıkatur yelpa/esı var. Ataturk, demokrası, basın, aşk, futbol gıbı çeşıtli konularda Turk karıkaturcusunun goruşu tematik olarak sergılenmiş. lurk kankatunusunun bak iji 90 lara ka dar bep \ol ağırlıklı oldu bunu bıltyoruz Stzce 1 urk kankalunusunun anlı emptryalıst ve an tı Amertkana olmanın dışında dunyaya bakı$ı nasıl? Şoylc bır şey var Sağ dedığınız kcsım kı ben kıtapta sağdan oınekler vermeye ozellıkle gayret cttım çok AL ve bunun sebebı tutucu olmalarında Oysa karıkaturun yapısında cleştırı ve uca gıtme var Yumuşak eleştırı dıye bır şey olmaz1 Sağ kesımde çıkan karıkaturler genellıkle hep savunmacıdır, çozum getırmez Savunnıa amaçlı karıkatur kavratmm bıraz açar mısınız? Dına kesımı kastedıyonunuz herhalde Baskı altında olduğunu ıddıa eden bır kestm, karıkatur gıbı ststemı eleştıren bır sı laht yeterınce kullanmtyor mu yanu Muthış onyargılı bır davranış var1 Ozellık le bu kesunde daha açık goruluyor Tek tarafb olmamak ıçın bu kesımı de çok dıkkatlı takıp edıyorum Karıkaturde ınançlara bağlılık, eleştırıden korkma dıye bır şey yoktıır Sırursı za gıtme var Bunu yapmazsa zaten karıkatur etkılı olmuyor Mesela Mıilı Gazete'de ve Va kıt'te de kartkatur çıkmaya başladı, bunlar ne yı eleştırıyor'' Başbakan ı asd çtzgısınden kay dı dıye eJeşlırıyorlar Ozeleştırıye gıdemıyor, halbukı karıkaturde ozeleştırı çok guçlu bır şcy Ozeleştırıden kaçtığımız zaman karıkatu run etkenlığı de kayboluyor Bunu bır turlu aşamıyorlar Oysa karıkatur dedığın şeyı tek partı donemınde yaptığı halde Cemal Na dır'de bulabılıyorsun Yumuşak ama yıne de kendı toplumuna ckştırı getırıyor Sadece be 1 nım takımımdan olmayana eleştırı o yok Karıkaturu trcnlemeye kalktığınız zaman her şeyını kaybeder Ben bu arkadaşların karıka turlerını kullandım ama fazla değıl, çunku hep tek taraflı lam tersını bunalımd.ılar' Benım anladı ğım bu Olama?, mızah dergısıne ıhtıyac, dıı yulmamasının ımkaııı yok \am Sovyttltr donemındt halk ddha tnı mutluydu ' Bakın, toplumların bunalımı hıssetmesı tabanın oturmasına bağlıdır laban nasJ otu rur^ Devlct bır şeyltr verır, herkese bır aylık bağlar sıstem tıngır tıngır ışler O zaman bu nalım olmaz Ne zaman kı bıraz lıbarelleştıre lım dcdık r vıkıldılaı' 'jımdı her şev maiyalaş tı Iştt bu bunaiım karıkaturu de vok ettı Ay nı şckıldt Şam da bır kongayc gıttık orada 1 da mızah dergısı yok Gazetelcrı aldım bak tım sadece Lubnan'ı, Amerıka'yı, Israü'ı eleş 1 tırıyor, ıçcnye bakmıvor Yanı kahvı falına bakar gıbı zr\aret ettıg*ı nız ulkı nın karıkaturune bakarak o toplum bakktnda yargıya ırn vartyonunuz^ 1 Çok şa^dacak bır şey ama oyle Lısantnı bddıklerımde ı,ok kolay, bılmedıklerımde ıse tertume ettırıyorum Rusya'ya bakıyorsun seks karıkaturlerı gelmış, anla toplumun halı nı' Bızde bu kadar çok saytda mızah dergısı ve hemen her gaze/t de t n az bır karıkatur kryeu oldug'una gore bunalımla ılgımızyok, oylı mı> Yok ıçerığınc baktıgımız zaman ovle de gıl1 Ben şımdı karıkaturun de dışına (.