Katalog

Denizcilik terimlerinin doğru kullanımı üzerine "Ceml" deflll, tek dlrekll küçük bir yelkenli. RICHRRD 8OD€ Ustam Rüzgâr Ustam Rüzgâr... Ya çevirmenim? • SezarATMACA stam Rüzgâr ele aldığı temayı hayatın tüm alanına yaymaya çalışan, onun rehberliğini esas aldığımızda, izledığimizde hayatta ne kadar başarılı olabileceğimizi anlatan kişisel gelişim kıtaplanndan biri. Galata Yayıncılık'tan çıkan kitabı Suğra Öncü çevirmiş. Orijinal adj 'ilk işin küçük bir sandalda kürek çekmeyi öğrenmek olsun' olan ve on üç dıle çevrilen kitap, denizcilikle ilgili teması nedeniyle yurdumuzda özellikle amatör denizciler arasında oldukça ilgi görmüş bir otobiyografik eser. Richard Bode rüzgâr, tekne , ınsan ilişkisinden yola çıkarak, doğaya ve aerodinamik kurallarına sadık kalırsak, uyum gösterirsek nasıl başarıh olabileceğimizin, tekneyi (hayatımızı) nasıl yönlendirebileceğimizin öyküsünü anlatıyor. Yelken dergilerinde "denizle ve hayatla ilgili olan herkesin ilgisini çekccek bır eser" (Can Tokman, Yelken Dünyası, Ekim 2003), denizcilik sitelennde, "her denizcinin mutlaka, her insanın da denizciyi, yelkenciyi anlayabilmesi için okuması gereken bir kitap Ustam Rüzgâr" (Ahmet Davran, DSTI, Kasım 2003) diye övgüyle söz edilen kitabın yazan Richard Bode iletmek istediği hayat felsefesini ilk gençliğinde öğrendiği denizciJik ve yelkencilik deneyimleri aracılığıyla okura aktanyor. Doğal olarak ve sıklılda denizcilik, yelkencilik terimleri kullanan Bode, vermek istediği detaylan, vurgulan, nüanslan bu dille anlatıyor. Dolayısıyla anlatımda denizcilik dili ve terimleri önem kazanıyor. Ancak çevirmenin denizcilikten ve özel olarak yelken seyrinden anlamaması, konuya vakıf ol(a)maması yüzünden ciddi yanlışlarla dolu çeviride bu aynntılar kaybolup gidiyor.Yazann kullandığı bir ana , bir ön yelkeni olan tek direkli tekne çeviri boyunca başkalaşıma uğrayarak kimi zaman çift direkli, kimi zaman dört köşe ön yelkenli, kimi zaman seren armalı, kimi zaman civadralı ( bastonlu), kimi zaman filikalı olabiliyor Kitapta denizciliğe ilişkin en sıradan kullanımlar bile yanlış çevrılmiş. Orneğin teknelerin altına sürülen zehırlı boyaya "kır tutmayan boya" denmiş. Ayrıca çevirmen ya da editörce okuyucuyu aydınlatmak için yapılan aşağıda örneklerini verdiğim dipnot açıklamalannın birçoğu terimi anlaşılır kılmaktan ziyade çevirinin vehametini arttınyor, konuyu ıyice anlamsızlaştınyor. Oysa bu açıklamalar olmaksızın metnin özellikle detaylannın, esprilerinin anlaşılması güç.Tıpkı yabancı bir dilin sözlüğü gibi denizcilerin de sözlükleri vardır. Denizcilikte, özellikle de yelkencilikte tarif edilerek yaptırılacak bir işe zaman olmaması nedeniyle terimler işin yapılması için gerekli süreyi azaltmayı ve anlaşılmayı amaçlar.Terimler anlaşılmaz, dert anlatamaz hale gelirse iş de yapılamaz. Bu yazı sadece çevirideki denizcilik terimlerinin