Katalog

Bırdonem Iranınıncanlı tanığıanlatıyor Farah Diba Pehlevi'nin anıları O Magel Garcia " ***** J ran tn son Imparatonçesı Farah Peh levı nın yayımladığı Anılar adlı kıtap buyuk bır alay oldu îran $ahıntn tan tan uzaklaslırılmasının 25 yıldonu rnunde, şahbanu, aydınlıg'a duşman guçle riıi elıne dusen ulkesının ıçler acısı duru munu, ^ahın surgundekı olumunu, kendı lerını bırlestıren ınamlmaz a\k oykusunu ve kızı Leylâ nın olumuyle yasadığı, kadc rın yem darbesını anlatıyor Surgun, onu tchltkelerle dolu, çocukla rından uzakta, hasta bır eştn yanında go^ men yaşamı surmek zorunda bıraktı Yaşa dtğı uzuntuyu hafıfletmenın tek yolu yaz maktı, o da ytrtnı beş yıl kadar once, ken dısını tran dan sokup alan uçakta, ku(,uk bır defterc amlarını yazmaya basladı Kızı Leylâ'nın olumunden \onra da onları ya yımlamaya karar verdı Bu çalışma onun tçın tyı bır terapı oldu Kıtabını okuduktan sonra karştmtzda guçlu ama actdan çokmuş btrıstnı bulacağımızt iantyorduk Yanılmı sız' lran ın son ımparatonçesı, btzım ken dısını bekledığımız salona hıçbır protokol gereğıne basvurmadan, antden gelıverdı 1979 (kak ayında Şahtn tahttan uzak laştırılmasının 25 yıldonumundc, 'Ulkesının, Femk\ gtbı, kendı kullcrınden yem den dog'aıag'ına kesın olarak ınandıpnı \oylcdı Yazdığı olağanustu kı/apta Şahba nu, $ahın uzun sure radıkaldınalerın ıktı dara gelmelerının ıtnkanstz oldug'una ınan dığını soyleyerek, karşı devnmın başladtg't sırada ulke\ındcya\anan trank olaylan an lattyor Farah Pehlevı 'Şabltk rejırm done mmde ıstıkrar ve barış ıçınde yaşayan Basta Korfezı'ntn bu bofgesı, o zamandan bu yana savaşa ve kaosa suruklemp sonunda uluslararau teronzmın vefanatızmtn yuvastna donuşlu' dedt 19 74 ydından berı Frans tz Enstıtm u Guzel Sanatlar Akademm nın yabanct onur uyesı olan ve yaşamtnt Parıs, Londra ve New York arasında surduren Farah Pehlevı, eşı Rıza Pehlevı kanser hastasıyken, sı Vınmaıı olarak kendılerını kabul edecek bır ulke bulmak tçın "zamana ve olume karşı" nastl soltık solu&a bıryartşyaptıklartnı da anlatıyor Anlatlığı hıkâye ınsant \arsıyor Sabık ımparatorıçe, ktztntn olu muyle yaşadığı ıkına dramı da anlatıyor Majeste, Antlar'tmzt neden şımdı yayım lıyorsunuz? Bunun bırçok nedenı var Yaşadıkları mın herkes tarafından bılınmestnı ıstıyor dum Aynca, yurttaşlanm, çocukldrım, to runlarım ve tranlı gençler ıçın yaptım bunu Olaylara belırlı btr mcsafeden bakmak ve farkîı bır bakış açısıyla gorebılmek ıçın bı raz zaman geçmesı gerekıyordu Sonra kızı rhın felâketını yaşadık Leylâ çok hastaydı, aklımı kaçırmamak ıçın bır şeyler yapmam gerekıyordu (Bunlan soylerken sesı tıtredığınde kralıçenın yuz çızgden daha scvecen oldu Gozlerı doldu, sustu Çok uzun gıbı gelen bırkaç sanıye boynnca sessızlığını ko rudu, sonra konuşmasını surdurdu) Affe dersınız, devam edebılınz Amlartmzı yazmaya ne zaman başladı Benı surgune goturen uçakta başladım ve zaman zaman yazmaya devam ettım çun ku bddığınız gıbı, benım ıçın korkunç bır donemdıbu Yazmdya ne zamanım vardı ne de ısteğım Yazdığım zaman da, bunu, tan he mal olacak olan yaşadığımız anları anlat mak ıçın değd, ashnda benı boğan ıç sıkın tısından ve uzuntuden kurtulmak ıçın yapı yordum Kttabınıztn tanıtımı ıçın neden 65 dog~um gununuzu (14 Ektm 2003) seçtınız1' Ekım benım ıçın hankulâde guzel bır ay dır Oğlum Rıza, eşım ve berı bu ayda doğ duk Sonbahan çok severım $ımdı neleryapıyorsunuz'' Bırçok ınsan, butun gun ne yaptığımı merak edıyor olmalı Aslında oldukça meş gul bır ınsanım Son uç yıl boyunca bır an bıle durmadan çalıştım Çozmem gereken aılevı bırçok sorundan başka, yurttaşlanma