ıkaca ğım Furk toplıımu buyuk bır bunalım yaşı yor1 1980 darbesıvlc başlayan genel bır buna lım bu Turk toplumu yenı yapıya 24 Otak 1980 ekonomık kararlarıyla geçmeve başladı Değışım oyle başladı Tabandan değışme1 O donem de zaten Gırgır'ın artık sonuna gelın dığı donemdır Ben tarıhçı olarak uzun sureye bakıyotum Aslında Tanzımat'tan bcn başla yan bu değışme bahıs konusu Şu anda şım dıye kadar yaşananların en buyuk bunalımı yaşanıyor I lerkes ekonomının çok ıyı olduğu nu soyluyor fakat yerıne oturmamış Nufusun buvuk ı,oğunluğunu oluşturan koyluyu dışla yan bır ekonomı yapısı var Bu oturamamanın sonutu olarak, her alanda kı buna karıkatur de dahıl şaşkın bır yapı var Esluden dıncı gruplar karıkature onem vermezlerdı, yayınla rında karıkatur kullanmazlardı, şımdı hepsı kullanıyor Buyuk bır değışım ama buyuk bır bunalım1 Ne mesa] vereccğını bılemıyor, oze leştırıyı eksık tutuyor, oysa karıkaturde esastır ozeleştırı tkinci kez bunalıma girmekte olan soyleşimizı kurtarmak adına konuyu yeniden değiştirmeyi denıyorum. Baunda yer alan butun kankaturlen btrtk tırmemz ımkânuz Hangı eiasa gore karıkatur bmktırtyorsunuz? Kıtabınıza aldıg'ınız karıka turlerı de da aynı krıtere dayanarak mı seçtı nız> Topluma venlen mesa) bakımından başa rdı bulduklarımı aldım Yanı karıkaturculerın en başardı karduturlerı değd Aynı zamanda Gazetecder Ccmıyetı'nın seçıcı kuruJ uyesı yım, yarışma ıçın de bazı karıkaturler seçıyo rum Tekrarlar varsa, yenı bır mesa) vcrmekte pek canlı değılse seçmıyorum Ama gerçekten yenı bır şey bulursam alıyorum Bır de mum kun olduğu kadar yazısı n olanı setıyorum Maaltset Gırgır'dan sonra yazı arttı Kardca tur tamamen yazısız olur dıye bır şey yok, ama onun da bır olçude kalması lâzım Ozellıkle son çıkan bazı karıkaturler o kadar yorutu kı, almaya ımkân yok Maalesef Turk toplumu nun bunalımının ıçınde, kard<atur de buna lımdadır \n\allah bu bunalımı bır an once atlatırız' Bu bunalım çok enteresan "Ne olacak bu memleketın halı" karıkaturunun 1990dan sonra ınanılmayaeak bır yoğunlukta olmasına bakın1 Turkıye ne tam devletçdduen sıyrda bddı, ne tam kapıtalıst oldu Ne olduğu bel lı değd1 Turkıye çok buyuk bır bunalım yaşı yor, onun ıçın de karıkatur bır turlu yertnı bu lamıyor Soyleşimizin sonunda Orhan Koloğlu'na teşekkur edıyorum. Ancak veda etmeden once kendisıne armağan etmek uzere getırdiğım son karıkatur albumumu çantamdan çıkanp uzatıyorum. Koloğlu kıtabın adını okur okumaz, "lşte bu! Ben demıyor muyum!" dıye mutlu kahkahalar atıyor. Kitabın adı, "Ne Olacak Bu Dunyanın Hali?" • Turkiye Karikatür Tarihi / Orhan Koloğlu/ Bılepm Yayınevı, Ağustos 2005/ 620 s 827 l KOMİKİ 5RHİR NA5>İTB1V VE COCUKLARI İSMAİL BİRET THtKfriiafrefanfuHJh.eh. JMHJI isifrJemdâh iınhJh, MİZAH YOK. BUNALIM VAR! 90'lardan ıtıbarcn ıletijttn teknolojnı hızla gtlıştı Öte yatıdan dunyada buyuk bır değıştm yajanıyor Dog'u blokunun dağılmau, korfez sa vaşları, ABD'mn tek guç olması, kumelmn ma, teror Butun bu olaylann karıkature etkıu ne? Buyuk sorunlarla karşı karşıyayız Bır tut kum vardır, Lısanını bılmedığım bır ıılkeyı zı yaretımde ılk yaptığım ış, mızah gazetelenne bakmak olur Oradan toplumdakı havayı he men sezebılırım Sovyctler zamanında meşhur Krokodıl mızah dergısı vardı Geçen sene gıt tım, hemen rutın olarak butun gazetelerdekı karıkaturlere baktım, pek bır şey yok Sor dum, KrokodJ de yok1 Buııakmın derecesını duşunun1 Bunalım ne dereceye gelmış lu, oyle bır kurum yok olabılmış Bu, toplumların ya pı değışıklığıne de ışaret edıyor Âynı şekılde Polonyada mızah dergısı bde yok1 O halde tum iorunlartnı a}mt}lar demek C U M H U R İ Y E T K İ T A P stiah. H, ahht, iaia tia 2a ev/a/p/tnAh/h. WKÂi4esiî)/r'. J <J DOĞAN KİTAP www dogankıtap com tr YI SAYF/\ 15