Katalog

lırsanız doğal olarak hareket edebılmek ıçın ruzgârı beklemenı/ gerekır Oysa bır denızcdık tenmı olan kore duşmek te (ın ırons) nızgarı beklcmenız gcrekmez Yel kenlı bır teknenın manevra sırasında ( or tramola) ruzgârsız bolgeyı (olu bolge) geçemeyıp manevrasını tamamlayamama sı "koreduşmek"tır Yanı hatanız sonucu geçiu bır ruzgar "korluğu" soz konusu dur Ruzgârı beklcmezsınız, karşı bır ma ncvrayla hatanızı gıdenr ve seyre devam edersınız Kımı dıpnotları da açddamaktan çok csprı hakkındakı bıhnemezlerı daha da arttırıyor Orneğın " Ben delıkanlıyken bır denızcının bır başkasına takacağı en kuçultucu ad saydan 'ıskandılcı' oluşu bı le değddı" (s 141) cumlesındekı ıskandıl cı (plumber) ıçın venlen açıklama şoyle "Denızın dennlığını olçen alete ıskandıl denırBuna bağlı bır argo sıfat (en)" Ncden kuçultucu, argo bır sıfat olduğu hakkında ıst açıklama yapılmamış Elekt ronık derınlık olçme sıstemlerı gelışme den once derınlık olçmek ıçın ıskandıl kullanddığında ıskandılın ucundakı kur şun ağırlığa(plumb) surulen don yağı sa ycsınde demırleme ıçın onemlı olan dıp yapısı anlaşdmaya çalışdırdı Bu ışle uğra şan gemıcı de don yağı surulmuş kurşu na yapışan her turlu malzemeye bakarak, elleyerek kaptana bılgı aktanrdı Kelıme nın kuçultucu bır sıfat olarak kullanımı muhtemelcn yapılan ışın pıslığıyle, değer sızlığıyle ılgılı Çcvırmen anlayamadığı kımı yerlen de çevırmeden bırakmış, atlamış ya da uy durmuş Orneğın orıjınal metnın 113 say fasında yazar perde ıpını kullanarak nasıl ızbarço bağı yaptığını anlatıyor Ama I urkçe metınde (s 97) boyle bır ıfade ol madığı gıbı devamındakı sancak bağı (sheet bend) de ılgılı cumle de çevnlme mış Aynı bolumde "nıne anlamında, be cenksızce yapılan gevşek duğum" olarak açıklanan "granny" sonrakı sayfalarda da çevrdmeden "granny" olarak kullanılmış Doğrusu "kocakarı bağı"dır ve dıpnotun aksıne gevşek değıl yapıldığında çozul mesı zor bır bağdır DİPNOT YANLIŞLARINA ORNEKLER Dıpnot açıklamalanndakı yanlışlıklara bırkaç ornek verecek olursak "Ahşap Se ren Ana dıreğe takılı haç şeklınde sı rık"(s 57 ) Doğrusu seren değıl bumba (boom) ve haçla fılan da ılgısı yok Ama çevırmen 62 sayfada boom'u doğru ola rak bumba dıye çevırmış ve bır de doğru dıpnot eklemış "Yelkenın alt kısmının bağlandığı kalın sınk" "Ayıbacağı Aça velası Teknenın başından ılerı uzanan ve uzcrıne kuçuk yelken genlen sırığın ıkı yanındakı çubuklar"(s 61) Açıklama de nızcılık hteraturune şuphesız yenı bır kat kı ama tenmle bır ılgısı yok1 Kıtapta ge çen ayıbacağı açavelası (gonden) ruzgân arkadan alarak yapılan pupa seynnde flo kun (ıskotasını/on yelkenı) anayelkenın tersıne doğru açmak ıçın ktıllanılan kısa çubuk, gonder olarak açıklanabdırdı Metınde tek dıreklı bır tekneden soz edılmesıne rağmen ' Gız Donanımı Arka dıreğınde ck kare yelkenı açmak ıçın bu lunulan çubuk"(s 104) olarak açıklanmış "Tek dıreklı bır ana bır on yelkenı olan tekne" (s 104) olarak çevnlen, oysa ıkı on yelkenı olan kotranın metınle bır ılgısı yok Metınde sloop'tan yanı tek dıreklı ve bır on yelkenı olan yelkenlıden soz edllı yor TEMEL TERİMLERDEKİ TUTARSIZLIKLAR Kıtap boyunca yelken seynnın en te mel manevraları tramola ve kavança çok sık kullanılmalarına rağmen çevırıde ne redeyse bu terımler yok saydmış, çok sı nırlı yerde bu karşdıklarla kullandmış Onemlı bır yanlış da kımı yerlerde tra mola atmak(etmek) (to tack/ kısaca tra mola) de orsalamanın aynı