elımden geldığınde yardımcı olmak ıçın on larla sureklı temas halındeyun Çok sayıda mektup alıyorum, radyo ve ınternet sayesın de ulkemde olupbıten her şeyden habenm oluyor !)imdı nerede yaştyorsunuz? Fransa ıle Amerıka arasında Çocukla rım ve torunlarım Amenka'da yaşadıkları ıcın oraya gıdıyorum Aynca, Amerıka ken dımı ozgur hıssettığım bır ulke çunku sokak ta kırnse benı tanımıyor Yıne de Fransa'yı kendıme daha yakın hıssedıyonım zıra genç ken mımarlık eğıtımımı burada yaptım, Av rupa kulturunu ve Avrupalılann yaşam tar zını çok beğenıyorum ^ "YAŞAOIÖIM ONCA SEYİ BEN Mi SECTIM .* fs Yaşadığınız trajedılere karftn $ah'tn ve kıztntzın olumu şanslı olduğunuzu duşunu yor musunuzy Yaşamım normal bır kadıntn yaşamı gıbı dcğıl Gorevım ve kadenm neyı gerektırıyorsa onu yaptığımı sanıyorura Daha on ce soyledığım gıbı, yaşamım çok zor ve çok mutlu anlarla dolu Ganpgoruncbılırancak yaşadığım tum acılara karşın, tarihın onem lı anlarına tanıklık ettığım ıçın ayrıcalıklı bı nsı olduğumu duşunuyorum Artık kımse benı pek tanımasa da, şımdı bıle, bazen so kakta ınsanlar benı durduru^sevgılerını gostenyorlar Çok yorgun oldug|rn bır gu nu anımsıyonım Sorunlardan bunalmış bır durumda defte rıme bır şeyler yazıyordum Kuım Perahnaz a "Yaşadığım onca şcyı ben mı seçtım yok sa butun bunlar kadenmde mı yazılıydı" dıye sorduğumda, kı/ım bana şu cevabı vermıştı Bu senın kaderın sana seçım hakkı bırakmıyor " Yaşamım da hcr zaman, yaptıklarımdan gurur duyabılmeye dıkkat et tım Kuçuk ya da buyuk, yap tığım her ışe kendımı aynı şe kılde adadım Ben daıma elım den gelenm en ıyısını yapma ya gayrct ederun, buna karşı lık başka ınsanlar da bana ve rcbıleteklennın en ıyısını ve rırler Oldukça pozıtıf bır ınsa nım her şeyle ılgılenırım dans muzık, tıyatro, sınema, çıçckler çunku yaşam hızla akıp gıdıyor, ben de çok şey yı tırdım gençlığımı, sevdığım ınsanlan, ulkemı Antak, her ne olursa olsun, onurumu da ıma korudum Insanların ya şamında her şey gorecehdır, fakır ya da zengın, her yaşam da sefaleder vardır Yaşadığı mız ıyı ve kotu şeyler ıçın Tann'ya şukretmek gerekır Ne var kı, bazen bu kadar olumlu duşunemedığım anlar da oluyor, gucum tu kenıyor, umıtsızlığe duşuyorum O zaman kendı kendıme şoyle dıyorum "Haydı.kalk, bu olumsuz durumdan kurtulmak ıçın bır şeyler yap'" Sonra medıtasyon veya spor ya pıyorum ya da sadece duşunuyorum Surek lı olarak " Kendı kendıneaamayıbırak'"dı yorum Iran'ın bır gun yenıden ozgur olacağını, aılemın ve dostlarımın da yenıden oz gurluklenne kavuşacaklarını duşunerek bu sıkıntılı anlann ustesınden gelıyorum Tu kenmemek, ayakta kalabılmek, çalışmaya ve elbette gulumsemeye devam edebılmek ıçın ozellıkle, tum yaşamım boyunca verdığım mucadeleyı duşunuyorum lekrar evlenmeyı hıç duşunmedınız mu (Şahbanu şıddetle reddedıyor) Hayır1 Eşımın anıları yureğımde butun canlılığını koruyor Bu aklımdan bıle gecmedı ///(aldattldığınızı ve sıze ıhanet edıldığı nı duşunduğunuz oldu mu> Insanlar değışıyorlar Her turlu deneyı mı yaşadım, kendı aılemde bıle' Ne var kı bunlar yaşamın bır parçası Isterkral.kralı çe veya bakan olsun, ısterse de bır mağaza da tezgâhtar, hıç rark etmıyor Mevkıını ya da ışını kaybeden kışı, çevresındekı ınsanla rın ortadan kaybolduğunu gorur Ne mutlu kı çocukluk dostlanm duruyor, onlar hıç de ğışmedıler, dostum olmaya devam edıyorlar Karşı devnm sonrasında, bana yakın olan bırçok ınsan değıştı Bu benı çok yaraladı Değışen sadece onlar değıldı, başkaları da oldu kuşkusuz ancak onlardan hıçbır şey beklemedığım ıçın tavırları bana daha az acı verdı O donemde ayakta kalmak zorunda olduğumu