eleştirisi ile sınırlı, Bode'nin aktarmak istediği hayat deneyimlerinin ve denizcilik terimleri dışındaki çevirinin eleştirisini içermiyor. de dıpnotla açıklanarak kullanılmış. Oysa kaptan köşkü, kitapta sözü edilen üç kişi tarafından karaya çekilebilen küçük teknelerde değil gemilerde olur.Doğrusu tek direkli yelkenli (slop/slup veya şalupa) olan"sloop" karşdığı olarak "yelkenli", "kotra", "tekne", "gemi", "tek direkli yelkenli" kullanılmış. Üç kişinin karaya çekebildiği bir tekneye gemi denmesi yadırgatıcı. Bir başka örnek de yeke:Dümeni daha doğrusu dümen palasını/yelpazeyi kontrol etmeye yarayan, dümene takılan kol veya çubuk olan yeke kitabın başında ve birçok yerde dümen olarak çcvrilcrek böyle bir kitap için çok önemli olan bir fark yok sayılmış. Dümen palasının/yelpazenin yeke veya dümen dolabı (dümen simidi) ile kontrol edilmesi oldukça farklıdır. Yekeli dümen çok hassastır, dümen düzeltmelerine bire bir cevap verdiği gibi dümendeki ( palasındaki) zorlamalar hemen hissedilir. Yekeyle dolap dümen kanştınlınca yazann kitap boyunca kimi zaman bu hassasiyete yaptığı göndermeler anlamını yitiriyor. Daha da ötesi dümeni kontrol eden yekenin boyunun kısaltılmasının anlatıldığı bölüm "dümenimi tam ortadan ikiye ayırdı" diye çevrilince metin de anlamsızlaşıyor. Dümeni parçalanmış bir tekne seyre devam edebiliyor ! Veya "hava yekesi" (weather helm) gibi absürt bir terim tiiretilebiliyor. Orijinal adı ilk işin küçük bir sandalda kürek çekmeyi öğrenmek olsun' olan ve on üç dile çevrilen kitap, denizcilikle ilgili teması nedeniyle yurdumuzda özellikle amatör denizciler arasında oldukça ilgi görmüş bir otobiyografik eser. Richard Bode rüzgâr, tekne, insan ilişkisinden yola çıkarak, doğaya ve aerodinamik kurallarına sadık kalırsak, uyum gösterirsek nasıl başarılı olabileceğimizin, tekneyi (hayatımızı) nasıl yönlendirebileceğimizin öyküsünü anlatıyor. çeviri ise... Onu da aşağıda okuyacaksınız. SAYFA 20 TERİMLERtN KULLANIMI Tenmlerın kıJlanımında kiiap boyunca yanlışlıklann yanı sıra özensizlik ve tutarsızhk da hâkim.Yanlış kullanılan bir terim sayfalar sonra doğru olarak kullanılabildiği gibi birçok yerde de tersi söz konusu.Yani doğru kullanılan bir terım ilerleyen sayfalarda yanlış kullanılabiliyor.Aynı terim farklı farklı çevrilebiliyor.Örneğin 57. sayfaya kadar birçok kez kaptan köşkü olarak çevrilen havuzluk (cockpit) bu sayfadan sonra doğru bir şekilde üstelik VURCULARIN KAYBOLMASI Yukandaki örnekte olduğu gibi yanlış çevrilen birçok terim verilmek istenen ince detaylan, vurgulan da yok ediyor.Örneğin dokuzuncu bölümün başlığı "köre düşmek"(s.64). "Becalmed" karşılığı olarak verilmiş. Kelimenin denizcilikteki tam karşılığı "kapatmada", yani teknenin birçok nedenden dolayı ruzgârsız kalması.Zaten bu bölümde sayfalarca teknenin ruzgârsız kalması anlatdıyor.Rüzgârsız kaK İ T A P SAYI 755 C U M H U R İ Y E T