anlamda kul landmış olması Orneğın (1 teach them to bnng the bow or stern acroos the face of C U M H U R İ Y E T K İ T A P the wınd to tack or jıbe / I tacked, jı bed ) " ruzgâra karşı teknenın başını ya da kıçını çevırmeyı, tramola ve kavançayı oğretıyorum" "Tramola attım/ettım, ka vança attım " yerıne "teknenın başını ya da kıçını ruzgâra ters yone çevırmeyı, orsalamayı oğretıyorum ' "tekneyı orsa ladım kavanço ettım" dendmış (sayfa 12) 1 ramola etmek yelkenlı bır teknenın ruzgârustune doğru manevra yaparak ruzgân kullandığı tarafı (kontra) değıştır mesıdır Ya da yelkenlının ruzgâr yonu nedenıyle doğrudan vanlamayan bır yere ıdaşabdmek amacıyla ruzgân bır sancak tan (sağ ) bır ıskeleden (sol) kullanarak ruzgârustune doğru zıkzaklı seyır (volta) yapmasıdır Orsalamak ıse yelkenlı tekne nın bıraz daha ruzgâra doğru donmesını, donebdmesını ıfade eder Tramola bır manevra dcğışddığı dcen orsalamak tnm de yapdan bır duzeltmedırTramolada yelkenlı tekne manevra sırasında ruz gânıstune doğru doksan derece donup yelkenlennı ve bumbasını dığer kontraya (tarafa) geçınrken, orsalayan tekne bır kaç dereceden başlayarak ruzgârustune doğru yapdan dumen mudahalelenyle ro tada kalmayı surdurur Yerı gelmışken orsayla dgdı bır yanlış çevınyı daha vur gulamakgerek Dumenın ruzgârustune çekmesını anlatan ve denızcdıktekı tam karşılığı "orsaya çekme" (weather helm) olan tenm yukarıda da soz ettığım gıbı "hava yekesı" dıye çevnlmış Çevırmen kavanço ıçın de çok açdda yıcı(') bır dıpnot duşmuş "Yelkenı ora dan oraya geçırmek" Çok eskı metınler hanç yaygın kullanımı kavanço değd ka vança'dır Kavança manevra olarak tra molanın tersı yanı teknenın ruzgâraltına doğru donmek ıçın yaptığı manevradır Kavança yenne "gen donup "(s21) "durmadan ruzgân arkasına alıp done rek"(s 55), "serenın yerını değıştınnce" (s 57), "ruzgârlagıtmek"(s 58), "yon de ğıştıren yelken "(s 63), "kavanço ya pıp"(s 74), "ruzgâraltına donme manev rası"(s 116), "ruzgâraltınadon mek"(s 120) gıbı farklı farklı çevınler yapılmış Sayfa 62'dekı dıpnotta boca etmek karşdığı ola rak "ruzgârı arkaya alıp donmek' dense de dıp nottakı açıklamanın karşı lığı bocı (boca) tramola yanı kavançanın daha eskı kullanımı orsa tramola et mek, boca tramola et mek gıbı Oysa metınde ayıbacağı gonderı (onyel kenı yana açmak ıçın kul landan çubuk) kullanda rak yapdan seyırde du mendekı kuçuk oynama ların sonuçlan anlatdıyor Ama ne metın ıçındekı çevın ne de açddaması doğru tstenmeyen kavan ça yenne "yanlışldda ka vanço"(s57), "kazayla yelkenın yer dcğıştırmesı" kullanılmış Yukanda da behrttığım gıbı tramola orsalamak yenne kulla nddığı gıbı tramolalarla derlemek yenne "yelken lenn goturduğu yonde ılerleyerek"(s28), "çap razlama derledım"(s 76), tramola ettım yenne "once ruzgâra karşı sonra ruzgân yandan alacak bıçımde yon değıştırdım" (s 74) kullanılmış Sayfa 121'de dıpnotta kı açıklama aslında volta seyn (tramola larla zduaklı derlemek) karşılığı ama orsa seyrının açddaması olarak verdmış Tra mola manevrasının komutu olan (ready about, hard a lee) "alesta tramola, tramola (veya orsa alabanda) yenne " hazır ol, dumen ruzgâr altına" dendmış (s 125 , 139) S,uphesız bu ve benzen bdınmeyen bırçok tenmın de kısa bırer dıpnotla açddanması denızcdığın ruhuna daha uy gun duşerdı Kıtap boyunca boylesıne keyfi ve hata lı kııllandan tramola ve kavança tenmlen nın, ıkı manevra arasin dakı farkın anlatddığı bır paragrafta (s 146) doğru kıdlanılması ozensızlığın ışaretı değd mir" Ya da acaba kıtabın kımı bo lumlennı başka bınsı mı çevırdı sorusunu akla ge tırıyor HATALI VE YANUŞ ÇEVİRİ ÖRNEKLERİ Kıtaptakı hatalı, yardış çevınler defalarca tekrar landığı ıçın teker teker vermek yenne sayfa nu marasız orneklen aktar mak yeter sanınm Doğ ru kullanımlanyla bırlık te hatalı ve yanlış çevın len ornekleyecek olur sak(Itahk olanlar doğru ları), "Orsaya çekme" "hava yekesı", 'yelkenlen bas mak" "yelkenlen kaldır mak", "teknenın oynaklı ğı" "teknenın devnlıver mesı", "tek dıreklı yel kenlı" "tek yelkenlı bır tekne", bumba "se ren", "salma omurga" "tam omurga", "surme salma" "salma omurga", "vernıklt guverte' "açdc renk guverte", "govde" "yan taraf", "stmetnkba lon" "uçgen buyuk yanş yelkenı", ' rota tuttur mak "yol tutturmak", ' havuzluk' "kaptan koş ku", on yelken "tnnke ta", yeke' "dumen/so pa", "farş tabtalari "yer tahtalan', "lUralya" "destek", "gonder" "sı nk", "mıyar guverte" Klaslk armalı slup (Sloop) "kaptan koprusu", çatışma ro/asında" "çarpışmayonunde", kupeste "fddca kupeştesı", "ağaçtapa" "tahta tıpa", "kap lama tahtasi "doşemehk tahta veya ka las"," demır almak/vıra demır" "demın yukan çekmek", "gents apazseyn" "apaz seyn", "voltalar" "bağlar", "karayaotur muş" "dıbesaplanmış", "topuk" "kum", "tekne" "gemı", "dıreğtn yertnı değtstır mek" "dıreğı kaldırmak", "zehtrlt boya" "kır tutmayan boya" "denızct tekne" "de nıze dayanıklı tekne", "dırek eğtmi" "dı reğın dikeye açısı", "teknenın rotada gezmesı" "teknenın yalpalaması", "ıskotalan boşla(laska)" "yelkenı dışan bırak", "ısko taları kasmak(lava)' "yelken halatını çe kebddığı kadar çekmek",'dtngı/patalya" "kaydt/sandal", "Lattn arma" "uç koşelı yelken", "s/art hattı "başlangıç çızgısı", "uçgen rota" "uçgen bıçımındekı yarış alanı", "hasar tespıtt" "zarar saptaması", "dalgalara bas verecek" "dalgalara baş ta raftan vuracak", olarak çevnlmış Anlaşdması daha zor tenm ve deyım lerle orneklen çoğaltmak mumkun omc ğın buz gemısı olarak çevnlen "ıcebo at"(s 15) bır gemı değıl, gol, denız vb donmuş zemınlerde yelken yapabden tn maran (uç govdelı tekne) benzen bır yel kenlı tekne turu ya da "Latın armalı" ola rak çevnlmesı gerekırken "uçkoşelıyel kenlı" olarak çevnlen dohalar (s 84) dort koşelı Latın yelken de taşıyabdır "Çehk destek" olarak çevrden "ıstralya ' (stay) tekneye çakılmaz (s 58) donger vb araç larla mapa, landa gıbı tekneye sabıtlen mış parçalara bağlanır, gerdır ve ayarla nır Boylesıne bır metnın konuya hâkım ol madan, ya da uzmanlardan yardım alma dan sozluk yardımıyla çevnlmesı zor Ha taların asgarı olabdmesı ıçın her şeyden once bıraz denızcdık, yelkencddt bdgısı gerekıyor Arka kapak yazısındakı "Ame nka'da çok satan bu kıt.ıbı bırkaç kez okumak ısteyebdır, her okuyuşta kendını zı sayfalannın dennlıklenne daha fazla dalmış bulabdırsınız' ıddıası "olayın de ntzdegeçtığı" boyle bır çevın karşısında alabora oluyor Ddeğımız yenı baskdarda metnın elden geçırdmesı ve okurlann aradığı kelımeyı lcolayca bulabdmesı ıçın açıklamalann sayfa altlanna dıpnot ola rak değd de kıtabın başına veya sonuna sozluk olarak konması • Ustam Ruzgâr, Rıchard Bode, çev Suğ ra Öncu, Cıala/a Yayınalık, istanbul Tem muz2(KB, 1 baskı, 168 sayfa first you have to row a little boat, Ru hard Bode, Wamer Boky New York, Hazt ran 2995, 1 baskı, 210 sayfa SAYFA 21 "önce kücük blr sandalda kurek cekmeyl öflren S AYI 7 55