duşundum, aslında kendılenne sadece acıdım En sıcak sevgıyı bulduğum ortamın sokak olduğunu soylemelıyım, so kaktakı ınsanların sevgısı ıçtendı Majeste bızebırazda^abtan sozcdcrmı sımz'1 Lsınızın og'uthn veya stzı soylcdıkle rı arasında anımsadığınız zaman sızı en çok duygulandıran ncdır? (Bır sure duşundu ) Hastanedeyken ılk amelıyatını btkledığımu sırada bana şoyle dedı "Asla, hıç kımscnın kadcnnı yonetme sıne ızın verme 1 " Ara nra eşımzle konusuyor musunuz^ Evet hem de oldukça sık Ondan bana yardıtn etmesını benı yonlendırmesını, ne yapmam ve nasıl davranmam gerektığını soylemesını ıstıyorum Anılannızda !)ah ıle bır lcsadufesen kar sılaşıp tanıstıg'ınızı toyluyonunuz Ona ta nıştıg'ınız gun mu âsık oldunuz^ Onu, daha onte Ş, ahımız oldıığu ıçın se vıyordum ama sonra yavaş yavaş ona âşık ol dum ( esaretımı bağıslayınız, Majeste Ilk ktz ne zaman opustunuz1' (Farah Pehlevı sorumuzu duyunca gu lumsedı O anı anımsarkcn goJerı ışıldadı) labıı kı bırkaç hafta sonra kızı Prenses Şch naz'ın evınde goruştuğumuz gun Surgun $ahı daha <,ok stvnıemze nedtn oldu mu s Evct, ona daha çok bağlandığımı hisset tım çunku nasıl bır ınsan olduğunu kanıtla dı bana $ahın ıkına esı Sureyya'yı tanıdımz mı? Hayır ve bundan pışmanlık duyuyorum Konumum gereğı benım kendısıne yakınhk gostermem kolay olabılırdı Onun ıçın bu belkı de daha guç olurdu Olumune gerçek len çok uzuldum Içtcnlıkle soyluyorum ağ ladım Prenses Sureyya tanhe mal olmuştur, eşım nedenıyle benım aılemın de bır parça sıdır (, otuklarımın ıkısı Alı Rıza ve Ferah naz onunla tanıştılar Kendısı çocuklaııma çok yakınlık gostermış Oğlum onunla Isvıç re'de, kızım ıse Parıs'iL goruştu Çocukları mın onu tanımaktan memnun olmalan be nı de çok mutlu ettı PRENSES SUREYYA Prenses Sureyya hakkındakı gorusunuz Prenses Sureyya nın çok zor bır yaşamı olmuş, oldukça zor bır yaşam Çoeuk sahı bı olamamasının dışında, bıldığun kadany la, kralıyet aılesının kendısıne karşı nazık davranmayan bazı uyelenyle bırçok sorun yaşamış O zamanlar, zaten eşım de bu ne denleokışılerleılışkısınıkesmış Prenses Su reyya yalnız yaşadı Neden sonra, sevdığı bır erkekle nıhayet mutluluğu yakalamışken, o erkek bır kazada oldu Ben şımdı Şahın ılk eşıyle tanışmayı duşunuyorum Prenses Su reyya ıle tanışamadîm Aynı şansızlığı Pren ses Fevzıye ıle de yaşamak ıstemıyorum Majeste, ıkı ktz torununuz var Btr de er kek torun sahıbt olmayt duşluyor musunuz? Gnsıyet benım ıçın onemlı değıl Onem lı olan, torunlanmın sağlıklı olmaları Sıze bır haber vereyım Gelınımın ocak ayında bır bebeğı olacak, onun bır kız olduğunu bı lıyoruz Devır kadınlann devn Nıçın olrna sın? Bır gun torunum Nur ıle konuşurken bana, lran'da ne zaman bır kadının kralıçc olabdeceğını sorduğunu anımsıyorum Ona, bunun babasının Iran'a donmesı ve lranlı lann şahlık rejımını yenıden benımsemele nyle mumkun olacağını, o zaman annesının kralıçe olabdeceğını, antak şımdılık boyle bır durumun soz konusu olmadığını soyle dım Bunun uzenne torunum, gozlenmm ıçıne bakarak bana şoyle dedı "Babaanne ağım, sen zaten kraLçesın, yasalan değıştı rebdırsın 1 " Ulkenızın toprağtnı sakltyor musunuz? Evet, toprağımızı bır kutuda muhafaza edıyorum Aynca, Iran'ın çeşıtlı eyaletlenn den bana getınlen ve uzerlenne aıt oldukla rum Stzegore, lran adonebılmemzgttttkçeza ytflayan bır olasılık mı^ Oğlum Rıza, ulkesını Ispanya'dakınc benzer bır rejımle yonetmenın hayalını ku ruyor Ben de bır gun ulkeme donmeyı, ora da ozgurluğun ve hoşgorunun hâkım oldu ğunu gormeyı umıt edıyorum • rı yerı yazdığım taşlan da muhafaza edıyo {evıren RuktyeÖke KİTAP SAYFA 14 CUMHURİYET SAYI 746